PRZEKRACZAĆ GRANICE DYSCYPLIN – 40 lat prac nad dziełami zebranymi Bronisława Piłsudskiego

• Authors: Majewicz Alfred F. , Majewicz Elżbieta

Title variants

EN

Forty years of work on The Collected Works of Bronisław Piłsudski

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest zapisem wystąpienia podczas LXXIII Zjazdu PTJ (Kielce, wrzesień 2015) z prezentacją szerszej i reprezentatywnej części społeczności językoznawców polskich dotychczasowego rezultatu 40 lat pracy nad przedsięwzięciem, którego ostateczny kształt stanowi pomnikowa edycja zatytułowana The Collected Works of Bronisław Piłsudski (CWBP), realizowana przez wydawnictwo de Gruyter Mouton. Dotychczas ukazały się drukiem cztery tomy edycji o objętości przekraczającej 4000 stron, piąty jest w zaawansowanej fazie przygotowania. Jest to nie tylko rekonstrukcja i naukowe opracowanie zarówno drukowanych, jak i odnalezionych rękopiśmiennych (a nawet audiowizualnych) materiałów dotyczących wymarłych już lub uległych akulturacji i silnie zagrożonych języków ajnuskiego, niwchijskiego, ultijskiego (orockiego), ulczyjskiego i nanajskiego, jak i kultur ich użytkowników, zebranych przez polskiego katorżnika, zesłańca Bronisława Piłsudskiego (1866–1918) w latach 1893–1906 (1910) na Sachalinie, w Przyamurzu i w Japonii (oraz w Londynie w 1910 roku), ale i rekonstrukcja nieistniejącego już świata, w którym owe języki i kultury stanowiły codzienność. Rekonstrukcji i materiału i tego świata dokonano we współpracy z wiodącymi specjalistami z bardzo wielu dziedzin, takich jak językoznawstwo i antropologia kulturowa, etnografia, historia, archeologia, botanika, studia ajnu-, niwcho- i tunguzologiczne, japonistyka, informatyka itp., ale też elektronika stosowana czy optofonika. Z globalnego punktu widzenia jest to z pewnością jeden z najważniejszych wyników badawczych polskiej humanistyki całego stulecia gwarantujący stałe miejsce nazwisku jego twórcy w anna łach nauki już honorowanego pomnikami, nazywaniem jego imieniem obiektów na mapach świata, tekstami w podręcznikach szkolnych i innymi zaszczytnymi wyróżnieniami – i dlatego warto, aby i w Polsce pojawiła się tego świadomość.

EN

The present paper records the forty-year-long work on the preparation for publication of The Collected Works of Bronisław Piłsudski (CWBP). Four volumes of the monumental edition, over 4,000 pages of print, have already been published by the de Gruyter Mouton Publishing House, and the work on the compilation of the fifth volume is far advanced. The edition offers a reconstruction and a scholarly elaboration of the enormously rich amount of linguistic and anthropological data collected by the Polish political prisoner, katorga convict and exile Bronisław Piłsudski (1866-1918). The data come from the indigenous peoples of Sakhalin and Lower Amur Region in the Russian Far East and of Hokkaido in northern Japan and were collected between 1893-1905 (also in London in 1910). The publication also offers a reconstruction of the no longer existing world in which the languages and microcultures of the peoples involved – Nivhgu (= Nivkh = G(h)ilyaks), Uilta (= Oroks), Ulcha (= Olcha = Mangun), Nanai (= Golds), but above all of the Sakhalin and Hokkaido Ainu – were part of everyday life. The languages and cultures in question are now already extinct or seriously endangered and moribund and their bearers either died out (like the Sakhalin Ainu) or underwent strong acculturation. The reconstruction of the extinct world and of the material (partly printed in small local publications now hardly accessible but mainly preserved in a manuscript and audiovisual form, the latter mainly photographs and Edison system phonographic wax cylinder records) was possible only with the involvement of the best specialists in various research areas such as linguistics, cultural anthropology, ethnography, history, archaeology, botany, ichthyology, Ainu, Nivhgu, Tungusic and Japanese studies, information processing, etc., but also applied electronics, optophonics (the application of light to recovering sound from badly damaged wax cylinder records with the use of a laser beam technology), and even advanced technologies in stomatology for procuring epoxy resin replicas of the recorded cylinders. From the global point of view, the CWBP is undoubtedly one of the most important research results of the Polish humanities in the last century, which guarantees Piłsudski a permanent place in the annals of academia. Other nations have already paid tribute to that self-made explorer and scholar by erecting monuments, introducing him to students in textbooks and songs, and even using his name in geographical names. It is high time that his invaluable scholarly contribution was recognized in Poland. As no public institution in Poland, including the National Library, seems to have the CWBP set, the contents of the four published volumes have been appended.

Keywords

PL

Bronisław Piłsudski; The Collected Works of Bronisław Piłsudski; Syberia; Daleki Wschód; język ajnuski; język niwchijski; język orocki; języki tunguskie; archiwalia; dzieje (polskiego) językoznawstwa

EN

Bronisław Piłsudski; The Collected Works of Bronisław Piłsudski; Siberia; the Far East; Ainu language; Nivhgu (Nivkh) language; Oroks (Uilta) language; Tungusic language; audiovisual archives; history of (Polish) linguistics

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2016
• Volume: 72
• Pages: 59-81

Contributors

author

Majewicz Alfred F.

• International Institute of Ethnolinguistic and Oriental Studies, Stęszew
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

author

Majewicz Elżbieta

• International Institute of Ethnolinguistic and Oriental Studies, Stęszew
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

References

• The Collected Works of Bronisław Piłsudski. Volume 1, The Aborigines of Sakhalin, edited by Alfred F. Majewicz. – Berlin–New York: Mouton de Gruyter. Ss. xvii + 792. [CWBP 1].
• The Collected Works of Bronisław Piłsudski. Volume 2, Materials for the Study of the Ainu Language and Folklore (Cracow 1912), edited by Alfred F. Majewicz. – Berlin–New York: Mouton de Gruyter. Ss. xiv + 872. [CWBP 2].
• The Collected Works of Bronisław Piłsudski, Volume 3, Materials for the Study of the Ainu Language and Folklore 2, reconstructed, translated, and edited by Alfred F. Majewicz, with the assistance of Elżbieta Majewicz. – Berlin–New York: Mouton de Gruyter. 2004. Ss. xi + 913. [CWBP 3].
• The Collected Works of Bronisław Piłsudski, Volume 4, Materials for the Study of Tungusic Languages and Folklore, reconstructed, translated, and edited by Alfred F. Majewicz, with the assistance of Larisa V. Ozoliņa, Mikhail D. Simonov, Tatyana Bulgakova, Elżbieta Majewicz, Tatyana P. Roon, Tomasz Wicherkiewicz, Werner Winter. – Berlin–Boston: De Gruyter Mouton. Ss. xv + 3nbl + 1397 [CWBP-4].
• The Collected Works of Bronisław Piłsudski, Volume 5, Materials for the Study of the Nivhgu (Gilyak) Language and Folklore, reconstructed, translated, and edited by Ekaterina Gruzdeva, Alfred F. Majewicz, Aleksandr Borisovich Ostrovskiy,Yelena S. Nitkuk, with the assistance of Vladislav Mi kha ilo - vich Latyshev, Elżbieta Majewicz, Tomasz Wicherkiewicz [CWBP-5, w zaawansowanym przygotowaniu].
• [ASAKURA Toshimitsu et al.] Executive Committee of the International Symposium, red. (1985): Proceedings of the International Symposium on B. Piłsudski’s Phonographic Records and the Ainu Culture. September 16–20, 1985. – Sapporo: Hokkaido University.
• ASAKURA Toshimitsu, IFUKUBE Tōru, red. (1986): Piusutsuki rokuon rōkan kenkyū-no ayumi – Shōwa 58nen – Shōwa 61nen [dokumentacja projektu rekonstrucji zapisów fonograficznych B. Piłsudskiego na wałkach woskowych, 1983–1986]. – Sapporo: Hokkaido Uniwersiy Institute of Applied Electricity.
• BAŃCZEROWSKI Jerzy (1964): Zapisy fonograficzne Ajnów. – Biuletyn Fonograficzny (Poznań) 6, 91–96.
• CHRAMCOWA A[łła] T[rofimowna], ed. (2000): Зaвeщaнo: coxpaнить и пpиyмнoжить... 110 лeт co дня oт кpытuя, 55 лeт c имeнeм B.K. Apceньeвa. – Владивосток: Приморский государственный объединенный музей им. В.К. Арсеньева.
• COLLINS David N. (1991): Siberia and the Soviet Far East. World Bibliographical Series Volume 127. – Oxford et al.: Clio Press.
• DOBROTWORSKIJ Michaił Michajłowicz (1875): Аинско-русскiй словарь М. М. Добротворскаго. –Казань: Въ Уни верситетской типографiи. Reprint 1996 – [w:] Kirsten REFSING (ed.): Early European Writings on the Ainu Language, t. 3. The Ainu Library Collection 1. Richmond: Curzon.
• GRUSMAN W[ładimir] M[oisiejewicz], OGIHARA Sh[inko], red. (2007): Российский этнографический музей каталог айнских коллекций // Roshia Minzokugaku Hakubutsukan Shozō ainu shiryō mokuroku // Russian Museum of Ethnography Catalogue of the Ainu Collections. – Tokyo.
• HATTORI Shirō et al. (1964): Ainugo hōgen jiten // An Ainu dialect Dictionary with Ainu, Japanese and English Indexes. – Tokyo: Iwanami Shoten.
• INOUE Koichi, red. (1999): „Dear Father !” – a collection of B. Piłsudski’s letters, et alii, edited, compiled, translated, annotated and written by... [preprint]. Pilsudskiana de Sapporo 1. 22009. „Dear Father!” – Bronisław Piłsudski’s Letters to His Family (1887–1914) [Enlarged and Completed Edition]. Pilsudskiana de Sapporo 6. – Sapporo [: Koichi Inoue at Slavic Research Center, Hokkaido University].
• [INOUE Kōichi, ANDŌ Atsushi, SAMITSU Shin’ichi, red.] (2013): Pōrando-no ainu kenkyūsha Piusutsukino shigoto – Shiraoi-ni okeru Kinenhi-no jōmaku-ni yosete // The Achievements of Bronisław Piłsudski – a Polish Ainu Researcher: On the Occasion of Unveiling His Monument in Shiraoi, Hokkaido. – Sapporo: Hokkaidō-Pōrando Bunka Kyōkai [Hokkaido–Poland Cultural Association] & Hokkaidō University Slavic Research Center.
• KACZMAREK Leon (1953): Fonograf na usługach dialektologii i etnografii muzycznej w Polsce. – Biuletyn Fonograficzny (Poznań) 1, 19–54.
• KATŌ Kyūzō, KOTANI Yoshinobu, red. (1987): Piusutsuki shiryō-to hoppō shominzoku bunka-no kenkyū // Bronisław Piłsudski’s Materials on Northern Peoples and Cultures. – Osaka: National Museum of Ethnology. Pp. 461.
• [KZHA] Kōeki Zaidan Hōjin Ainu Bunka Shinkō Kenkyū Suishin Kikō (2013): Roshia-kara mita ain bunka. Roshia kagaku akademii Piyotoru Daitei kinen jinruigaku minzokugaku hakubutsukan-no korekushon-yori // Культура айнов: взгляд из России из коллекции Музея антропологии и этно - графии имени Петра Великого (Кунсткамера) Российской Академии наук. – Sapporo: Kōeki Zaidan Hōjin Ainu Bunka Shinkō Kenkyū Suishin Kikō.
• ŁATYSZEW W[ładisłav] M[ichajłowicz] (2008): Caxaлинcкaя жизнь Бpoниcлaвa Пилcудcкoгo. Пpoлe - гo мeнa к биoгpaфии. – Южно-Сахалинск: Сахалинское книжное издательство.
• ŁATYSZEW W[ładisław Michajłowicz], ISZCZENKO M[arina] I[wanowna], red. (1992): Б.O. Пилcyдcкий – иccлeдoвaтeль нapoдoв Caxaлинa (Maтepилы мeждунapoднoй нaучнoй кoнфepeнции, 31 oктябpя – 2 нoябpя 1991 г. Южнo-Caxaлинcк), t. 1–2. – Южно-Сахалинск: Сахалинский обла - ст ной краеведческий музей.
• ŁATYSZEW W[ładisłav] M[ichajłowicz], INOUE Kōichi (2002): Нapoднoe иccкуствo caxaлинскиx aйнoв // Sakhalin Ainu Folk Craft // Karafuto ainu-no mingu. – Sapporo: Hokkaidō Shuppan Kikaku Sentā.
• ŁATYSZEW W[ładisłav] M[ichajłowicz], PROKOFJEW M[ichaił] M[ichajłowicz] (22006): Kaтaлoг этнo - гpaфичecкиx кoллeкций Б. O. Пилcудcкoгo в Caxaлинcкoм гocудapcтвeннoм oблacтнoм кpae - вeдчecкoм музee (1898–1899, 1903–1905 gg.). – Южно-Сахалинск: Сахалинский областной крае вед ческий музей & Институт наследия Бронислава Пилсудского.
• MAJEWICZ Alfred F. (1991): Dzieje i wierzenia Ajnów. – Poznań: CIA-Books – Svaro, Ltd.
• MAJEWICZ Alfred F. (2010): Bronisław Piłsudski – globalny hit polskiej orientalistyki. – [w:] Tadeusz
• MAJDA (red.): Szkice z dziejów polskiej orientalistyki. – Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 141–219.
• MAJEWICZ Alfred F., MAJEWICZ Elżbieta (1986): An Ainu-English Index-Dictionary to B. Piłsudski’s Materials for the Study of the Ainu Language and Folklore of 1912. – Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. 21998 w CWBP-2, 309–872.
• MAJEWICZ Alfred F., WICHERKIEWICZ Tomasz, red. (2001): Bronisław Piłsudski and Futabatei Shimei – an Excellent Charter in the History of Polish-Japanese Relations. Materials of the Third International Conference on Bronisław Piłsudski and His Scholarly Heritage, Kraków–Zakopane 29/8–7/9 1999. LOSP Monograph Supplement 7. – Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• MIROLUBOW I[wan] P[awłowicz] (1901): Восемь лŠ тъ на СахалинŠ . – S.Petersburg: Tipografija A. S. Suworina. Polskie tłumaczenie: „Ośm lat na Sachalinie”. Dziennik Poznański 1902–3 (w odcinkach 1 (172/27.7.1902) – 72 (39/18.2.1903); oddzielnie 1902 [na okładce 1903], Ośm lat na Sachalinie. – Poznań: Dziennik Poznański [&] Księgarnia A. Cybulskiego.
• MURASAKI Kyōko (1976): Karafuto ainugo [język Ajnów Sachalińskich]. – Tōkyō: Kokusho Kankōkai.
• MURASAKI Kyōko (1979): Karafuto ainugo bumpō-hen [gramatyka języka Ajnów Sachalińskich]. – Tōkyō: Kokusho Kankōkai.
• MURASAKI Kyōko (2001): Asai Take kōjutsu Karafuto ainu-no mukashibanashi tuytah [opowieści Ajnów Sachalińskich przekazane ustami Take Asai38]. – Tōkyō: Sōfūkan.
• [OGIHARA Shinko, TAKSAMI Czuner M.] SPb-Ainu Project Group, red. (1998): Айнские коллекции Музея антропологии и этнографии им. Петра Великого (Кунсткамера) Российской академии нaук – каталог / Ainu collections of Peter the Great Museum of Anthropology and Ethnography, Russian Academy of Sciences – catalogue / Roshia kagaku akademii jinruigaku minzokugaku hakubutsukan shozō ainu shiryō mokuroku. – Tōkyō: Sōfūkan.
• OGONOWSKA Agnieszka (1993): Treść wałków fonograficznych Bronisława Piłsudskiego według odczytu specjalistów japońskich. – Stęszew: International Institute of Ethnolinguistic and Oriental Studies.
• ŌTSUKA Rie [&] UENO Airi [&] KURASHIGEYumi [&] NAKATA Kyōhei [&] YAMASHITA Shingo [&] SAKATA Arisa (2008): Saharin ainugo jiten (furoku : ainugo Kushiro Shiranuka hōgen, Tokachi hōgen, wa-ai jiten) [słownik języka Ajnów Sachalińskich, z dodatkiem słowników etnolektów z Shiranuka w rejonie Kushiro i z rejonu Tokachi oraz japońsko-ajnuskiego]. – Asahikawa: Hokkaidō Kyōiku Daigaku Asahikawa-kō Danwa-Goyōron Zemi.
• PIŁSUDSKI Bronisław (1912): Materials for the Study of the Ainu Language and Folklore, collected an prepared for publication by Bronisław Piłsudski, edited under the supervision of J[an] Rozwadowski, PhD. – Cracow: Imperial Academy of Sciences (Spasowicz Fund), „Spółka Wydawnicza Polska”.
• PIŁSUDSKI Bronisław (1989): Из поездки к орокам Сахалина в 1904 г. Препринт. Южно-Сахалинск: Сахалинский областной краеведческий музей. Przekład angielski CWBP 1, 618–677 i 721–727.
• PIŁSUDSKI Bronisław (1996): Materials for the study of the Nivhgu (Gilyak) language and folklore (Manuscript Facsimile), prefaced by Koichi Inoue and Alfred F. Majewicz. IIEOS Preprint 12. Sapporo: Hokkaido University Slavic Research Center & Stęszew: International Institute of Ethnolinguistic and Oriental Studies.
• PIŁSUDSKI Bronisław (1996a): „Дopoгoй Лeв Якoвлeвич...” (Пиcьмa Л. Я. Штepнбepгу, 1893–1917 гг.) [przygotowanie do publikacji, wstęp, komentarze i przypisy oraz praca edytorska W[ładisława] M[ichajłowicza] Łatyszewa]. – Южно-Сахалинск: Сахалинский областной краеведческий музей.
• PIŁSUDSKI Bronisław (1999): Materials for the study of the Nivhgu (Gilyak) language and folklore (man - uscript facsimile) II, prefaced by Alfred F. Majewicz. IIEOS Preprint 12a. – Stęszew: International Institute of Ethnolinguistic and Oriental Studies.
• SAKIKAWA Shin’ichirō (1987): Rōkan-no uta. Aru Karafuto ryūkeisha-no ashiato [pieśni z woskowych wałków – śladami sachalinskiego zesłańca]. – Sapporo: Hokkaidō Shimbunsha.
• SAWADA Kazuhiko, INOUE Kōichi, red. (2010): A Critical Biography of Bronisław Piłsudski. Vols. 1–2. Saitama: Saitama University Faculty of Liberal Arts.
• YAMAGISHI Takashi (1990): Yomigaeta rōkan [odrodzone wałki woskowe]. [w:] KINOSHITA Junji, MATSUMURA Akira, SHIBATA Takeshi i in.: Shimpan, chūgaku kokugo [nowy podręcznik do języka ojczystego (tj., japońskiego) dla niższej szkoły średniej, klasy drugiej]. – Tōkyō: Kyōiku Shuppan, 196–212.