Rozwój kreatywności dzieci w okresie średniego dzieciństwa i jego uwarunkowania

• Authors: Farnicka Marzanna , Miłkowska Maria

Title variants

EN

Development of children’s creativityin the middle childhood and it s determinants

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest dyskusja nad możliwościami wspierania procesu kreatywności u dzieci w wieku przedszkolnym. W prezentowanej pracy zwrócono uwagę na różnice definicyjne i pojęciowe w rozumieniu zjawiska kreatywności. W pierwszej części pracy przedstawiono uwarunkowania tego procesu z różnych perspektyw. Zaprezentowano ujęcie integracyjne oraz klasyczne poszukujące uwarunkowań kreatywności w charakterystyce indywidualnej rozwijającej się jednostki. W drugiej części skupiono się na opisie i uwarunkowaniach tego procesu z perspektywy rozwojowej. W tym ujęciu przedstawiono normatywny rozwój procesów poznawczych, takich jak: sprawności percepcyjne, funkcje zarządzające, pamięć, myślenie i reprezentacje poznawcze oraz ich związki ze zjawiskiem kreatywności u dzieci w wieku przedszkolnym. W podsumowaniu podjęto kontekstualne uwarunkowania rozwoju kreatywności. Wskazano potencjał tkwiący w środowisku oraz wyzwania i możliwości stojące przed edukacją przedszkolną w XXI wieku.

EN

The article aims were to present an discussion on the concept of creativity and its developmental support among children in pre- school education institutions. Article is composed of three parts. In the first part, different conceptualizations of creativity were presented. The second part is addressed to the problem of determinants of this process from integrative and developmental perspectives. This issue is focused on cognitive processes such as perceptual skills, management functions, memory and thinking. And their’ impact and connection with the phenomenon of creativity were analyzed. In the last part, the importance of the environment for the development of creativity was taken into consideration. The relational and contextual conditionings of development of creativity among children aged 3-6 was pointed. This potential was considered to be a challenge in the XXI century pre- school education.

Keywords

PL

kreatywność; wiek przedszkolny; procesy poznawcze; rozwój dziecka

EN

cognitive processes; creativity, pre- school education; child development

• Publisher: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: Psychologiczne Zeszyty Naukowe
• Year: 2018
• Issue: 1
• Pages: 93-108

Contributors

author

Farnicka Marzanna

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Miłkowska Maria

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Amabile, T.M. (1996). Creativity in context: Update to „The Social Psychology of Creativity”. Boulder:Westview Press.
• Amabile, T.M., Barsade, S.G., Mueller, J.S., Staw, B.M. (2005). Affect and creativity at work. AdministrativeScience Quarterly, 50, 367-403, http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.2189/asqu.2005.50.3.367?journalCode=asqa.
• Baas, M., De Dreu, C.K.W., Nijstad, B.A. (2008). A meta-analysis of 25 years of mood-creativity research:Hedonic tone, activation, or regulatory focus?. Psychological Bulletin, 134(6), 779-806,http://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037/a0012815.
• Barron, F. (1963). Creativity and psychological health. Princeton: D. Van Nostrand Company.
• Batey, M., Furnham, A.F., Safiullina, X. (2010). Intelligence, General Knowledge and Personality asPredictors of Creativity. Learning and Individual Differences, 20, 532-535, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1041608010000439.
• Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Brown, J. (2007). On Vandervert et al.: Working memory cerebellum, and creativity. Creativity Research Journal, 19(1), 25-29, http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10400410709336875.
• Cai, D.J., Mednick, S.A., Harrison, E.M., Kanady, J.C., Mednick, S.C. (2009). REM, not incubation,improves creativity by priming associative networks. Proceedings of the National Academy ofSciences, USA, 106(25), 10130-10134. Strona internetowa: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2700890/
• Davis, M. (2009). Understanding the relationship between mood and creativity: A meta-analysis. OrganizationalBehavior and Human Decision Processes, 100(1), 25-38. Strona internetowa: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S074959780800054X.
• Feist, G.J. (1998). A meta-analysis of the impact of personality on scientific and artistic creativity. Personalityand Social Psychological Review, 2, 290-309. Strona internetowa: http://journals.sagepub.com/doi/10.1207/s15327957pspr0204_5.
• Flaherty, A.W. (2005). Frontotemporal and dopaminergic control of idea generation and creative drive. J Comp Neurol, 493(1), 147-153. Strona internetowa: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2571074/.
• Fredrickson, B.L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218-26. Strona internetowa: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3122271/.
• Garcês, S., Pocinho, M., Jesus, S.N., Viseu, J. (2016). The Impact of the Creative Environment on the Creative Person, Process, and Product. Avaliação Psicológica, 15(2), 169-176. Strona internetowa:https://www.researchgate.net/publication/309102206.
• Gardner, H. (2002). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina.
• Getzels, J.W., Jackson, P.W. (1962). Creativity and intelligence: Explorations with gifted students. New York: Wiley.
• Goswami, U. (2008). Byron Review on the Impact of New Technologies on Children: A Research Literature
• Review: Child Development. Cambridge: Cambridge University Press. Strona internetowa:http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20100202113104/http://www.dcsf.gov.uk/byronreview/pdfs/Goswami%20Child%20Development%20Literature%20Review%20for%20the%20Byron%20Review.pdf.
• Guilford, J.P. (1967). The Nature of Human Intelligence. New York: McGraw-Hill Book Co.
• Hasselmo, M.E. (1999). Neuromodulation: acetylcholine and memory consolidation. Trends Cogn.Sci. (Regul. Ed.), 3(9), 351-359. Strona internetowa: http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1364661399013650.
• Heilman, K.M., Nadeau, S.E., Beversdorf, D.O. (2003). Creative Innovation: Possible Brain Mechanisms.Neurocase, 9(5), 369-379. Strona internetowa: https://web.archive.org/web/20090319130652/http://neurology.med.ohio-state.edu/cognitivelab/CreativityMechanisms.pdf.
• Isen, A.M., Daubman, K.A., Nowicki, G.P. (1987). Positive affect facilitates creative problem solving.Journal of Personality and Social Psychology, 52(6), 1122-1131. Strona internetowa: http://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2F0022-3514.52.6.1122.
• Kielar-Turska, M. (2011). Średnie dzieciństwo – wiek przedszkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologiarozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 202-233). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
• Kim, K.H. (2006). Can We Trust Creativity Tests? A Review of the Torrance Tests of Creative Thinking(TTCT). Creativity Research Journal, 18, 3-14. Strona internetowa: http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1207/s15326934crj1801_2.
• Kirkorian, H.L., Wartella, E.A., Anderson, D.R. (2008). Media and young children’s learning. The Future of Children, 18(1), 39-61. Strona internetowa: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21338005
• Kopik, A., Zatorska M. (2010). Wielorakie podróże – edukacja dla dziecka. Kielce: Europejska Agencja Rozwoju.
• Kowaluk-Romanek, M. (2014). Nowe technologie we wspomaganiu rozwoju dzieci i młodzieży ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Edukacja-Technika-Informatyka, 5(2), 74-81.
• Lewis, M., Haviland-Jones, J.M. (red.) (2005). Psychologia emocji. Gdańsk: GWP.
• Mascia, M.L., Agus, M., Fastame, M.Ch., Penna, M.P., Sale, E., Pessa, E. (2015). The development and empowerment of mathematical abilities: The impact of pencil and paper and computerisedinterventions for preschool children. COGNITION AND EXPLORATORY LEARNING IN THEDIGITAL AGE (CELDA), 59-68. Strona internetowa: http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED562093.pdf#page=76.
• Mayseless, N., Eran, A., Shamay-Tsoory, S.G. (2015). Generating original ideas: The neural underpinningof originality. NeuroImage, 116(C), 232-239. Strona internetowa: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1053811915004103?via%3Dihub.
• Nęcka, E. (2005). Psychologia twórczości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (2006). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Onofrei, S.G. (2015). Teaching using new technologies and students resilience. Acta Didactica Napocensia,8(2), 33-42. Strona internetowa: https://eric.ed.gov/?id=EJ1073272.
• Panksepp, J. (1998). Affective Neuroscience: The Foundations of Human and Animal Emotions. Oxford,New York: Oxford University Press.
• Piaget, J. (1970). Science of education and the psychology of the child. New York: Viking.
• Płóciennik, E., (2011). Rozwijanie zdolności dziecka w wieku przedszkolnym. W: J. Bonar, A. Buła (red.), Poznać –zrozumieć – doświadczyć. Teoretyczne podstawy praktycznego kształcenia nauczycieliwczesnej edukacji (s. 191-210). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Policastro, E., Gardner, H. (1999). From case studies to robust generalizations: An approach to the study of creativity. W: R.J. Sternberg (red.), Handbook of creativity (s. 213-225). New York: CambridgeUniversity Press.
• Pyżalski, J., Klichowski, M. (2014). Technologie informacyjno-komunikacyjne a dzieci w wieku przedszkolnym – model szans i zagrożeń. W: J. Morbitzer, E. Musiał (red.), Człowiek – media– edukacja. Kraków: Katedra Technologii i Mediów Edukacyjnych Uniwersytet Pedagogiczny.
• Reykowski, J. (1970). Z zagadnień psychologii motywacji. Warszawa: PZWS.
• Ricards, T. (1999). Creativity and the management of change. New York: Blackwell Publishers.
• Rondon, S., Sassi, F.C., de Andrade, C.R.F. (2013). Computer game-based and traditional learning method: a comparison regarding students’ knowledge retention. BMC Medical Education. Stronainternetowa: https://bmcmededuc.biomedcentral.com/articles/10.1186/1472-6920-13-30.
• Silva, J. (2008). Creativity and intelligence revisited: A reanalysis of Wallach and Kogan (1965). Creativity Research Journal, 20, 34-39. Strona internetowa: https://libres.uncg.edu/ir/uncg/listing.aspx?id=2850.
• Sternberg, R.J., Lubart, T.I. (1999). The Concept of Creativity: Prospects and Paradigms. W: R.J. Sternberg (red.), Handbook of creativity (s. 3-15). New York: Cambridge University Press. Strona internetowa:https://www.cambridge.org/core/books/handbook-of-creativity/8BDCF14BD1A890FD9E33A603C15FEA65.
• Sternberg, R.J., O’Hara, L.A. (1999). Creativity and intelligence. W: R.J. Sternberg (red.), Handbook of creativity (s. 251-272). Cambridge, MA: Cambridge University Press.
• Trempała, J. (2012). Wczesne kompetencje poznawcze w rozwoju dziecka. Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, 9-22.
• Vandervert, L. (2003). The neurophysiological basis of innovation. W: L.V. Shavinina (red.), The international handbook on innovation (s. 17-30). Oxford, England: Elsevier Science. Strona internetowa:https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B97800804419865000360.
• Vandervert, L., Schimpf, P., Liu, H. (2007). How working memory and the cerebellum collaborate to produce creativity and innovation [Special Issue]. Creativity Research Journal, 19(1), 1-19. Stronainternetowa: http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10400410709336873.
• Vandervert, L., Vandervert-Weathers, K. (2013). New brain-imaging studies indicate how prototyping is related to entrepreneurial giftedness and innovation education in children. W: L. Shavinina(red.), The International Handbook of Innovation Education (s. 79-91). London: Routlage.Strona internetowa: https://www.researchgate.net/publication/272564467_New_Brain-Imaging_Studies_Indicate_how_Prototyping_is_Related_to_Entrepreneurial_giftedness_and_innovation_education_in_children.
• Wallach, M.A., Kogan, N. (1965). Modes of thinking in young children: A study of the creativity-intelligence distinction. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Winkielman, P., Knutson, B. (2007). Affective Influence on Judgments and Decisions: Moving Towards Core Mechanisms. Review of General Psychology, 11(2), 179-192. Strona internetowa: http://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2F1089-2680.11.2.179.
• Włodarski, Z., Hankała, A. (2004). Nauczanie i wychowanie jako stymulacja rozwoju człowieka.Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Wolfe, S., Flewitt, R.S. (2010). New technologies, new multimodal literacy practices and young children’s metacognitive development. Cambridge Journal of Education, 40(4), 387-399. Strona internetowa:http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0305764X.2010.526589.
• Wygotski, L.S. (1967). Play and its role in the mental development of the child. Soviet Psychology, 5(3),6-18. Strona internetowa: http://psycnet.apa.org/record/1969-09514-001.
• Zeng, L., Proctor, R.W., Salvendy, G. (2011). Can Traditional Divergent Thinking Tests Be Trusted in Measuring and Predicting Real-World Creativity?. Creativity Research Journal, 23, 24-37. Stronainternetowa: http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10400419.2011.545713.
• Zhang, L.F., Sternberg, R.J. (2009). Revisiting the value issue in intellectual styles. W: L.F. Zhang, R.J. Sternberg (red.), Perspectives on the nature of intellectual styles (s. 63-85). New York, NY:Springer Publishing Company.