Wspólnototwórczy wymiar przekładu. Casus XXI-wiecznych przekładów górnośląskich

• Authors: Karolina Pospiszyl

Title variants

EN

Community-Creating Function of Translation Case of Twenty-First-Century Translations into Upper-Silesian

Spōlnototwōrczy wymiŏr przekładu. Casus XXI-wiecznych przekładōw gōrnoślōnskich

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Existence of Upper-Silesian ethic minority has been confirmed by two national censuses carried out in the years 2002 and 2011. It is also the largest minority residing in the territory of the Republic of Poland. However, the Polish state does not recognize the existence of Upper Silesians in legal terms. At the same time, for Upper Silesians themselves the struggle for recognition of their culture, language and community is a serious matter. In the present article the author discusses the role of creating and strengthening Upper-Silesian community played by culture, especially by literature and literary translation.

Artykuł ômŏwiŏ problym kulturowego sparciŏ zjawisk, co tworzōm spōlnotã, bez skupiynie sie na roli użyciŏ mŏwy myńszyj / myńszościowyj w przekładzie dzieł literackich. Niy ino używanie w życiu publicznym i w literaturze mŏwy myńszyj, ale tyż przekłady z tyj mŏwy i na tã mŏwã sōm aktym politycznym — nojbarzij jak wejzdrzimy na te działania z perspektywy postzależnościowyj. Podobnie je, jak w mŏwie wiynkszości wypowiadane sōm doświadczynia spōlnoty myńszyj. Te procesy „upolityczniyniŏ” przekładu i znaczyniŏ składu przekłŏdanych dzieł dlŏ budowaniŏ spōlnoty autorka ômŏwiŏ na przikładzie przekładōw dzieł twōrcōw gōrnoślōnskich — nojbarzij tych wydanych po 1989 r.

Keywords

EN

Upper-Silesia; community; minority language; subversion; struggle for acceptance; power

Gōrny Ślōnsk; społeczność; jynzyk myńszościow; subwersyjŏ; walka ô uznanie; władza

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2019
• Volume: 9
• Issue: 2
• Pages: 80-102

Dates

published

2019-06-01

Contributors

author

Karolina Pospiszyl

• University of Silesia min Katowice

References

• Álvarez R., Carmen-África Vidal M., 1996: Translating: A Political Act. W: R. Álvarez, M. Carmen-África Vidal, eds.: Translation, Power, Subversion. Clevedon, Multilingual Matters LTD, s. 1—9.
• Anderson B., 1997: Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. S. Amsterdamski, przeł. Warszawa, Fundacja im. Stefana Batorego—Kraków, Znak.
• Belmar G., 2017: The Role of Translation in the Revitalization Process of Minority Languages: the Case of Basque. „Darnioji daugiakalbystė / Sustainable Multilingualism”, no. 10, s. 36—54.
• Bilczewski T., 2014: Imagi-natio. Przekład a wspólnota wyobrażona. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 23, s. 63—77.
• Bjork J., Kamusella T., Wilson T., Novikov A., eds., 2016: Creating Nationality in Central Europe, 1880—1950. Modernity, Violence and (Be)longing in Upper Silesia. New York, Routledge.
• Castro O., Mainer S., Page S., 2017: Introduction: Self-Translating, from Minorisation to Empowerment. W: O. Castro, S. Mainer, S. Page, eds.: Self-Translation and Power: Negotiating Identities in European Multilingual Contexts. London, Palgrave Macmillan, s. 1—22.
• Chakravarty J., ed., 2003: Indian Writing in English. Perspectives. New Delhi, Atlantic Publishers.
• Cole A., Harguindéguy J.-B.P., eds., 2014: The Politics of Ethnolinguistic Mobilization in Europe. Language Matters. New York, Routledge.
• Czesak A., 2012: Kompetencje tłumaczy na język śląski. W: M. Piotrowska, A. Czesak, A. Gomola, S. Tyupa, red.: Kompetencje tłumacza. Tom dedykowany prof. dr hab. Elżbiecie Tabakowskiej. Kraków, Tertium, s. 159—166.
• Czesak A., 2015: Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej Słowiańszczyzny. Kraków, Księgarnia Akademicka.
• Czesak A., Kąś J., Koziara S., Przybylska R., Przyczyna W., Synowiec H., Włodyga P., Wróbel R., 2006: Uwagi o współczesnych przekładach Biblii na język polski. „Ruch Biblijny i Teologiczny”, nr 2, s. 144—154.
• Dołowy-Rybińska N., 2011: Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi. Warszawa, Wydawnictwo UW.
• Drong L., 2013: Post-Traumatic Realism: Representations of History in Recent Irish Novels. W: E. Łukaszyk, K. Chruszczewska, eds.: Colloquia Humanistica. Vol. 2: Minor Languages, Minor Literatures, Minor Cultures. Warsaw, Institute of Slavic Studies Polish Academy of Science, s. 19—35.
• Even-Zohar I., 2009: Miejsce literatury tłumaczonej w polisystemie literackim. M. Heydel, przeł. W: M. Heydel, P. Bukowski, red.: Antologia teorii przekładu literackiego. Kraków, Znak, s. 197—203.
• Geisler R., 2015: Fenomen śląskiej etniczności jako postkolonialna emancypacja. „Pogranicze. Polish Borderlands Studies”, t. 3, nr 2, s. 105—116.
• Gerlich M.G., 2010: „My, prawdziwi Górnoślązacy…”. Studium etnologiczne. Warszawa, Wydawnictwo DiG.
• Gladkova H., 2008: Identifikace jazyka jako obraz identifikace národa (symboly, nástroje, postoje a realita). W: S. Gajda, red.: Tożsamość a język w perspektywie slawistycznej. Opole, Wydawnictwo UO, s. 97—114.
• Hofmański W., 2015: Język — tożsamość — komunikacja. „Slavia Occidentalis”, t. 72 (1), s. 27—37.
• Houston M., Kramarae Ch., 1991: Speaking from Silence: Methods of Silencing and of Resistance. „Discourse and Society”, vol. 2, no. 4, s. 387—399.
• Juvan M., 2014: Literatura światowa a przekład. A. Muszyńska-Vizintin, przeł. „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 5, nr 1, s. 36—38.
• Kamusella T., 2013: The Silesian Language in the Early 21st Century: A Speech Community on the Rollercoaster of Politics. „Die Welt der Slaven”, no. 58 (1), s. 1—35.
• Klekot E., 2014: Samofolkloryzacja. Współczesna sztuka ludowa z perspektywy krytyki postkolonialnej. „Kultura Współczesna”, nr 1, s. 86—99.
• Michna E., 2008: Śląskie i karpackorusińskie dylematy tożsamościowe. Aspiracje narodowe śląskich i karpackorusińskich liderów etnicznych. Próba analizy porównawczej. W: A. Sakson, red.: Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy — Między polskością a niemieckością. Poznań, Instytut Zachodni, s. 415—435.
• Michna E., 2014: Odrębność językowa małych grup etnicznych i jej rola w procesach walki o uznanie oraz polityce tożsamości. Analiza porównawcza sytuacji Rusinów Karpackich i Ślązaków. „Studia Humanistyczne AGH”, t. 13 (3), s. 115—130.
• Michna E., 2015: Pomiędzy odzyskiwaniem pamięci a „odpominaniem”. II wojna światowa i Tragedia Górnośląska w narracjach dążących do emancypacji liderów śląskich. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne”, t. 43, z. 1, s. 1—12.
• Momot A., 2016: Gwara śląska jako tworzywo językowe „tłumaczeń” literatury światowej. „Socjolingwistyka”, t. 30, s. 61—71.
• Myśliwiec M., 2013: Ślōnskŏ godka — przaśny folklor czy język regionalny? „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, nr 3, s. 99—120.
• Oslislo-Piekarska Z., 2015: Nowi Ślązacy. Miasto — dizajn — tożsamość. Katowice, ASP.
• Patrick D., 2010: Language Dominance and Minorization. W: J. Jaspers, J.-O. Östman, J. Verschueren, eds.: Society and Language Use. Amsterdam, John Benjamins Publishing Company, s. 176—191.
• Pospiszil K., 2018: Literatury przepływów? Kilka uwag o literaturach etnolektalnych. „Anthropos?”, nr 27, s. 137—151.
• Read P., 1994: Post-Colonialism and the Native Born. „Canadian Journal of Native Studies”, vol. 14, no. 2, s. 377—390.
• Sadana R., 2012: English Heart, Hindi Heartland. The Political Life of Literature in India. Los Angeles, UC Press.
• Siuciak M., 2012: Czy w najbliższym czasie powstanie język śląski? „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 19, z. 2, s. 31—44.
• Smith A.D., 2009: Etniczne źródła narodów. M. Głowacka-Grajper, przeł. Kraków, Wydawnictwo UJ.
• Szmeja M., 2017: Śląsk — bez zmian (?). Ludzie, kultura i społeczność Śląska w perspektywie postkolonialnej. Kraków, Nomos.
• Szul R., 2012: Kwestia językowa w dziejach. Zarys problematyki. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, t. 1, s. 69—94.
• Szul R., 2014: Kwestia językowa a kształtowanie się politycznej mapy Europy i świata. Tendencje ogólne i najnowsze zmiany. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, nr 17, s. 31—62.
• Wicherkiewicz T., 2011: Języki regionalne w Europie Środkowo-Wschodniej — nowa jakość w polityce językowej, nowy wymiar tożsamości. „Język, Komunikacja, Informacja”, nr 6, s. 71—78.
• Wilson T.M., Donnan H., 2005: Territory, Identity and the Places In-Between. Culture and Power in European Borderlands. W: T.M. Wilson, H. Donnan, eds.: Culture and Power and the Edges of the State. National Support and Subversion in European Border Regions. Münster, LIT Verlag, s. 1—30.
• Wyderka B., 2004: Język, dialekt czy kreol? W: L.M. Nikjowski, red.: Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska? Warszawa, Scholar, s. 187—215.

Identifiers

DOI

10.31261/PlS.2019.09.02.05