Sprawności komunikacyjne w postępowaniu logopedycznym. Od Aspergera do Williamsa

• Authors: Panasiuk Jolanta

Title variants

EN

Communicative Skills in Logopedic Management. From Asperger do Williams

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wykładnikiem społecznego-emocjonalno, poznawczego i językowego rozwoju dziecka jest sprawność komunikacyjna, czyli umiejętność użycia języka w grupie społecznej, wyrażająca się adekwatnością zachowania językowego w odniesieniu do społecznych rang rozmówców (sprawność społeczna), zdolnością dostosowywania wypowiedzi do czasu, miejsca czy tematu rozmowy (sprawność sytuacyjna) oraz umiejętnością osiągania założonego celu wypowiedzi (sprawność pragmatyczna). Werbalne i niewerbalne wykładniki sprawności komunikacyjnych są istotnym elementem diagnozy logopedycznej, ważną przesłanką w różnicowaniu zaburzeń rozwojowych, a także czynnikiem ukierunkowującym oddziaływania terapeutyczne. Na przykładzie dwu rodzajów zaburzeń neurorozwojowych (zespołu Aspergera i zespołu Williamsa) wykazano specyficzne dla tych zaburzeń profile rozwoju sprawności komunikacyjnych w kontekście emocjonalnego, poznawczego i językowego rozwoju dziecka.

EN

Communication capability is a basis of social, emotional, cognitive and linguistic development of child. That includes use of language among social group, which is adequate and refferend to social status of interlocutors (social capability). Moreover, the communication capability is to about adjust conversation to present time, place or subject (situational capability). Also, the pragmatic capability is the achievement of particular purpose of conversation. Important part of speech therapy diagnosis are verbal and nonverbal factors of communication capabilities, which are the basis to differentiate developmental disorders, and to direct therapeutic interference. Based on two case studies of neuro-developmental disorders (Asperger’s syndrome and Williams syndrome) specified profiles of communication capabilities has been presented, concerning the emotional, cognitive and linguistic development of child.

Keywords

PL

kompetencja komunikacyjna; językowe reguły społeczne; językowe reguły sytuacyjne; językowe reguły pragmatyczne; zespół Aspergera; zespół Williamsa

EN

communication competence; social linguistic rules; situational linguistic rules; pragmatic linguistic rules; Asperger’s syndrome; Williams syndrome

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2019
• Volume: 48
• Issue: 2
• Pages: 57-78

Dates

published

2021-01-26

Contributors

author

Panasiuk Jolanta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Bellugi U., Marks, S., Bihrle, A., 1998, Dissociation between language and cognitive functions in Williams Syndrome, [w:] Language development in exceptional circumstances, red. D. Bishop, London, s. 177–189.
• Błeszyński J., Brzozowska-Misiewicz I., 2016, Zarys terapii logopedycznej dzieci z zespołami wrodzonymi. Dziecko z zespołem Williamsa, [w:] Wczesna interwencja logopedyczna, red. K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski, Gdańsk, s. 438–446.
• Brock J., 2007, Language abilities in Williams syndrome: A critical review, ,,Development and Psychopathology”, 19, s. 97–127.
• Capirci O., 2012, Language Development in Williams Syndrome A Case Study, ,,Cognitive Neuropsychology”, 7, s. 1017–1040.
• Cherniske E.M., 2004, Multisystem Study of 20 Older Adults with Williams Syndrome, ,,American Journal of Medicine”, 131(3), s. 255–264.
• Dobek-Ostrowska B., 1999, Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław.
• Don J., Audrey E., 1999, Music and Language Skills of Children with Williams Syndrome, ,,Child Neuropsychology”, 5, s. 154–170.
• Ewart A.K., Morris C.A., Atkinon D., 1993, Hemizygosity at the elastin locus in a developmental disorder, Williams syndrome, ,,Nature Genetics”, 5, s. 11–16.
• Giers M., 2011, Zespół Williamsa. Gdańsk.
• Gillberg C., Gillberg I.C., 1989, Asperger syndrome – some epidemiological considerations: A research note, “Journal of Child Psychology and Psychiatry”, 30, s. 631–638.
• Grabias S., 2007, Język, poznanie, interakcja, [w:] Mowa. Teoria – praktyka, t. 2, Język, interakcja, zaburzenia mowy. Metodologia badań, red. T. Woźniak, A. Domagała, Lublin, s. 355–377.
• Grabias S., 2019, Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii, Lublin.
• Grzywa A., 2009, Pogranicza psychiatrii. Drogi i bezdroża umysłu, Lublin, s. 13–14.
• Happé F.G.E., 1995, Understanding minds and metaphors: insights from the study of figurative language in autism, “Metaphor and Symbol”, 10, s. 275–295.
• Herzyk A., 2005, Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa.
• Herzyk A., Borkowska A., red., 1999, Neuropsychologia emocji. Poglądy – badania – klinika, Lublin.
• Howell W.S., 1982, The emphatic communicator, Belmont, California.
• Hutyra T., Moweszed K., Stawiarski A., 2008, Dziecko z zespołem Williamsa, [w:] Dzieci chore, niepełnosprawne i z utrudnieniami w rozwoju, red. B. Cytowska, B. Winczura, A. Stawiarski Kraków.
• Hymes D., 1980, Socjolingwistyka i etnografia mówienia, przeł. J. Arnold, [w:] Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa, s. 41–82.
• Järvinen-Pasley U., Bellugi J., Reilly D.L., Mills A., Galaburda A.L., Reiss J.R., Korenberg, 2008, Defining the social phenotype in Williams syndrome: A model for linking gene, the brain, and behavior, “Development and Psychopathology”, 20 , s. 1–35.
• Jones W., Bellugi U., Lai Z., 2000, Hypersociability in Williams syndrome, ,,Journal of Cognitive Neuroscience,” 12, s. 30–46.
• Kaland N., Møller-Nielsen A., Smith L., Mortensen E. L, Callesen K., Gottlieb D., 2005, The Strange Stories test – a replication study of children and adolescents with Asperger syndrome, “European Child & Adolescent Psychiatry”, 14, s. 73–82.
• Kerbel D., Grunwell P., 1998, A study of idiom comprehension in children with semantic-pragmatic difficulties. Part II: Between-groups results and discussion, “International Journal of Language and Communication Disorders”, 33, s. 23–44.
• Korniszewski L., 2005, Dziecko z zespołem wad wrodzonych. Diagnostyka dysmorfologiczna, Warszawa.
• Kowalska J., 2013, Zespół Williamsa – fenomen dzieci elfów, [w:] Nieznane? Poznane. Zaburzenie rozwojowe u dzieci z rzadkimi zespołami genetycznymi i wadami wrodzonymi, red. M. Buchnat, K. Pawelczak, Poznań, s. 137–157.
• Maurer A., Bołtuć I., 2002, Dzieci z zespołem Williamsa. Diagnoza i terapia. Wskazówki dla rodziców i nauczycieli, Kraków.
• Meyer-Lindenberg A., Mervis C.B., 2007, Neural mechanisms in Williams syndrome: a unique window to genetic influences on cognition and behavior, ,,Nature Reviews Neuroscience”, 7, s. 380–393.
• Mroziak J., 1992, Równoważność i asymetria funkcjonalna półkul mózgowych, Warszawa.
• Naylor L., Van Herwegen J., 2012, The production of figurative language in typically developing children and Williams Syndrome, ,,Research in Developmental Disabilities”, 33, s. 711–716.
• Panasiuk J., 2012, Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – kontTEKST, Lublin.
• Panasiuk J., Kaczyńska-Haładyj M., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku dorosłych z zespołem, [w:] Logopedia. Standardy postępowania, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 395–427.
• Panasiuk J., 2017, Standardy i wskazówki przygotowywania oraz adaptacji narzędzi diagnostycznych i procesu diagnostycznego dla dzieci i młodzieży ze spektrum autyzmu i zespołem Aspergera, [w:] Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży, red. K. Krakowiak, Warszawa.
• Perovic, A., Wexler, K., 2010, Development of verbal passive in Williams syndrome, Journal of Speech, ,,Language, and Hearing Research”, 53, s. 1294–1306.
• Pisula E., 2000, Autyzm u dzieci. Diagnoza. Klasyfikacja. Etiologia, Warszawa.
• Prior M., Eisenmajer R., Leekam S., Wing L., Gould J. and Ong B., 1998, Are there subgroups within the autistic spectrum?: a cluster analysis of a group of children with autistic spectrum disorders, “Journal of Child Psychology and Psychiatry”, 39, 6, s. 893–902.
• Schopler E., 1996, Are autism and Asperger syndrome (AS) different labels or different disabilities?, “Journal of Autism and Developmental Disorders”, 26, s. 109–110.
• Semel E., Rosner S.R., 2004, Understanding Williams Syndrome – Behavioral Patterns and Interventions, “British Journal of Education Psychology”, 74, s. 640–641.
• Sławińska A., 2014, Zespół Aspergera u osób dorosłych – zbieżność z innymi zaburzeniami, zaburzenia współwystępujące i problemy towarzyszące, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 14(4), s. 304–307.
• Tammet D., 2010, Urodziłem się pewnego błękitnego dnia. Pamiętniki nadzwyczajnego umysłu z zespołem Aspergera, Kraków.
• Thomas, M.S., 2010, Language acquisition in developmental disorders, [w:] Language acquisition across linguistic and cognitive systems, red. M. Kail, Amsterdam, s. 67–80.
• Thomas, M., Karminis T., 2012, What is typical language development, ,,Language Learning & Development”, 6, s. 162–169.
• Wierzba J., red., 2017, Medycyna Elfów: kompendium wiedzy o zespole Williamsa, Wrocław.
• Wing L., 1981, Asperger’s syndrome: A clinical account, “Psychological Medicine”, 11, s. 115–129.
• Witkowska J., 2017, Charakterystyka funkcjonowania językowego dzieci z zespołem Williamsa, [w:] Medycyna Elfów: kompendium wiedzy o zespole Williamsa, red. J. Wierzba, Wrocław, s. 193–201.
• Zamani H., Babazadeh K., Fattahi S., 2012, Williams-Beuren’s Syndrome: A Case Report, ,,Case Reports in Medicine”, 11, s. 1–4.

Identifiers

DOI

10.24335/EAKG-FP34