Rozwój myśli z zakresu zarządzania w okresie przednaukowym – od Kartezjusza do Fredericka W. Taylora

• Authors: Beliczyński Jan

Title variants

EN

The development of management thought in the prescientific period—from Descartes to Frederick W. Taylor

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł przedstawia w ujęciu chronologicznym, dominujące w okresie od Kartezjusza do Fredericka W. Taylora, dyrektywy i refleksje na temat organizowania pracy, sprawnego działania, kierowania, przywództwa, podejmowania decyzji i strategii działania. Na wstępie zaprezentowano wkład nauk społecznych i inżynieryjnych oraz z zakresu wojskowości na rozwój naukowego zarządzania. Następnie przeprowadzono przegląd dokonań prekursorów zarządzania na przestrzeni XVI−XIX wieku. Zwrócono uwagę na fakt, że nauki o zarządzaniu ukształtowały się na przełomie XIX i XX wieku w wyniku kumulowania od czasów starożytnych wiedzy na temat rozwiązywania problemów występujących we wszelkich formach zorganizowanego działania. Na zakończenie ukazano społeczne, techniczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju naukowego zarządzania.

EN

The article presents, in the chronological order, directives and reflections in the area of work organization, management, decision-making, effective functioning, leadership and strategy which prevailed in the period from Descartes to Taylor. At the beginning the contribution of social sciences and engineering as well as military knowledge into the development of scientific management was presented. Next, the paper reviews the achievements of the forerunners of management over the period from the 16th to the 19th century. The author stresses the fact that management sciences were developed at the turn of the 19th and the 20th centuries as a result of knowledge accumulation since the ancient times in the field of problem solving related to various forms of organized activity. The final part of the paper discusses social, technical and economic conditions for the development of scientific management.

Keywords

PL

historia zarządzania; pionierzy naukowego zarządzania; uwarunkowania rozwoju naukowego zarządzania; naukowe zarządzanie

EN

history of management; pioneers of scientific management; determinants of the development of scientific management; scientific management

• Publisher: Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna
• Journal: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Year: 2018
• Issue: 1(37)
• Pages: 35-51

Dates

published

2018-03

Contributors

author

Beliczyński Jan

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Wydział Zarządzania

References

• Adamiecki, K. (1929). Krótki zarys historii rozwoju naukowej organizacji w Polsce na tle jej rozwoju w innych krajach. Przegląd Organizacji, 4(5), s. 151–162.
• Adamiecki, K. (1947). Przedmowa do polskiego wydania pracy. W: F.W. Taylor. Zarządzanie warsztatem wytwórczym (s. III–IV). Poznań: Spółdzielnia Wydawnicza "Wiedza".
• Adamiecki, K. (1972). Harmonizacja jako jedna z głównych podstaw organizacji naukowej. W: J. Kurnal (red.). Twórcy naukowych podstaw organizacji. Wybór pism (s. 397–425). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Alford, L.P. (1922). Ten Years Progress in Management. New York: American Society of Mechanical Engineers.
• Alford, L.P., Church, A.H. (1972). Zasady zarządzania. W: J. Kurnal (red.). Twórcy naukowych podstaw organizacji. Wybór pism (s. 245–262). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Babbage, Ch. (1972). O podziale pracy. W: J. Kurnal (red.). Twórcy naukowych podstaw organizacji. Wybór pism (s. 23–42). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Barber, F., Strack, R. (2007). Naucz się zarządzać firmą, której głównym zasobem są ludzie. Harvard Business Review Polska, 50(4), 62–75.
• Bedeian, A.G. (1976). Management history thought. Academy of Management Review, 1(1), 96–97.
• Beliczyński, J. (2011). Praktyka i wiedza z zakresu zarządzania w starożytności. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 871, 193–209.
• Beliczyński, J. (2012). Praktyka i wiedza z zakresu zarządzania w średniowieczu i epoce odrodzenia. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 896, 157–176.
• Bielski, M. (1967). Polska myśl naukowa w dziedzinie organizacji i kierowania w latach 1900–1939. Problemy Organizacji, 5(9), 5–111.
• Bieniok, H. (1999). Szkoła behawioralna. W: H. Bieniok (red.). Podstawy zarządzania przedsiębiorstwem: pojęcia, funkcje, zasady, zasoby (s. 47–49). Katowice: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach. ISBN 83-87265-50-0.
• Bourdeau, L. (2000). Praxiology as the Science of Functions [online, dostęp: 2017-09-01]. W: V. Alexandre, W.W. Gasparski (red.). The Roots of Praxiology: French Action Theory from Bourdeau and Espinas to Present Days (s. 21–44). New Brunswick, NJ: Transactions Publishers. Dostępny w Internecie: https:// books.google.pl/books?isbn=1412833450.
• Brinton, W.C. (1919). Graphic Methods for Presenting Facts [online, dostęp: 2017-08-30]. New York: The Engineering Magazine Company. Dostępny w Internecie: https://archive.org/details/graphicmethodsfo00brinrich.
• Buchanan, L., O’Connell, A. (2012). Krótka historia nauki o podejmowaniu decyzji. Harvard Business Review Polska, 109(3), 85–95.
• Chandler, A.D. Jr. (1962). Strategy and Structure: Chapters in the History of the American Industrial Enterprise. Cambridge, MA–London: MIT Press. ISBN 9780262030045.
• Child, J. (1969). British Management Thought: A Critical Analysis. London: Allen & Unwin. ISBN 0046580263.
• Czech, A. (2009). Karol Adamiecki – polski współtwórca nauki organizacji i zarządzania (biografia i dokonania). Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach. ISBN 9788372464262.
• Descartes, R. (2002). Rozprawa o metodzie. Kęty: Wydawnictwo Antyk. ISBN 8388524313.
• Drucker, P.F. (2009). Zarządzanie XXI wieku – wyzwania. Warszawa: MT Biznes. ISBN 9788361040842.
• Filipetti, G. (1946). Industrial Management in Transition. Homewood, IL: Irwin.
• George, C.S. (1968). The History of Management Thought. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Gilbreth, F.B. (1972). Naukowe podstawy zarządzania – najlepsza droga do wykonania pracy. W: J. Kurnal (red.). Twórcy naukowych podstaw organizacji. Wybór pism (s. 193–242). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Gingras, A. (1980). Les fondements du management dans l’histoire. Québec: Gaëtan Morin Éditeur. ISBN 2891050401.
• Gogłoza, W., Księski, K. (2013). Historia myśli organizatorskiej. Zarys wykładu. Warszawa: Difin. ISBN 9788379300433.
• Górski, P. (2007). Perspektywa historyczna w teorii i badaniach w dziedzinie organizacji i zarządzania. Współczesne Zarządzanie, 6(4), 20–28.
• Grabowski, J.E. (1936). Saint-Simon. Utopja – filozofja – industrializm [online, dostęp: 2014-10-28]. Warszawa: nakł. Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Dostępny w Internecie: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/79529/Grabowski_J_Saint_Simon_Utopia_filozofia_industrializm.pdf.
• Griffin, R.W. (1996). Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 8301120193.
• Griffin, R.W. (2004). Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 8301140186.
• Gwisziani, D.M. (1973). Organizacja i zarządzanie. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Kafker, F.A. (1990). Notices sur les auteurs des 17 volumes de „discours” de l’Encyclopédie (suite et fin) [online, dostęp: 2017-07-27]. Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie, 8(8), 101–121. Dostępny w Internecie: http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/rde_0769-0886_1990_num_8_1_1057.
• Kiechel III, W. (2013). 100 lat zarządzania. Harvard Business Review Polska, 121(3), 61–95.
• Kieżun, W. (1974). Rozwój nauk o organizacji i zarządzaniu w Polsce. Prakseologia, 50(2), 49–90.
• Koontz, H. (1961). The management theory jungle. Journal of the Academy of Management, 4(3), 174–188.
• Korzeniowski, L.F. (2010). Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS European Association for Security. ISBN 9788361645443.
• Kostova, E. (2006). Historyk. Warszawa: Świat Książki. ISBN 8373918787.
• Kotarbiński, T. (1965). Traktat o dobrej robocie. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Krzyżanowski, L. (1985). Podstawy nauki zarządzania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISBN 830105509X.
• Krzyżanowski, L. (1994). Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu. Wyd. 2 popr. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 830111469X.
• Krzyżanowski, L. (1999). O podstawach kierowania organizacjami inaczej: paradygmaty, modele, metafory, filozofia, metodologia, dylematy, trendy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 8301127414.
• Kurnal, J. (red.). (1972a). Twórcy naukowych podstaw organizacji. Wybór pism. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kurnal, J. (1972b). Frederick Winslow Taylor. W: J. Kurnal (red.). Twórcy naukowych podstaw organizacji. Wybór pism (s. 41–42). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Lachiewicz, S., Matejun, M. (2012). Ewolucja nauk o zarządzaniu. W: A. Zakrzewska-Bielawska, A. Freda (red.). Podstawy zarządzania. Teoria i ćwiczenia (s. 85–141). Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business. ISBN 9788326439247.
• La division du travail, les machines, la surveillance. (2010). [online, dostęp: 2017-07-21]. Dostępny w Inter¬necie: http://rbmn.free.fr/Girard_02.html.
• Le Chatelier, H. (1926). Filozofia systemu Taylora. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Organizacji.
• Management. (2015). [online, dostęp: 2017-07-01]. Dostępny w Internecie: http://www.etymoline.com/ index.php?search=management&searchmode=none.
• Martyniak, Z. (1989). Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Eko¬nomiczne. ISBN 8320807093.
• Martyniak, Z. (1990). O nauce organizacji i zarządzania. Prakseologia, 108–109(3–4), 17–18.
• Martyniak, Z. (1996). Historia myśli organizatorskiej. Wybitni przedstawiciele szkoły klasycznej do roku 1940. Wyd. 3 uzup. Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie. ISBN 8386439602.
• Martyniak, Z. (2002). Historia myśli organizatorskiej. Wybitni autorzy z zakresu organizacji i zarządzania w pierwszej połowie XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie. ISBN 8372521204.
• Mayo, E. (1946). The Human Problems of an Industrial Civilization. 2nd ed. Boston: Harvard University.
• Mikołajczyk, Z. (1973). Metody organizowania pracy w warunkach nowoczesnego przemysłu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Mikołajczyk, Z. (1977). Techniki organizatorskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Milian, L. (2003). Rynek i zmiany społeczne. Częstochowa: Wydawnictwa Politechniki Częstochowskiej. ISBN 8371932316.
• Niemczyk, J. (2010). Zarządzanie. W: M. Morawski, J. Niemczyk, K. Perechuda, E. Stańczyk-Hugiet (red.). Zarządzanie. Kanony i trendy (s. 43–55). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. ISBN 9788325517236.
• Oleksyn, T. (2013). Wprowadzenie. W: T. Oleksyn (red.). Filozofia a zarządzanie (s. 9–22). Warszawa: Oficyna Wydawnicza a Wolters Kluwer business. ISBN 9788326439919.
• Organization. (2015). W: Online Etymology Dictionary [online, dostęp: 2017-07-01]. Dostępny w Internecie: http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=organization&searchmode=none.
• Organizational chart. (2015). W: Wikipedia: The Free Encyclopedia [online, dostęp: 2017-08-30]. Dostępny w Internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/Organizational_chart.
• Organization charts. (1923). Modern Business Report No. 102. New York: Alexander Hamilton In¬stitute [online, dostęp: 2017-08-30]. Dostępny w Internecie: http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id =mdp.35128001192606;view=1up;seq=1.
• Polko, P. (2013). Wstęp do wydania polskiego. W: C. von Clausewitz. O wojnie. Podręcznik stratega. Gliwice: Wydawnictwo Helion. ISBN 9788324636044.
• Pollard, H.R. (1974). Developments in Management Thought. London: William Heinemann Ltd. ISBN 0434915750.
• Praxelogy. (2015). W: Wikipedia: The Free Encyclopedia [online, dostęp: 2017-09-01]. Dostępny w Internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/Praxeology.
• Pszczołowski, T. (1976). Zasady sprawnego działania. Wstęp do prakseologii. Wyd. 5 rozszerz. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Pszczołowski, T. (1978). Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji. Wrocław: Ossolineum.
• Robbins, S.P., DeCenzo, D.A. (2002). Podstawy zarządzania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. ISBN 8320813735.
• Rutka, R. (2010). Uwarunkowania ewolucji wiedzy o organizacji i zarządzaniu. W: M. Czerska, A. Szpitter (red.). Koncepcje zarządzania. Podręcznik akademicki (s. 11–29). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. ISBN 9788325515300.
• Sagan, A. (2009). Marketing w nazwach katedr i zakładów naukowych szkół wyższych w Polsce. W: R. Niestrój (red.). Tożsamość i wizerunek marketingu (s. 128–138). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. ISBN 9788320818277.
• Smith, A. (2015). Pioneers of Management [online, dostęp: 2017-09-08]. Dostępny w Internecie: http://www. referenceforbusiness.com/management/Or-Pr/Pioneers-of-Management.html.
• Stoner, J.A.F., Freeman, R.E., Gilbert Jr., D.R. (1997). Kierowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. ISBN 8320810949.
• Stoner, J.A.F., Wankel, Ch. (1992). Kierowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. ISBN 8320808618.
• Système Figuré des Connaissances Humaines. (2015). W: R. Morrissey, G. Roe (red.). The ARTFL Encyclopédie [online, dostęp: 2017-08-30]. Dostępny w Internecie: https://encyclopedie.uchicago.edu/content/syst%C3%A8me-figur%C3%A9-des-connaissances-humaines.
• Tikhomirov, A.A. (2011). "The first case of scientific time-study that I ever saw...": G.A. Wentworth's impact on F.W. Taylor [online, dostęp: 2017-09-30]. Journal of Management History, 17(4), 356– 378. Dostępny w Internecie: http://www.emeraldinsight.com.emerald.han.uek.krakow.pl/doi/pdfplus/10.1108/17511341111164391.
• The History of Management. (2004). [online, dostęp: 2017-08-30]. Dostępny w Internecie: http://www.management2e.nelson.com/pdf/history.pdf.
• Trent, R.H. (1972). Management history: Is there madness in its method? [online, dostęp: 2017-08-30]. Academy of Management Proceedings, 1(August), 140–144. Dostępny w Internecie: https://www.researchgate.net/publication/315360103_MANAGEMENT_HISTORY_IS_THERE_MADNESS_IN_ITS_ METHOD. DOI: 10.5465/AMBPP.1972.4981403.
• Trzcieniecki, J., Teczke, J. (1998). Podstawy organizacji i zarządzania. Wybrane zagadnienia. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa. ISBN 8390825821.
• Urwick, L., Brech, E.F.L. (1957). The Making of Scientific Management. Vol. 2. London: Pittman.
• Wichary, M. (1917). Organization Chart of Tabulating Machine Co [online, dostęp: 2015-08-30]. W: Wikimedia Commons. Dostępny w Internecie: https://en.wikipedia.org/wiki/Organizational_chart#/media/File:Tabulating_Machine_Co_Organization_Chart.jpg.
• Witzel, M. (2012). A History of Management Thought. London–New York: Routledge; Taylor & Francis Group. ISBN 9780415600583.
• Wójcik, M. (1999). Geneza nauk organizacji i zarządzania. W: H. Bieniok (red.). Podstawy zarządzania przedsiębiorstwem: pojęcia, funkcje, zasady, zasoby (s. 22–23). Katowice: Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach. ISBN 8387265500.
• Wren, D.A. (1979). The Evolution of Management Thought. 2nd ed. New York: Wiley.
• Wren, D.A. (2005). The History of Management Thought. 5th ed. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons. ISBN 0471669229.
• Zieleniewski, J. (1981). Organizacja i zarządzanie. Wyd. 7. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Zieleniewski, J. (1982). Organizacja zespołów ludzkich. Wstęp do teorii organizacji i kierowania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.