Rasowy kształt niemęskości. O Pamiętniku Stefana Czarnieckiego Witolda Gombrowicza

• Authors: Warkocki Błażej

Title variants

EN

Racial shape of effeminacy. A Memoir of Stefan Czarniecki by Witold Gombrowicz

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia analizę i interpretację (w konwencji close reading) opowiadania Witolda Gombrowicza Pamiętnik Stefana Czarnieckiego z tomu Pamiętnik z okresu dojrzewania z 1933 roku (zamieszczonego po wojnie w tomie Bakakaj). Autor interpretuje to opowiadanie jako opowieść o życiu z piętnem, które wynika ze społecznego działania antysemityzmu. Jednocześnie jednak wskazuje, że występujące w tekście konceptualizacje „rasy” bardzo wyraźnie i często łączą się z rozważaniami dotyczącymi męskości i niemęskości głównego bohatera. Autor dowodzi – powołując się na prace historyczne (George L. Mosse) oraz teoretycznohistorycznoliterackie (Eve Kosofsky Sedgwick, Alan Sinfeld) – że „niemęskość” łączy narracje dotyczące żydowskości i homoseksualności. Ta druga kwestia może ukrywać się pod pierwszą, co jednocześnie stanowi aporię tekstu Witolda Gombrowicza. Poprzez przywołanie książek biograficznych (Tadeusz Kępiński, Ewa Siedlecka) autor sugeruje nieoczywisty, lecz głęboko autobiograficzny wymiar opowiadania.

EN

The article presents the analysis and interpretation (in the form of a close reading) of Witold Gombrowicz’s story: Diary of Stefan Czarniecki from the volume Diary of Adolescence 1933 (included after the Second World War in the volume Bakakaj). The author interprets the story as narrative about life with the stigma that results from the social effects of anti-Semitism. However, he shows that the conceptualizations of “race” are often very clearly combined with the considerations about masculinity and effeminacy of the main hero. The author shows – referring to the historical works (George L. Mosse) and theoretical and literary criticism (Eve Kosofsky Sedgwick, Alan Sinfeld) that “effiminacy” combines narratives about Jewishness and male homosexuality in a complex way, which at the same time constitutes the aporia of Gombrowicz’s text. Author suggests not obvious, but deeply autobiographical dimension of the story by referring to the biographical books (Tadeusz Kępiński, Ewa Siedlecka).

Keywords

PL

Witold Gombrowicz; męskość; queer; antysemityzm; Eve Kosofsky Sedgwick

EN

Witold Gombrowicz; masculinity; queer; anti-Semitism; Eve Kosofsky Sedgwick

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2016
• Issue: 1(6)
• Pages: 97-112

Contributors

author

Warkocki Błażej

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Adamczyk, Kazimierz. „Krótki pamiętnik Jakóba Czarnieckiego wobec antysemityzmu”. W: Witold Gombrowicz – nasz współczesny, red. Jerzy Jarzębski, 135–248. Kraków: Universitas, 2012. Adamczyk, Kazimierz. „Wymazywanie Jakóba. O przedwojennym opowiadaniu Witolda Gombrowicza”. W: Doświadczenie polsko-żydowskie w literaturze emigracyjnej (1939–1980), Kazimierz Adamczyk, 10–25. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008. Basiuk, Tomasz. „Casus Wilde’a. Homoseksualizm i tożsamość odmieńca od końca XIX wieku”. W: Inny, inna, inne. O inności w kulturze, red. Maria Janion, Claudia Snochowska-Gonzales, Kazimiera Szczuka. Warszawa: IBL PAN, 2004. Błoński, Jan. Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu. Kraków: Znak, 1994. Bolecki, Włodzimierz. Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Wrocław: Ossolineum, Bristow, Joseph. Effeminate England. Homoerotic Writing after 1885. New York: Columbia University Press, 1995. Disorder in the Court. Trials and Sexual Conflicts at the Turn of Century, red. George Robb, Nancy Erber. London: Macmillan Press Ltd, 1999. Freud, Zygmunt. „Uwagi na temat pewnego przypadku nerwicy natręctw”. Tłum. Dariusz Rogalski. W: Charakter a erotyka, Zygmunt Freud, 25–82. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1996. Głowiński, Michał. Gombrowicz i nadliteratura. Kraków, Wydawnictwo Literackie, 2002. Goffman, Erving. Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Tłum. Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005. Gombrowicz, Witold. „Zbrodnia z premedytacją”. W: Bakakaj i inne opowiadania, Witold Gombrowicz, 40–83. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2002. Graczyk, Ewa. Przed wybuchem wstrząsnąć. O twórczości Witolda Gombrowicza w okresie międzywojennym. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2004. Jarzębski, Jerzy. Gra w Gombrowicza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982. Kępiński, Tadeusz. Witold Gombrowicz i świat jego młodości. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976. Knox, Melissa. Oscar, Wilde in the 1990’s. The Critic as Creator. New York: Camden House, 2001. Mosse, George L. Nationalism and Sexuality. Respectability and Abnormal Sexuality in Modern Europe. New York: Howard Fertig1997. Mosse, George L. The Image of Man. The Creation of Modern Masculinity. New York: Oxford University Press, 1996. Oczko, Piotr. „Dlaczego nie chcę pisać o staropolskich samcołożnikach? Przyczynek do archeologii gay studies w Polsce”. TekstyDrugie 5 (2008): 154–164. Sedgwick, Eve Kosofsky. Epistemology of the Closet. Berkeley: University of California Press, 1990. Sedgwick, Eve Kosofsky. „How to bring up your kids gay: the war on effeminate boys”. W: Tendencies, Eve Kosofsky Sedgwick, 154–164. Durham: Duke University Press, 1993. Sedgwick, Eve Kosofsky. Touching Feeling. Affect, Pedagogy, Performativity. Durkham: Duke University Press, 2003. Siedlecka Joanna, Jaśnie Panicz. Warszawa: Wydawnictwo Alfa, 1997. Sinfield, Alan. The Wilde Century: Effeminacy, Oscar Wilde and the Queer Movement. New York: Columbia University Press, 1994. Stawiarska, Agnieszka. Gombrowicz w przedwojennej Polsce. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001. Umińska, Bożena. Postać z cieniem. Portrety Żydówek w polskiej literaturze od końca XIX wieku do 1939 roku. Warszawa: Sic!, 2001.

Identifiers

ISSN

2353-8694

DOI

10.18276/au.2016.1.6-07