Rola języka w postrzeganiu procesów społecznych

• Authors: Klebaniuk Jarosław

Title variants

EN

The Role of Language in the Perception of Social Processes

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W podejmowaniu decyzji ekonomicznych istotną rolę odgrywa spostrzeganie społeczne. W tym jednym z największych działów psychologii społecznej coraz większą wagę przywiązuje się do języka i jego udziału w formułowaniu sądów o grupach społecznych, stereotypów i uprzedzeń. W artykule przedstawiono przykłady badań pokazujących, w jaki sposób język wpływa na postrzeganie procesów społecznych. Przypomniano, w jaki sposób zorganizowana jest wiedza o świecie społecznym, a także te mechanizmy postrzegania społecznego, w których język odgrywa kluczową rolę. Przywołane eksperymenty, wśród nich także istotne dla rozumienia tendencyjnych sądów i błędnych decyzji, dotyczyły: konsekwencji aktywizacji schematów, samospełniającej się przepowiedni, sposobu przedstawiania informacji, zwiększania dostępności pojęć, używania określonych części mowy, a także roli metaforycznego języka, zwłaszcza w powiązaniu z aktywizacją motywów z nim korespondujących. Badania własne wykazały między innymi, że metaforyczne przedstawienie Polski jako organizmu wywołuje mniej przychylne postawy wobec niższych warstw społecznych. Nie potwierdziły wprawdzie hipotez o interakcji pomiędzy ujęciem metaforycznym a motywem, jednak sugerują, że język odgrywa znaczącą rolę w formułowaniu postaw wobec niektórych grup społecznych.

EN

Social cognition plays significant role in taking economical decisions. In the one of the biggest fields of social psychology still growing attention is being paid to the language and its contribution to making judgments on social groups, stereotypes, and prejudices. In the article examples of researches showing how the language effects social cognition were reminded. The way our knowledge on social world is organized and the mechanisms of social cognition, in which language plays key role, were also recalled. The experiments cited, some significant to understanding biased judgments and wrong decisions, concerned: the consequences of schemas’ activation, self-fulfilling prophecy, the ways the information is presented, increasing of concepts’ availability, usage of different parts of speech, and also the role of metaphoric language, especially in connection with activating of motives corresponding to it. Author’s own research proved, among others, the metaphoric representation of Poland doesn’t effect in more favourable attitudes towards the disadvantaged social classes. It didn’t support the hypothesis on the interaction of metaphoric framing and motive. However, it suggests language plays a significant role in the formation of attitudes’ towards some social groups.

Keywords

PL

język; kontekst; schematy myślenia; procesy społeczne

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2012
• Volume: 24
• Pages: 268-279

Contributors

author

Klebaniuk Jarosław

• Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski

References

• Aronson E., 2001, Człowiek istota społeczna, PWN, Warszawa.
• Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., 1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, Bilewicz M., 2011, Czy język wpływa na stosunki międzygrupowe i ich postrzeganie?
• Referat wygłoszony na III Seminarium Tajfelowskim, Warszawa, 18–19 czerwca 2011.
• Bartlett F.C., 1932, Remembering: A Study in Experimental and Social Psychology, Cambridge University Press, Cambridge.
• Blumsztajn S., Nasze ulice, „Gazeta Wyborcza. Wydanie Stołeczne”, 18 listopada 2010, http://wyborcza.pl/1,76842,8682995,Nasze_ulice.html?as=1&startsz=x (dostęp 3.09.2011).
• Böhner G., Wänke, M., 2004, Postawy i zmiana postaw, GWP, Gdańsk.
• Cichocka A., Bilewicz M., Jost J., Marrouch N., 2011, Gramatyka polityki – o języku konserwatystów i liberałów. Referat wygłoszony na III Seminarium Tajfelowskim, Warszawa, 18–19 czerwca 2011.
• Iyengar S., Kinder D.R., 1987, News that matters, Chicago University Press, Chicago.
• Jaworska M., Bilewicz M., Hansen K., 2011, Abstrakcyjność opisu negatywnych działań grupy własnej a kolektywne emocje. Referat wygłoszony na III Seminarium Tajfelowskim, Warszawa, 18–19 czerwca 2011.
• Kahnemann D., Tversky A., 1984, Choices, values, and frames, „American Psychologist”, nr 39.
• Kelley H.H., 1950, The warm-cold variable in first impression in persons, “Journal of Personality”, nr 18.
• Klebaniuk J., 2011, Kim są pasożyty? Wpływ metaforycznego języka na postawy wobec grup społecznych. Referat wygłoszony na III Seminarium Tajfelowskim, Warszawa, 18–19 czerwca 2011.
• Klein N., 2008, Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, MUZA, Warszawa.
• Lackoff G., Johnson M., 1980, Metaphors we live by, Chicago University Press, Chicago.
• Landau M.J., Sullivan D., Greenberg J., 2009, Evidence That Self-Relevant Motives and Metaphoric Framing Interact to Influence Political and Social Attitudes, “Psychological Science”, vol. 20, no. 11.
• Loftus E.F., Palmer J.C., 1974, Reconstruction of automobile destruction. An example of the interaction between language and memory. “Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior”, vol. 13.
• McCombs M.E., Shaw D.L, 1972, The agenda-setting function of mass media, “Public Opinion Quarterly ”, nr 36.
• Meier B.P., Hauser D.J., Robinson M.D., Friesen C.K., Schjeldahl K., 2007, What’s “up” with God? Vertical space as a representation of the devine, “Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 93.
• Mikołajczak M., 2011, Płód czy dziecko – język pro-life i pro-choice a przypisywane człowieczeństwo. Referat wygłoszony na III Seminarium Tajfelowskim, Warszawa, 18–19 czerwca 2011.
• Nelson T.D., 2003, Psychologia uprzedzeń, GWP, Gdańsk.
• Pratkanis A., Aronson E., 2004, Wiek propagandy. Używanie i nadużywanie perswazji na co dzień, PWN, Warszawa.Zysk i S-ka, Poznań.
• Rosenthal R., Jackobson L., 1968, Pygmalion in the classroom: Teacher expectation and student intellectual development, Holt, Rinehart, & Winston, New York.
• Sherman J.W., 1996, Development and mental representation of stereotypes. “Journal of Personality and Social Psychology”, nr 72.
• Sierotwiński S., 1986, Słownik terminów literackich. Teoria i nauki pomocnicze literatury, Ossolineum, Wrocław – Gdańsk – Warszawa.
• Solomon S., Greenberg J., Pyszczynski T., 1991, A terror management theory of social behavior: The psychological functions of self-esteem and cultural worldviews [w:] Advances in experimental social psychology, vol. 24, red. M.P. Zanna, Academic Press, San Diego.
• Świda-Zięba H., 2009, Społeczno-kulturowa geneza charakteru i funkcji przekonań [w:] Przekonania w życiu, jednostek, grup, społeczności, red. A. Cisłak, K. Henne, K. Skarżyńska, Academica, Warszawa.
• Trzebiński J., 1981, Twórczość a struktura pojęć, PWN, Warszawa.
• Williams L.E., Bargh J.A., 2008, Experiencing physical warmth influences interpersonal warmth, “Science”, vol. 322.
• Wojciszke B., 1986, Teoria schematów społecznych, Osssolineum, Wrocław.
• Wojciszke B., 2002, Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Scholar, Warszawa.