Cudzoziemskie przypadki pewnej „bagatelki”. O polskich przekładach „Le Temple de Gnide” Monteskiusza w XVIII wieku

• Authors: Skibińska Elżbieta

Title variants

EN

The (Mis)Fortunes of a Certain “Trifle” in a Foreign Land. On the Polish Translations of Montesquieu’s “Le Temple de Gnide” (“The Temple of Gnidos”) in the 18th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest funkcjonowanie polskich tłumaczeń „Le Temple de Gnide” jako serii przekładowej ukazanej w perspektywie komparatystycznej. Ten nieco zapomniany poemat prozą Monteskiusza w XVIII stuleciu cieszył się znacznym zainteresowaniem czytelników, wydawców i tłumaczy. W Europie liczba jego wydań i przekładów była większa niż wszystkich innych dzieł autora traktatu „O duchu praw”. Wyniki analizy danych bibliograficznych przekładów „Le Temple de Gnide”, opublikowanych w różnych językach, często tworzących serie przekładowe, wskazują, że jego translacje i retranslacje wpisują się w szersze mechanizmy życia literackiego wieku XVIII i części XIX stulecia. Teksty – zarówno oryginały, jak i przekłady – traktowane były wówczas jako „własność wspólna” tłumaczy, wydawców czy innych pisarzy, którzy poddawali utwory „doskonalącym przeróbkom”, służącym rozmaitym celom estetycznym i merkantylnym. Dotyczyło to również dwóch omawianych XVIII-wiecznych tłumaczeń polskich utworu Monteskiusza. Zestawienie z oryginałem pozwoliło też na wyjaśnienie niektórych wątpliwości dotyczących ich wydawców oraz podstawy przekładu.

EN

This article traces the (mis)fortunes of the Polish translations of Montesquieu’s “Le Temple de Gnide” (“The Temple of Gnidos”), analysed as a translational series in a comparative framework. This prose poem, now somewhat forgotten, in the 18th century was considerably popular with readers, publishers and translators. Its various editions and translations published throughout Europe outnumbered those of any other work by Montesquieu. A bibliographical analysis of this poem’s translations published in various languages and often forming translational series demonstrates how these (re)translations fitted into the broader literary dynamics of the 18th and early 19th centuries. Back then, both original texts and their translations were seen as a “shared property” of the translators, publishers, and writers who made various “improvements” to cater for aesthetic tastes and ensure financial gains. This was also true of the two 18th-century Polish translations of the poem. Comparing them with the source text sheds some light on their publishers and the textual basis.

Keywords

PL

Montesquieu; „Le Temple de Gnide”; przekłady; seria przekładowa; XVIII-wieczne tłumaczenia polskie

EN

Montesquieu"; Le Temple de Gnide (The Temple of Gnidos)"; translations; series of translation; 18th c. Polish translations

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2021
• Volume: 112
• Issue: 2
• Pages: 209-223

Dates

printed

2021-06-14

Contributors

author

Skibińska Elżbieta

• Uniwersytet Wrocławski

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2021.2.15