„Nuta ukraińska” Wielkopolanki. Jeszcze o Zbigniewie Zmorskiej

• Authors: Mazur Aneta

Title variants

EN

Wielkopolanka’s “Ukrainian Note”. More on Zbigniewa Zmorska

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zapomniana twórczość Zbigniewy Zmorskiej (1852–1894), przedwcześnie zmarłej córki poety, radykalnego demokraty i słowianofila Romana Zmorskiego, obejmuje około 24 tekstów (nowele i dłuższe opowiadania, pojedyncze wiersze, dramaty, szkice publicystyczne). Twórczość Zmorskiej cechuje się konwencjonalną poetyką fabuł romansowo-obyczajowych z elementami krytyki społecznej oraz typową dla epoki ideologią „umiarkowanej” emancypacji (malownicza galeria pełnych uroku bohaterek kobiecych, obdarzonych energicznym temperamentem). Na tym tle wyróżnia się wyrazisty wątek ukraiński (np. „Druhy” <1878>, „Z opowiadania rezydenta” <1882>, Mykita <1890>, „Nitka jedwabiu” <1905>), prezentujący krajobraz i życie mieszkańców Ukrainy (w tym Kozaków), który świadczy o fascynacji autorki estetyczną i ideową tradycją (post)romantycznej „szkoły ukraińskiej”. Najbardziej oryginalny poetycko-publicystyczny tekst Druhów nawołuje do polsko-ukraińskiego pojednania i zawiera intrygujące odniesienia do XIX-wiecznego ukraińskiego dyskursu narodowego (Bractwo Świętych Cyryla i Metodego, „Księgi bytu narodu ukraińskiego”) oraz kanonu poezji ukraińskiej (Taras Szewczenko), pozwalając dowartościować dorobek Zmorskiej – zapoznanej przedstawicielki ukrainizmu w literaturze (kulturze) polskiej.

EN

Forgotten output of Zbigniewa Zmorska (1852–1894), prematurely deceased daughter of a poet, a radical democrat and Slavophile Roman Zmorski, amounts to 24 pieces (novellas and longer short stories, single poems, dramas, journalistic sketches). Zmorska’s works are characterised by conventional poetics of the romance-customary novel plot with elements of social criticism and ideology of “moderate” emancipation typical of this epoch (a vast array of exquisitely charming heroines with fiery temperament). The Ukrainian motif stands out against this background (e.g. “Druhy” <”Companions,” 1878>, “Z opowiadania rezydenta” <”From a Resident’s Story,” 1882>, “Mykita” <1890>, “Nitka jedwabiu” <”A Thread of Silk,” 1905>), which presents Ukrainian landscape and the lives of the Ukrainians (i.e. the Cossacks), and which reveals Zmorska’s fascination with aesthetic and ideological tradition of (post)romantic “Ukrainian school.” The most original poetic-journalistic text of “Companions” calls for Polish-Ukrainian conciliation and contains intriguing references to the 19th c. Ukrainian national discourse (Brotherhood of Saint Cyril and Methodius, “Księgi bytu narodu ukraińskiego” <”Books of the Genesis of the Ukrainian People”>), and the canon of Ukrainian poetry (Taras Shevchenko), allowing to show appreciation of Zmorska—an unrecognised representative of Ukrainism in Polish literature (culture).

Keywords

PL

Zbigniewa Zmorska; nowelistyka; Ukraina; Kozacy; kobieta; Bractwo Świętych Cyryla i Metodego; „Księgi bytu narodu ukraińskiego”

EN

Zbigniewa Zmorska; short-story writing; Ukraine; Cossacks; woman; Brotherhood of Saint Cyril and Methodius; “Księgi bytu narodu ukraińskiego” (“Books of the Genesis of the Ukrainian People”)

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2023
• Volume: 114
• Issue: 4
• Pages: 171-195

Dates

printed

2023-12-27

Contributors

author

Mazur Aneta

• Uniwersytet Opolski

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2023.4.10