„[K]orzeni szukam pradziadów / co oplatają trzewia ziemi” – obraz „małej ojczyzny” w lirykach Władysława Grabana

• Authors: Rychter Joanna

Title variants

EN

‘I’m looking for the roots of my forebears / that entwine around the innards of the earth’ – a picture of the local home country in the lyric poetry by Władysław Graban

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera omówienie językowo-stylistycznego kształtu polskojęzycznych wierszy Władysława Grabana i wskazanie tych środków, które budują obraz „małej ojczyzny” poety, a więc przestrzeni zawężonej do najbliższej okolicy. Sentymentalną ojczyzną lat młodości dla Grabana była Łemkowszczyzna. Ten teren stał się inspiracją dla tematów poetyckich. Obraz małej ojczyzny wykreowany przez Grabana przedstawiony został w ujęciu metodycznym Jerzego Bartmińskiego według trzech wymiarów asocjacyjnych odniesień: 1) przestrzennego (ziemia, miejsce, terytorium); 2) wspólnotowego (wspólnota ludzi, narodowa); 3) kulturowego (literatura, obrzędy, folklor, język).

EN

The article describes the linguistic and stylistic form of the Władysław Graban’s Polishlanguage poetry and indicates the means that build up the picture of the poet’s local home country, i.e. the space limited to the nearest region [he was emotionally involved with]. The sentimental home country for the poet had always been Lemkivshchyna or Lemkovyna (Polish: Łemkowszczyzna; Rusyn: Лемковина / Lemkovyna), the country of his youth. It was the region that was the inspiration for his poetic themes. The picture of the local home country created by Graban was depicted from a methodical perspective by Jerzy Bartmiński, according to three dimensions of associative references: (1) spatial dimension (land, place, territory); (2) community dimension (community of people, national community); (3) cultural dimension (literature, rites, folklore, language).

Keywords

PL

tożsamość; idiolekt; Władysław Graban

EN

identity; idiolect; Władysław Graban

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2018
• Volume: 17
• Pages: 271-289

Contributors

author

Rychter Joanna

• Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Wydział Humanistyczny, Gorzów Wielkopolski

References

• Źródła
• Graban, Władysław. Na kołpaku gór. Kraków: Wydawnictwo Miniatura, 1991.
• Graban, Władysław. Z ziemi do nieba. Krynica–Wołowiec: Wydawnictwo LEMKO TOWER, 2015.
• Graban, Władysław. Znaleźć równowagę duszy. Strzelce Krajeńskie: Wydawnictwo LEMKO TOWER, 2004.
• Opracowania
• Bartmiński, Jerzy. „Ojczyzny europejskie – duże i małe”. W: Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich, red. Jerzy Bartmiński. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 1993, 5–11.
• Bartmiński, Jerzy. „Polskie rozumienie ojczyzny i jego warianty”. W: Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich, red. Jerzy Bartmiński. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 1993, 23–48.
• Duć-Fajfer, Helena. Pomiędzy bukwą a literą. Współczesna literatura mniejszości białoruskiej, ukraińskiej i łemkowskiej w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
• Dunaj, Bogusław, red. Słownik współczesnego języka polskiego. T. I–V. Kraków: Wydawnictwo SMS, 2001.
• Fontański, Henryk. Studia nad składnią łemkowską. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
• Kopaliński, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1994.
• Maliszewska, Agnieszka. „Nazwy osobowe ludności łemkowskiej (na podstawie materiałów z nagrobków)”. Onomastica XXXVIII (1993), 169–201.
• Misiak, Małgorzata. „Rola wiedzy o historii języka w określeniu i zachowaniu tożsamości etnicznej na przykładzie łemkowskiej mniejszości etnolingwistycznej zamieszkującej w Polsce”. W: Nasz język w przeszłości – nasza przeszłość w języku, red. Izabela Kępka, Lucyna Warda-Radys. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2011, 298–309.
• Rieger, Janusz, Słownictwo i nazewnictwo łemkowskie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1995.
• Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. Recenzja. W: Z ziemi do nieba, Władysław Graban, 164–165. Krynica–Wołowiec: Wydawnictwo LEMKO TOWER, 2015.
• Stachurski, Edward. Słowa-klucze polskiej epiki romantycznej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP w Krakowie, 1998.
• Stieber, Zdzisław. Atlas językowy dawnej Łemkowszczyzny. Z. 1–8. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1956–1964.
• Stieber, Zdzisław. Dialekt Łemków. Fonetyka i fonologia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982.
• Szymczak, Mieczysław. Słownik języka polskiego. T. I–III. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1983–1985.
• Wolnicz-Pawłowska, Ewa. Antroponimia łemkowska na tle polskim i słowackim XVI–XX wiek. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1993.
• Zielińska, Anna. Mowa pogranicza Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2013.
• Źródła internetowe
• Krzyżowa [hasło]. Wikipedia.org. Dostęp 17.04.2017. https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzy%C5%BCowa_(Beskid_S%C4%85decki).
• Obóz internowania w Talerhof. Dostęp 22.09.2018. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ob%C3%B3z_internowania_w_Talerhof.
• Słów kilka o Władysławie Grabanie. Łemkowyna, na Beskidzie Niskim. Dostęp 24.10.2016. http://lemkowyna.blogspot.com/2013/04/sow-kilka-o-wadysawie-grabanie.html.
• Z ziemi do nieba. Wiersze wybrane Władysława Grabana. Sądeczanin. Dostęp 6.03.2017. https://sadeczanin.info/nagroda-kumora/z-ziemi-do-nieba-wiersze-wybrane-w%C5%82adys%C5%82awagrabana.

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2018.17-17