Strofika w XVII-wiecznym zbiorze kolęd Symfonije anielskie Jana Żabczyca

• Authors: Galilej Cecylia

Title variants

EN

Types of stanzas in XVIIth christmas carols by Jan Żabczyc

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jan Żabczyc, wczesnobarokowy poeta nadworny, jest autorem jednego z najpopularniejszych w historii literatury polskiej zbioru kolęd pt. Symfonije anielskie, który na stałe wpisał się w tradycję polskiej pieśni religijnej, a także szerzej – dzieje kultury narodowej. Niniejszy artykuł stanowi przegląd form stroficznych tytułowego cyklu, przedstawiający pewien wycinek stanu polskiej wersyfikacji uchwycony w ciekawym momencie rozwoju – w I poł. XVII w., gdy w poezji funkcjonuje jeszcze tradycyjna forma wiersza (znana z epoki staropolskiej, której szczytem rozwoju była twórczość Jana Kochanowskiego), z drugiej zaś strony zauważalny jest już pewien kierunek zmian oraz nowe możliwości (znaczne poszerzenie zasobu form stroficznych, zwrócenie większej uwagi na rolę słowa w pieśni, zwykle przesłanianego melodią, częste stosowanie w tekstach rytmu drobionego odzwierciedlającego skłonność barokowej muzyki do krótkich fraz). Dopracowana, jak pokazują badania, struktura stroficzna ma duży udział w sukcesie, jaki odniósł omawiany zbiór zarówno u współczesnych Żabczycowi, jak i u potomnych

EN

The aim of this article is a presentation an important versological topic which is an using various stanzaic forms in XVIIth christmas carols by Jan Żabczyc. The cycle Symfonije anielskie is one of the most popular texts since early baroque up today. Some of these carols are still sung in christmas time. This work describes a part of the history and development of polish versification. Baroque versological patterns reveal a great influence of latin and – on the other hand – folk poetry on polish versification. The basic versological achievements in polish literature reached Jan Kochanowski. Żabczyc is one of many poets who imitated the model of versification introduced by Kochanowski. Type of stanzaic structure is mostly depended on syntactic organization of the text, rhyme scheme, type of metre. In the field of versification Żabczyc’s songs represent partly a renaissance style and partly a baroque one. They were from the beginning designed to be sung. Only harmonious relations between all versological components could guarantee them a positive perception. The next centuries showed Żabczyc’s carols succeed.

Keywords

PL

kolęda; strofa; wers; układ rymowy; składniowa organizacja strofy; paralelizm składniowy; styl barokowy; pieśń ludowa

EN

christmas carol; stanza; type of line; rhyme scheme; syntactic organization; of a stanza; syntactic parallelism; baroque style; folk song

• Publisher: Akademia Zamojska
• Journal: Facta Simonidis
• Year: 2010
• Issue: 3
• Pages: 223-242
• Physical description: Artykuł

Dates

published

2010-10-10

Contributors

author

Galilej Cecylia

• KUL Lublin-PWSZ Zamość

Identifiers

ISSN

1899-3109