Między dystansem a wspólnotowością. Specyfika religijności wśród mieszkańców wsi Pomorza Zachodniego w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Analiza socjologiczna

• Authors: Szauer Remigiusz

Title variants

EN

Between Distance and Community: Religiosity Among Village Inhabitants of Koszalin-Kołobrzeg Diocese in Western Pomerania. A Sociological Study

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prezentowane opracowanie stanowi wynik badań religijności na Pomorzu Zachodnim w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, gdzie dominują wsie po-PGR-owskie. Stawiany w prezentowanej analizie problem badawczy przyjął postać następującego pytania: czym charakteryzuje się religijność mieszkańców wsi w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej w wybranych parametrach religijności i w jakim stopniu posiada ona wymiar wspólnotowy? Dla zbadania tej perspektywy, oprócz standardowego wykorzystania socjologicznych doświadczeń badania religijności, wykorzystana została skonstruowana przeze mnie skala znaczenia wspólnotowości w religijności, odwołująca się do analizy czynnikowej.

EN

The article is based on the study devoted to religiosity in Koszalin-Kołobrzeg diocese in Western Pomerania, where post-PGR villages (i.e. the villages where collective farms functioned during the socialist period) predominate. The following research question were tackled in the study: what does characterize the religiosity of rural residents in Koszalin- Kołobrzeg diocese according to the selected parameters and to what extent does their religiosity have a community dimension? Apart from recurring to standard sociological tools of studying religiosity, in order to answer these questions the author has constructed and applied the scale of community importance in religiosity that involves factor analysis.

Keywords

PL

socjologia religii; religijność wiejska; wieś; wspólnotowość

EN

sociology of religion; rural religiosity; community

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2023
• Issue: 4(251)
• Pages: 199-226

Contributors

author

Szauer Remigiusz

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Adamus-Darczewska, Krystyna. 1968. Z zagadnień aktywności społeczno-gospodarczej parafii w Polsce. Roczniki Socjologii Wsi, 8: 53–68.
• Altermatt, Urs. 1995. Katolicyzm a nowoczesny świat. Przekład Czesław Porębski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Baniak, Józef. 1990. Religijność miejska w warunkach uprzemysłowienia i ruralizacji na przykładzie Kalisza. Studium socjologiczne. Poznań–Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Bański, Jerzy. 2014. Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce – przegląd podejść metodologicznych. Przegląd Geograficzny, 86, 4: 441–470.
• Blackshaw, Tony. 2010. Key Concepts in Community Studies. London: Sage.
• Bystroń, Jan. 1936. Kultura ludowa. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• CBOS. 2014. Religijność polskiej wsi. Komunikat z badań BS/3/2014.
• CBOS. 2020. Religijność Polaków w ostatnich 20 latach. Komunikat z badań 63/2020.
• CBOS. 2022. Polski pejzaż religijny – z bliższego planu. Komunikat z badań 91/2022.
• Ciupak, Edward. 1965. Kult religijny i jego społeczne podłoże; studia nad katolicyzmem polskim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Ciupak, Edward. 1961. Parafianie? (Wiejska parafia katolicka). Warszawa: Książka i Wiedza.
• Ciupak, Edward. 1960. Kultura religijna wsi. Warszawa: Iskry.
• Czarnowski, Stefan. 1946. Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego. W: S. Czarnowski, red. Kultura. Bydgoszcz: Spółdzielnia Wydawnicza Książka, 121–152.
• Delanty, Gerard. 2003. Community. London–New York: Routledge.
• Dingemans, Louis, Jean Rémy. 1966. Kryteria żywotności katolicyzmu. W: B. Cywiński, red. Ludzie, wiara – Kościół - Analizy socjologiczne. Warszawa: Biblioteka Więzi.
• Dulczewski, Zygmunt. 2001. Mój dom nad Odrą. Problem autochtonizacji. Poznań ARP Promocja 21.
• Firlit, Elżbieta. 2004. Parafia w społecznej świadomości. W: W. Zdaniewicz, S. H. Zaręba. Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, 143–176.
• Firlit, Elżbieta. 1998. Parafia rzymskokatolicka w Polsce w okresie transformacji systemowej (studium socjologiczne). Warszawa: Elipsa.
• Gajos, Leszek. 2007. Religijność mieszkańców podkarpackiej i zachodnioukraińskiej wsi w kontekście jednoczącej się Europy. Nadzieje i obawy związane z otwieraniem się wsi na nowe wartości. W: M. Libiszowska-Żółtkowska, red. Religia i religijność w warunkach globalizacji. Kraków: Nomos, 324–346.
• Gałęski, Bogusław. 1966. Socjologia wsi. Podstawowe pytania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Glock, Charles Y., Rodney Stark. 1965. Religion and society in tension. San Francisco: Rand McNally.
• Gorlach, Krzysztof. 2006. Nowa polska socjologia wsi: kontynuacja czy zmiana? Roczniki Socjologii Wsi. Studia i materiały, 27: 42–61.
• Gorlach, Krzysztof. 2004. Socjologia obszarów wiejskich. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• GUS (Główny Urząd Statystyczny). 1987. Rocznik statystyczny. Warszawa: GUS.
• Hodge, David, Paul Cardenas, Harry Montoya. 2001. Spirituality and religious participation as protective factors among rural youths. Social Work Research 25, 3: 153–161.
• Jamniak, Bartosz. 2020. Religijność i moralność katolików wiejskich. Studium socjologiczne na przykładzie parafii Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Świerznie. Rozprawa doktorska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicz w Poznaniu, 2020. https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/26227. Dostęp 4.03.2023.
• Kaczmarek, Kamil M. 2009. Religijność a zróżnicowanie społeczne, a więc czy klasy mają znaczenie. W: K. Podemski, red. Spór o społeczne znaczenie społecznych nierówności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 373-390.
• Klekotko, Marta. 2018. Między lokalnością a wspólnotowością, czyli o wspólnototwórczych właściwościach scen miejskich. Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica, 64: 5–19.
• Knapik, Wioletta. 2010. Rola parafii w życiu wiejskich społeczności lokalnych. W: J. Baniak, red. Laikat i duchowieństwo w Kościele katolickim w Polsce. Problem dialogu i współistnienia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 305–318.
• Kongregacja do Spraw Duchowieństwa. 2020. Instrukcja. Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła. Wrocław: Wydawnictwo TUM.
• Królikowska, Anna M. 2014. Elementy „ludowe” w religijności współczesnej? Opuscula Sociologica, 4, 10: 5–16.
• Majka, Józef. 1971. Socjologia parafii. Zarys problematyki. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Mariański, Janusz.1991. Religijność w procesie przemian. Szkice socjologiczne. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Nelsen, Hart M., Raymond H. Potvin. 1977. The Rural Church and Rural Religion: Analysis of Data from Children and Youth The Annals of the American Academy of Political and Social Science. The New Rural America, 429: 103–114.
• Nowakowski, Stefan. 1960. Przeobrażenia społeczne wsi opolskiej. Poznań: Instytut Zachodni.
• Ossowski, Stanisław. 1967. Zagadnienie więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim. W: S. Ossowski, Dzieła. T. 3. Warszawa: PWN, 251–300.
• Ott, Michael R. 2007. The Future of Religion: Toward a Reconciled Society. Boston: Brill-Haymarket Press.
• Piwowarski, Władysław. 1983. Kościół ludowy a duszpasterstwo. W: W. Piwowarski, red. Religijność ludowa. Ciągłość i zmiana. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 333–367.
• Piwowarski, Władysław. 1963. Księża w opinii parafian wiejskich. Homo Dei, 2: 107–113.
• Podedworna, Hanna. 2017. Zmiana paradygmatu rozwoju obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej, Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica, 63: 129– 140.
• Potocki, Andrzej. 1987. Parafie bieszczadzkie. Przemyśl: Biblioteczka Przemyska.
• Sadłoń, Wojciech. 2019. Zwierciadło polskiej wsi. Ciągłość i zmiana wiejskich parafii katolickich. W: M. Halamska, M. Stany, J. Wilkin, red. Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 351–388.
• Stark, Rodney, Charles Y. Glock. 1998. Wymiary zaangażowania religijnego. W: W. Piwowarski, red. Socjologia religii. Antologia tekstów. Kraków: Wydawnictwo Nomos, 182–187.
• Starosta, Paweł. 1989. Koncepcje zmiany wiejskiej społeczności lokalnej w tradycji socjologii polskiej. W: B. Jałowiecki, K. Z. Sowa, P. Dudkiewicz. Społeczności lokalne. Teraźniejszość i przyszłość. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 144–177.
• Starosta, Paweł. 1994. Kształtowanie się wiejskich i małomiasteczkowych zbiorowości lokalnych w Polsce. Przegląd Socjologiczny, 44: 53–60.
• Szauer, Remigiusz. 2022. Z dystansem i w potrzebie. Religijność i moralność mieszkańców diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Studium socjologiczne. Warszawa: ISKK.
• Terelak, Albert, Sebastian Kołodziejczak. 2016. Wspólnota działania jako przejaw oraz czynnik rozwoju społecznego: autochtonizacja, integracja społeczna, rozwój podmiotowości wiejskich społeczności lokalnych Pomorza Zachodniego. W: G. Skąpska, Ż. Stasieniuk, red. Co po kryzysie? Warszawa: Polskie Towarzystwo Socjologiczne, 303–337.
• Thomas, William I., Florian Znaniecki. 1976. Chłop polski w Europie i Ameryce. T. 1–5. Przekład Irena Wyrzykowska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Tӧnnies, Ferdinand. 2008. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury. Przekład Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wierzbicki, Zbigniew. 1976. Tradycyjna religijność wiejska. Studium porównawcze. Rocznik Nauk Społecznych, 7: 115–176.
• Winter, Michael. 2008. The sociology of religion and rural sociology. Sociologia Ruralis 31, 2‐3: 199–208.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2023.148180