Dziwna etniczność Kształty tożsamości Ormian galicyjskich

• Authors: Wasyl Franciszek

Title variants

EN

Strange Ethnicity. Different Faces of Armenian Identity in Galicia

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This paper deals with the issue of the identity of Polish Armenians in Galicia. One of the characters in the text is a Polish- and Ruthenian-speaking Austrian baron, Polish patriot and Armenian-style landholder – Grzegorz Romaszkan. The Author attempts to prove that, in addition to traditional ethnic characteristics such as the language or religious practices, one can observe a number of more hidden relations and bonds among the Armenians of Galicia. Genealogy and the memory of their ancestors, as well as important family celebrations - such as weddings, baptisms, and burials – were the building blocks of the identity of this small minority. By virtue of their religious – and thus metaphysical – nature, they left a permanent mark on the memory and sense of identity – more so than other, more fleeting life experiences, especially as they gathered significant portions of small local Armenian communities in one place (a church or cemetery): the central figures of the celebrations (the newlyweds, newborn babies, the deceased) and the witnesses, as well as relatives near and far. Celebrations at home and church helped forge the bonds within the Armenian family and ethnic group. Other aspects that defined the identity of the community included the physical space – also in the sentimental sense of the word. The memory of the family home, the estate, the manor house, the cemetery holding the remains of loved ones – were at the roots of emotional attachment to places and people that was stronger than any professed ideologies and cultural socialization. The source material for this paper was derived from memoirs and Church documents (certificates of baptism, marriage, death, etc., censuses of the faithful).

Keywords

EN

Armenians; identity; Galicia

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Krakowskie Pismo Kresowe
• Year: 2012
• Volume: 4: Galicja jako pogranicze kultur
• Pages: 69-90

Contributors

author

Wasyl Franciszek

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Archiwum Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich: sygn. 0080: Metryka chrztów ormiańskokatolickiej parafii Kuty 1804-1831; sygn. 0082: Metryka zmarłych ormiańskokatolickiej parafii Kutach 1780-1818; sygn. 0086: Metryka chrztów ormiańskokatolickiej parafii Kuty 1779-1804; sygn. 0087: Metryka zaślubin ormiańsko-katolickiej parafii w Kutach 1785-1836;
• Archiwum Narodowe w Krakowie, Oddział na Wawelu: sygn. Podh II 208: Archiwum Sanguszków, Nauki Parafialne na rok 1805 w kościele Stanisławowskim Obrządku Ormiańskiego przez miejscowego Proboszcza miane.
• Центральний державний історичний архів України, Львів: ф. 19, оп. 10, спр. 65: Metryka Józefińska Horodenki; ф. 20, оп. 6, спр. 184: Metryka Franciszkańska Stanisławowa; ф. 475, оп. 1, спр. 223: Rozporządzenia, podania, korespondencja i inne dokumenty dotyczące prowadzenia ksiąg metrykalnych.; ф. 475, оп. 1, спр. 286: Księga metrykalna chrztów katedry ormiańskokatolickiej 1776-1893;sygn. 1167: Metryka chrztów ormiańskokatolickiej parafii w Tyśmienicy 1785-1854. Ф. 475, оп. 1, спр. 274: Konsignacya Dusz Nacyi Ormienskiej w Parafyi Kuckiey Wypisana na Dniu 16 Marca [1]822 Roku; ф. 475, оп. 1, спр. 274: Konsygnacya Parafian Kuckich Obrządku Ormianskiego co do Familii, y wszczegulnosci co do Dusz wyciąkniona na Dniu 9 7bris [1]808 Roku; ф. 475, оп. 1, спр. 280: Konsygnacya Dusz w Parafii Tysmienickiey Obrządku Ormienskiego znaydujących się w Roku 1808 Spisana.
• Ormiański spis ludności parafii Kuty z 1822 roku, wyd. Franciszek Wasyl, „Prace Historyczno- -Archiwalne” (Rzeszów) t. 17, 2006.
• Ormiański spis status animarum parafii Horodenka z 1791 roku, wyd. Franciszek Wasyl, „Rocznik Przemyski” t. 42, 2006, z. 4: Historia.
• Statystyczne wiadomości o Cyrkule Kołomyjskim, „Gazeta Lwowska” 1812, nr 35.
• Golejewski Henryk, Pamiętnik, t. 2, oprac. Irena Homola, Bolesław Łopuszański, Janina Skowrońska, Kraków 1971.
• Jabłonowski Ludwik, Pamiętniki, oprac., wstęp i przypisy Karol Lewicki, Kraków 1964.
• Longchamps de Berier Bogusław, Ochrzczony na szablach powstańczych… Wspomnienia (1884-1918), wstęp i komentarz Włodzimierz Suleja, Wojciech Wrzesiński, Wrocław 1983.
• Theodorowicz Ludwik, Garść wspomnień Ormianina polskiego, Gliwice 1989.
• Ariès Philippe, Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, tłum. Maryna Ochab, Gdańsk 1995.
• Barącz Sadok, Pamiątki miasta Stanisławowa, Lwów 1858.
• Barącz Sadok, Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869.
• Barącz Sadok, Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856.
• Budzyński Zdzisław, Kresy południowo-wschodnie w drugiej połowie XVIII wieku, t. 3: Studia z dziejów społecznych, Przemyśl–Rzeszów 2008.
• Danilewicz Anna, Ormianie z prawego brzegu Czeremoszu. W okresie międzywojennym i nieco wcześniej, Kraków 1994.
• Dashkevych Yaroslav, Armenia and Ukraine, Lviv–New York 2001.
• Fras Zbigniew, Romaszkan Grzegorz Józef (1809-1881), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 31, Wrocław 1988.
• Górzyński Sławomir, Nobilitacje w Galicji w latach 1772-1918, Warszawa 1997, Res Humanae. Studia, 4.
• Halbwachs Maurice, Społeczne ramy pamięci, tłum. i wstęp Marcin Król, Warszawa 2008, Biblioteka Socjologiczna.
• Isakowicz Issak, Odprawa Autorowi Broszury „Głos do ziomków Obrządku Ormiańsko-katolickiego”, Wiedeń 1861.
• Kołodziejczyk Dariusz, Polish-Ottoman trade routes in the times of Martin Grüneweg, [w:] Martin Grüneweg (1562 – after 1615). A European Way of Life, ed. Almut Bues, Wiesbaden 2009.
• Krętosz Józef, Organizacja parafialna archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego a sieć parafii greckokatolickich i ormiańskich działających w obrębie jej terytorium (w XIX wieku do 1918 roku), „Studia Lubaczowiensia” t. 2, 1984.
• Krzeczunowicz Kornel, Historia jednego rodu i dwu emigracji, t. 1, Londyn 1973.
• Kumor Bolesław, Obsada arcybiskupstwa ormiańskokatolickiego we Lwowie w latach niewoli narodowej (1772-1918), [Kraków] 1994.
• Pawłowski Bronisław, Zajęcie Lwowa przez Austrię 1772. Z 17 rycinami w tekście, Lwów 1911, Biblioteka Lwowska, 14.
• Piński Piotr, Dziedzic Sobieskich. Bohater ostatniej wojny o niepodległość Szkocji, tłum. K. Michałwicz, Poznań 2013
• Piński Piotr, Ostatni sekret Stuartów. Dzieci Karoliny księżnej Albany, tłum. Klaudyna Hildebrandt, Warszawa 2001.
• Pustelak Danuta, Ród Jędrzejowiczów w okresie autonomii Galicji, Rzeszów 2011.
• Röskau-Rydel Isabel, Niemiecko-austriackie rodziny urzędnicze w Galicji 1772-1918. Kariery zawodowe, środowisko, akulturacja i asymilacja, Kraków 2011, Prace Monograficzne / Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, nr 588.
• Schnür-Pepłowski Stanisław, Obrazy z przeszłości Galicyi i Krakowa, Kraków 1896.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 3, red. Bronisław Chlebowski, Filip Sulimierski, Władysław Walewski, Warszawa 1882.
• Stopka Krzysztof, Interakcje etniczne w mieście staropolskim. Kamieniec Podolski w ujęciu źródeł ormiańskich od XV do połowy XVII wieku, „Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej PAU” 2010, t. 11.
• Stopka Krzysztof, Kościół ormiański na Rusi w wiekach średnich, „Nasza Przeszłość” 1984, nr 62.
• Stopka Krzysztof, Kultura religijna Ormian polskich (struktury i stosunki kościelno-publiczne), [w:] Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, t. 1: Struktury kościelno-publiczne, red. Halina Manikowska, Wojciech Brojer, Warszawa 2008, Colloquia Mediaevalia Varsoviensia, 4.
• Stopka Krzysztof, „Nasza polska nacja”. Kształtowanie się patriotyzmu polskiego wśród Ormian w okresie staropolskim, [w:] Formuły patriotyzmu w Europie Wschodniej i Środkowej od nowożytności do współczesności, red. Andrzej Nowak, Andrzej A. Zięba, Kraków 2009.
• Stopka Krzysztof, Ormianie w Galicji austriackiej, [w druku].
• Stopka Krzysztof, Symonowicz Jan Jakub (1740-1816), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 46, Warszawa–Kraków 2009.
• [Torosiewicz Michał], Głos do ziomków obrządku ormiańsko-katolickiego, Lwów 1861.
• Wasyl Franciszek, Ormianie w Horodence na przełomie XVIII i XIX wieku w świetle ormiańskokatolickich konskrypcji wiernych i rzymskokatolickich ksiąg metrykalnych (chrztów i ślubów), „Lehahayer” 2009, t. 1.
• Wasyl Franciszek, Ormianie w przedautonomicznej Galicji. Na tropie dokumentów genealogicznych, cz. 1: Rodzina abp. Grzegorza Józefa Romaszkana, „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego” 2012, nr 68/69.
• Wasyl Franciszek, Ormianie w przedautonomicznej Galicji. Studium demograficzno-historyczne, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Krzysztofa Stopki w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012 (na prawach rękopisu).
• Wasyl Franciszek, Parochialne wykazy ludności ormiańskokatolickiej archidiecezji lwowskiej w przedautonomicznej Galicji. Studium źródłoznawcze, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Zdzisława Budzyńskiego w Zakładzie Statystyki i Demografii Historycznej Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2005 (na prawach rękopisu).
• Wereszycki Henryk, Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe, Kraków 1975.
• Zaleski Tadeusz, Biskup ormiański Izaak Isakowicz „Złotousty”. Duszpasterz, społecznik i patriota, 1824-1901, Kraków 2001.
• Zaleski Tadeusz, Słownik biograficzny duchownych ormiańskokatolickich oraz duchownych rzymskokatolickich pochodzenia ormiańskiego w Polsce w latach 1750-2000, Kraków 2001.
• Zamorski Krzysztof, Dziwna rzeczywistość. Wprowadzenie do ontologii historii, Kraków 2008.
• Zięba Andrzej A., Kultura Galicji, [w:] Społeczeństwo, kultura, inteligencja. Studia historyczne ofiarowane profesor Irenie Homoli-Skąpskiej, red. Elżbieta Orman, Grzegorz Nieć, Kraków 2009, s. 641-671, Regiony, Historia, Kultura.
• Григорян Вартан, История армянских колоний Украины и Польши (Армяне в Подолии), Ереван 2005.

Identifiers

DOI

10.12797/KPK.04.2012.04.03