Tryptyk z Dłużca i Madonna z Lipnicy Murowanej - dwie aranżacje konserwatorskie

• Authors: Kornecki Marian

Title variants

EN

A TRIPTYCH FROM DŁUŻEC AND THE MADONNA FROM LIPNICA MUROWANA — TWO MODES OF CONSERVATION

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article deals with problems involved in the modes o f conservation o f works of art, searches for contemporary doctrines and a ttempts to confront them with practice. The a lta r from Dłużec and a sculpture o f the M adonna with the Child from Lipnica Murowana provide the subject-matter fo r discussions. The two items represent historic monuments which have been preserved till to-day n o t only in a very bad condition b u t also heavily disfigured formally and substantially. In this context, conservation interference h ad to bring about far-reaching effects. The triptych from Dłużec is a complex work of art. As can be seen from historical studies, it is a „recomposition” of a traditional Gothic triptych executed a t rather a late date (after 1780) with the use of a number o f elements coming from the church at Dłużec and representing different periods from Gothic onwards. Nevertheless, the a lta r can be regarded as a compact entity both in terms o f its formality and substance. When trying to find a proper way of conservation procedure, two possibilities were taken into consideration: either to maintain theexisting arrangement seeing in it real historical, cultural and even artistic values, or to put down the altar and to exhibit individual elements in museums. After thorough studies and analyses, which have brought quite a lot from the viewpoint of the history of art, and after professional discussions, it was decided to carry out the conservation of the entire object as it was. The second presented monument is a Gothic sculpture of the Madonna with the Child from Lipnica Murowana, dating back to the late 14th century. In the 18th century the figure was altered and adapted for the purpose of rosary worshipping. This alteration in a primitive Baroque style did not create a sufficient equivalent of values as was the case with the altar from Dłużec but resulted in the degradation of this work of art. And so, following studies and discussions, it was decided to remove subsequent layers and to reconstruct the altar and thus to restore its use as an object of cult. It is easy to separate the elements added from the genuine ones. The reconstructed elements were based on a comparative analysis. The conservation restored a valuable monument representative of the 14th-century-wood carving in Little Poland. The conservation of the two monuments was carried out in 1977— 1979 in a Cracow branch office o f the Enterprise for the Conservation of Art. The modes o f procedure employed in both cases were different with regard to the doctrine. In the first case it was the intentional maintenance o f transformations and historical stratifications, while in the second case it was their removal. Still, one can hardly speak of a discrepancy. A proper conservation practice is based on the observance and respect paid to essential values of monuments and not on the use o f rigid doctrines, the knowledge o f which should play an advisory role only. Each monument has its individual features, the essence of which must be found in an arduous process of considerations, confrontations and scientific discussions.

Keywords

PL

Tryptyk z Dłużca; Madonna z Lipnicy Murowanej; aranżacje konserwatorskie zabytków; rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z Lipnicy Murowanej; ołtarz z Dłużca; kościół parafialny Św. Mikołaja w Dłużcu

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 1981
• Issue: 1-2
• Pages: 29-47

Dates

published

1981

Contributors

author

Kornecki Marian

• mgr, PP PKZ — Oddział w Krakowie; IS PAN w Warszawie

References

• K. M a l i n o w s k i , Dyskusja o zasadach konserwatorskich. Poglądy i wnioski, „Ochrona Zabytkow” , XIX, nr 2, 1966;
• T. D o b r o w o l s k i , Problem kształcenia w dziedzinie konserwacji malarstwa, „Ochrona Zabytkow” , I, nr 2, 1948;
• J. E. D u t k i e w i c z , Sentymentalizm, autentyzm, automatyzm, „Ochrona Zabytkow” , XIV, nr 1—2, 1961 ;
• L. K r z yż a n o w s k i , Wymiana oryginału na kopię w wypadkach postępuącego zniszczenia rzeźb kamiennych, „Ochrona Zabytkow” , XX, nr 2, 1967;
• M. K o r n e c k i , Granice interwencji i aranżacji konserwatorskiej, „Ochrona Zabytkow” , XXIX, nr 4, 1976
• T. C h r z a n o w s k i , „Ochrona Zabytkow” , XXXIII, nr 2,1980.
• M. K o r n e c k i , Dłużec. Tryptyk z posągiem Tronującej Matki Boskiej z Dzieciątkiem i dwie rzeźby śś. Dziewic, mps PKZ, Krakow 1978; t e n ż e ,
• M. K o r n e c k i , Lipnica Murowana, Rzeźba M atki Boskiej z Dzieciątkiem, mps PKZ, Krakow 1978.
• J. Wi ś n i e w s k i , Historyczny opis kościołow, miast, zabytkow i pamiątek w Olkuskiem, Mariowka Opoczyńska 1935, s. 56 nn i 595—596;
• A. Wi a t r o w s k i , Ilustrowany przewodnik po ziemi olkuskiej, Olkusz 1938, s. 89—90;
• Katalog Zabytkow Sztuki w Polsce, t. I, wojewodztwo krakowskie pod red. J. Szabłowskiego, z. 12, pow. olkuski, oprac. K. K u t r z e b i a n k a , Warszawa 1953, s. 383;
• M. K o r n e c k i , Zabytki sztuki regionu olkuskiego, [w:] Dzieje Olkusza, t. II, Krakow 1978, s. 507—508.
• Akta wizytacji kapitulnych i kanonicznych dekanatow lelowskiego i wolbromskiego w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie: 1598 sygn. AV 15 i AV 65; 1602 sygn. AV 20; 1690 sygn. AV 13; 1747 sygn. AV 32.
• Akta wizytacji archidiakonatu i oficjałatu pilickiego 1782, tamże, sygn. AV 53.
• Inventario de ecclesia Dłużec... Ann. Dni 1662... deseripta (w: J. W i ś n i e w s k i , op. cit., s. 595—596).
• T. D o b r o w o l s k i , Rzeźba i malarstwo gotyckie w wojewodztwie śląskim, Katowice 1937, s. 34—35;
• A. Z i o r n e c k a , Mistrz lubińskich figur. Z zagadnień poźnogotyckiej rzeźby śląskiej, „Roczniki Sztuki Śląskiej” , VIII, Wroclaw 1971, s. 21—33.
• M. W a l i c k i , Złoty widnokrąg, Warszawa 1965, fig. 53, 54.
• M. W a l i c k i , Malarstwo polskie. Gotyk, renesans, wczesny manieryzm, Warszawa 1961, s. 324.
• W. J u s z c z a k , Tryptyk Bodzentyński, „Studia Renesansowe” , III, Wrocław—Warszawa—Krakow 1963, s. 267—315.
• I. B o b r o w s k a , Tryptyk ze sceną Św. Rodziny w zbiorach Domu Matejki, „Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie” za ro k 1962, Krakow 1964, s. 42—68.
• F. K o p e r a , J. K w i a t k o w s k i , Obrazy polskiego pochodzenia w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wiek X IV—XVI, Krakow 1929, s. 46—49, nr kat. 27;
• T. C h r z a n ows k i , M. K o r n e c k i , Z a b y tk i plastyki gotyckiej w diecezji przemyskiej, „Nasza Przeszłość” , XLVI, 1976, s. 117.
• A. S u d a c k a , Bodzentyn. Tryptyk Zaśnięcia N.P. Marii, mps PKZ, Krakow 1977.
• G. v. d. O s t e n , Der Schmerzensmann. Typengeschichte eines deutschen Andachtsbildwerkes von 1300 bis 1600, Berlin 1935;
• L. K a l i n o w s k i , Geneza Piety średniowiecznej, „Prace Komisji Historii Sztuki” , X, 1952, s. 253;
• T. D o b r z e n i e c k i , Niektore zagadnienia ikonografii Męża Boleści, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” , XV, 1, 1971, s. 7 nn.
• Rzeźba z Trzemeszna powołana w Katalogu Zabytkow Sztuki w Polsce, t. XI, d. woj. bydgoskie, pod red. T. Chrzanowskiego i M. Korneckiego, z. 10. Mogilno, Strzelno, Trzemeszno i okolice, opr. Z. B i a ł ł o w i c z - K r y g i e r o w a , w druku. Rzeźba w Brzeźcach dotychczas nie publikowana.
• K. S t ę p o w s k a , Trzy zabytki snycerstwa polskiego, „S p ra wozdania Komisji Historii Sztuki” , IX, z. 1—2, 1913, s. CLXXV.
• A k ta wizytacji kapitulnych i kanonicznych dekanatu lipnickiego w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie: 1596 sygn. AV 7; 1618 sygn. AV 40; 1665 sygn. AV 47; 1730 sygn. AV 23; 1748 sygn. AV 33; 1773 sygn. AV 49;
• Słownik Geograficzny Krolestwa Polskiego, II; Rocznik Diecezji Tarnowskiej, 1972, s. 306.
• J .E . D u t k i e w i c z , Małopolska rzeźba średniowieczna 1300—1450, Krakow 1949.
• por. Z. B i a ł ł o w i c z - K r y g i e r o w a , Zestudiow nad kręgiem Madonn na lwach. Motyw i system, [w:] Z dziejow sztuki śląskiej, Warszawa 1978, s. 247 nn.