Trudności we wprowadzaniu reformy gimnazjalnej na obszarach wiejskich

• Authors: Sobotka Aneta

Title variants

Difficulties in implementing the lower secondary school reform

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wprowadzone w 1999 r. gimnazja miały służyć wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci z terenów wiejskich. Jednym z założeń reformy było stworzenie dużych, samodzielnych i dobrze wyposażonych gimnazjów, w których wspólnie uczyliby się absolwenci wszystkich szkół podstawowych z terenu gminy. Po kilkunastu latach funkcjonowania gimnazja pod względem organizacyjnym bardzo się zróżnicowały – w niektórych gminach, zgodnie z założeniami reformatorów, ciągle funkcjonują duże i samodzielne gimnazja, jednak w części gmin bardzo małe gimnazja działają w zespole ze szkołą podstawową, gdzie uczniowie przez dziewięć lat nie zmieniają kolegów, nauczycieli i środowiska. Na podstawie ośmiu studiów przypadku gmin wiejskich pokazano w artykule proces kształtowania sieci gimnazjów w pierwszych latach reformy systemu szkolnego. Próbowano zrozumieć, jakie czynniki zadecydowały o wytworzeniu się tych dwóch modeli gimnazjum. Przedstawione studia przypadku pokazują, że sieć szkolna jest nie tyle wynikiem realizacji planów tworzenia sieci szkolnej przez władze lokalne, ile raczej wynikiem gry pomiędzy lokalnymi władzami a lokalnymi społecznościami.

EN

The introduction of lower secondary schools (gimnazjum) in 1999 was intended to equalise the educational opportunities of children living in rural areas. The concept of the reform was to establish large, independent and well-equipped lower secondary schools to be attended by all the children in a township. After 17 years of operating, lower secondary schools are organisationally very diversified – in some townships, lower secondary schools are large and independent, following the concept of the reformers, but in other townships, they are very small, operating in the same building as the primary school. Children attending the small lower secondary schools remain with the same schoolmates, teachers and social environment for nine years. By using eight case studies of rural townships, the process of setting up lower secondary schools was described, to gain an understanding of the factors determining the evolution of these two organisational models. The case studies show that the school network is not so much the result of local authorities’ pre-established plans, but rather the result of a game between local authorities and local communities.

Keywords

PL

gimnazjum; sieć szkół; lokalna polityka oświatowa; wspólnota lokalna; kapitał społeczny

EN

lower secondary school; school network; local education policy; local community; social capital

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 3(138)
• Pages: 75–97

Dates

published

2016-09-30

Contributors

author

Sobotka Aneta

• Instytut Badań Edukacyjnych

References

• Bajerski, A. (2012). Przemieszczenia uczniów między obwodami szkolnymi a zróżnicowanie wyników publicznych szkół podstawowych i gimnazjów. Przypadek Poznania. Studia Regionalne i Lokalne, 48(2), 62–76.
• Bajerski, A. (2014a). Klasyfikacja typologiczna sieci szkół podstawowych w gminach Polski. Przegląd Geograficzny, 80(4), 541–566.
• Bajerski, A. (2014b). Lokalne konflikty wokół rejonizacji kształcenia na obszarach wiejskich w Polsce. Studia Regionalne i Lokalne, 58(4), 125–143.
• Bajerski, A. i Błaszczyk, A. (2015). Likwidacja szkół podstawowych na wsi: perspektywa władz lokalnych, nauczycieli, uczniów i pozostałych mieszkańców. Przegląd Badań Edukacyjnych, 21(2), 81–105.
• Coleman, J. S. (1987). The social organization of schools. W: M. T. Hallinan (red.) The relations between school and social structure, new conceptualizations of the learning process (s. 177–204). New York: Springer.
• Dziemianowicz-Bąk, A. i Dzierzgowski, J. (2014). Likwidacja szkół podstawowych oraz przekazywanie szkół stowarzyszeniom. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Falski, M. (1925). Materiały do projektu sieci szkół powszechnych na obszarze województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, lubelskiego i białostockiego oraz m.st. Warszawy, Warszawa: Książnica-Atlas.
• Gil, A. i Semczuk, M. (2015). Uwarunkowania współczesnych zmian w sieci szkół podstawowych na obszarach wiejskich województwa małopolskiego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 152–164.
• Guzik, R. (2003). Przestrzenna dostępność szkolnictwa ponadpodstawowego. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Herczyński, J. (2012). Wyzwanie oświatowe stojące przed samorządami. W: A. Levitas (red.), Strategie oświatowe. Biblioteczka Oświaty Samorządowej, 1. Warszawa: Wydawnictwo ICM.
• Herczyński, J. i Sobotka, A. (2014). Diagnoza zmian w sieci szkół podstawowych i gimnazjów w latach 2007–2012. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Herczyński, J. i Sobotka, A. (2015a). Ustrojowe modele gimnazjum. Edukacja, 135(4), 5–32.
• Herczyński, J. i Sobotka, A. (2015b). Zmiany w sieci szkół ponadgimnazjalnych w latach 2007–2013. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Ignar-Golinowska, B. i Gajewska, M. (2002). Warunki nauczania w gimnazjach miejskich i wiejskich w pierwszym roku reformy systemu edukacji. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 53(1), 89–109.
• Jeżowski, A. (2012). Ekonomika oświaty w zarządzaniu szkołą. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Kloc, K. (2012). Konflikty w procesie racjonalizacji sieci szkół. W: A. Levitas (red.), Strategie oświatowe. Biblioteczka Oświaty Samorządowej, 1. Warszawa: Wydawnictwo ICM.
• Kopeć, E. (2013). Zamykanie małych szkół wiejskich (uwarunkowania, sposoby zapobiegania). Polityka i Społeczeństwo, 11(3), 5–20.
• Kronberg, J. i Bergier, T. (2010). Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce. Kraków: Fundacja Sendzimira.
• Marzec-Holka, K. (2015). Kapitał społeczny a wspólnoty wiejskie w obronie „małych szkół”. Przykład województwa kujawsko-pomorskiego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Michalski, S. (red.). (1982). Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej do 1918 (t. 1). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Ministerstwo Edukacji Narodowej (1998a). Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty. Sejm RP III kadencji, druk nr 389. Pobrano z http://orka.sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/389/$file/389.pdf
• Ministerstwo Edukacji Narodowej (1998b), Ministerstwo Edukacji Narodowej o sieci szkół. (Biblioteczka Reformy, t. 2). Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej.
• Niemiec J. (1974). Z rozważań nad restrukturyzacją sieci szkół podstawowych. Zeszyty Naukowo–Dydaktyczne Filii UW w Białymstoku, 9, 3.
• Niemiec, J. (1989). Rozmieszczenie obiektów oświatowych (stan i przesłanki prognoz). Nowa Szkoła, 45, 412–418.
• Okoń, W. (2001). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Żak”.
• Ozga, W. (1960). Organizacja szkolnictwa w Polsce. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Ozga, W. (1974). Rozmieszczenie szkół w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Paciorek, A. (2000). Bilans osiągnięć i porażek. W: L. Kolarska-Bobińska (red.), Cztery reformy. Od koncepcji do realizacji (s. 221–241). Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Pilch, T. (2009). Pedagogika społeczna wobec kryzysu świata wartości i instytucji. W: E. Marynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna (t. II, s. 89–108). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Piwowarski, R. (1990). Zmiany w rozmieszczeniu przedszkoli i szkół w latach 1977–1989. Edukacja, 32(4), 60–72.
• Piwowarski, R. (1992). Sieć szkolna a dostępność kształcenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Piwowarski, R. (1999). Problematyka małych szkół w Polsce. Warszawa: Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju.
• Piwowarski, R. (2000). Szkoły na wsi – edukacyjne wyzwanie. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Przewłocka, J. (2015). Bezpieczeństwo uczniów i klimat społeczny w polskich szkołach. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Putnam, R. D. (2008). Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 roku w sprawie sposobu i terminów dostosowania działalności dotychczasowych szkół państwowych do wymogów nowego systemu szkolnego oraz tworzenia gimnazjów (1999). [Dz.U. Nr 14, poz. 124]. Pobrano z http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19990140124
• Sobotka, A. (red.). (2012). Zarządzanie siecią szkół ponadgimnazjalnych. Polityka oświatowa dużych miast. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Swianiewicz, P. (red.). (2012). Edukacja przedszkolna. W: Biblioteczka Oświaty Samorządowej, 4. Warszawa: Wydawnictwo ICM.
• Uryga, D. (2013). „Mała szkoła” w środowisku wiejskim”. Socjopedagogiczne studium obywatelskich inicjatyw. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Zahorska, M. (2002). Szkoła: między państwem, społeczeństwem a rynkiem. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Zdański, J. (2007). Polityka oświatowa w Polsce w latach 1949–1973. Res Politicae, II, 225–243.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2016/3-4-sobotka-reforma-gimnazjalna-na-obszarach-wiejskich.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858