Językowa kreacja matki w "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej

• Authors: Elżbieta Skorupska-Raczyńska

Title variants

EN

The linguistic creation of Mother in On the Banks of the Neman by Eliza Orzeszkowa

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The analysis of the content of E. Orzeszkowa’s epic On the Banks of the Neman allows to distinguish the following different types of mother created by the writer: the Polish Mother, Mother-Kitten, Mother-Cuckoo, Distant Mother, and Mother Willow. Wisely devoted to her children, Maria Kirłowa is the Polish Mother type: she runs her farm all by herself, is a keeper-at-home, and, being a single mother, brings her children up to function well in the society of the second half of the twentieth century. Another mother, the proud patriot Mrs Andrzejowa Korczyńska, constitutes a monumental character. As a widow living up to her ideals she is – as it may seem – a woman to follow, but, alienated from her environment, she fails. Her son takes advantage of her knowing that his mother will do anything for him, like mother kitten. Starzyńska is the Mother-Cuckoo; she abandons her children, Janek and Antolka, to be brought up by someone else. The reason is that this woman’s need to re-marry is stronger than her maternal feelings. Self-centered Emilia is the Distant Mother, that is to say one that is absent from the process of her children’s development. Emilia’s role of Witold and Leonia’s mother is taken over by Marta, who, as Mother-Willow, brings them up, feeds them, teaches, comforts, spoils, but also sets requirements, cares, and, first of all, is always there for them. In the complex reality of the second half of the twentieth century the situation of the Polish women was quite difficult, also in the maternal duties they fulfilled; those were perceived and realized very differently by different mothers, which we find notably reflected in the realistic novel On the Banks of the Neman by Eliza Orzeszkowa.

Keywords

PL

językowa kreacja świata; semantyka; leksyka

EN

language creativity of the world; semantic; lexis

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2013
• Volume: 12
• Pages: 189-205

Contributors

author

Elżbieta Skorupska-Raczyńska

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim

References

• Arystoteles, Zoologia, Warszawa 1982.
• Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1-2, Warszawa 2000.
• Budzowska B., Macierzyństwo jako punkt zwrotny w życiu kobiety, Wrocław 2000.
• Drabarek B., Falkowski J., Rowińska I., Szkolny słownik motywów literackich, Warszawa 2004.
• Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2001.
• Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2001.
• Kowalczyk I., Matka-Polka kontra supermatka?, „Czas Kultury”, nr 5 (113), 2003.
• Kowalski P., Leksykon. Znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa-Wrocław 1998.
• Masłowscy D. i W., Przysłowia polskie i obce od A do Z, Warszawa 2003.
• Masłowscy D. i W., Przysłowia polskie, Katowice 2003.
• Mickiewicz A., Do matki Polki, w: Wybór poezji, t. II, Wrocław 1986.
• Orzeszkowa E., Nad Niemnem, Wrocław 1996.
• Skorupska-Raczyńska E., Barwy świata natury w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 2002, t. 1.
• Skorupska-Raczyńska E., Funkcja barw w językowej kreacji wybranych postaci w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, w: Twórczość Elizy Orzeszkowej, red. K. Stępnik, Lublin 2001.
• Skorupska-Raczyńska E., Idiomy, frazemy, paremie w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, w: Ścieżkami pięknej polszczyzny, red. L. Mariak, A. Seniów, Szczecin 2011.
• Skorupska-Raczyńska E., Językowa kreacja lasu w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, Zeszyty Naukowe PWSZ, z. 1, Gorzów Wielkopolski 2006.
• Skorupska-Raczyńska E., Językowy obraz szlacheckiej XIX-wiecznej religijności w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, w: Język doświadczenia religijnego, t. III, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2010.
• Skorupska-Raczyńska E., Kolorystyka dworu i zaścianka w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 2006, t. 5.
• Skorupska-Raczyńska E., Motywy dendrologiczne w historii frazeologii i paremiologii polskiej, „Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 2005, t. 4.
• Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. I-VIII, Warszawa 1900-1927.
• Słownik języka polskiego, wyd. staraniem i pracą M. Orgelbranda, t. I-II, Wilno 1861.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. I-IV, Warszawa 2003.
• Wadowski P., Obraz Matki Bożej w sanktuariach na ziemiach polskich (niepublikowana praca magisterska, Szczecin – Paradyż 2011).