Wrażenia zmysłowe jako podstawa metafor językowych

• Authors: Pajdzińska Anna

Title variants

EN

SENSORY EXPERIENCE AS THE BASIS FOR LINGUISTIC METAPHORS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem analizy są metafory językowe (derywaty słowotwórcze i semantyczne, frazeologizmy, ustalone porównania), traktowane jako realizacje metafor pojęciowych, a celem – ustalenie, jakie zjawiska niefizyczne są konceptualizowane w polszczyźnie w kategoriach wrażeń zmysłowych. Daje się zauważyć wyraźny związek między rodzajem zmysłu (jakością wrażeń zmysłowych) a kierunkiem rozszerzeń metaforycznych. Wzrok funduje jednostki z domen: wiedzy, kontroli i wzorowania się; słuch – wiedzy i posłuszeństwa; dotyk – szeroko rozumianego kontaktu; smak – aktów sądzenia; węch – wnioskowania. Rozszerzenia metaforyczne można też traktować jako pośrednie argumenty świadczące o hierarchii zmysłów, utrwalonej w języku, oraz o wartości poznawczej poszczególnych doznań sensorycznych.

EN

The object of the analysis are linguistic metaphors (word-formation and semantic derivatives, phraseological expressions, conventionalized similes) treated as realizations of conceptual metaphors. Its aim is to establish what non-physical phenomena are conceptualized in Polish in terms of sensory perception. A clear connection can be observed between a particular sense (the quality of sensory perception) and the direction of metaphorical extensions. The sense of sight is the basis for conceptualizations relating to the domains of knowledge, control and following someone’s behaviour; the sense of hearing — the domain of broadly understood contact; the sense of taste — the domain of judgement; the sense of smell — the domain of drawing conclusions. Metaphorical extensions can also be treated as indirect evidence for the existence of a hierarchy of senses, rooted in language, and of the cognitive value of particular sensory experiences.

Keywords

PL

metafory językowe; derywaty słowotwórcze i semantyczne; frazeologizmy; porównania; wrażenia zmysłowe; wzrok; słuch; dotyk; smak; węch

EN

linguistic metaphors; word-formative and semantic derivatives; phrasemes; similes; sensory perceptions; sight; hearing; touch; taste; smell

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1996
• Volume: 8
• Pages: 113–130

Contributors

author

Pajdzińska Anna

References

• Buttler D., 1978, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa.
• Brückner A., 1985, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa, wyd. 4.
• Judycka I., 1963, Synestezja w rozwoju znaczeniowym wyrazów, „Prace Filologiczne”, t. 18, s. 59-78.
• Linde S. B., 1951, Słownik języka polskiego, Warszawa, t. 4.
• Nagórko A., 1987, Zagadnienia derywacji przymiotników, Warszawa.
• Sławski F., 1983, Słownik języka polskiego, Kraków, t. 1.
• Wierzbicka A., 1971, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa.