Dynamika biologiczna XIX-wiecznych populacji wiejskich z parafii Dziekanowice jako efekt sytuacji społeczno-politycznej w mikroregionie Ostrowa Lednickiego we wczesnym średniowieczu

• Authors: Budnik Alicja , Gumna Izabela , Liczbińska Grażyna

Title variants

DE

Biologische Dynamik der Dorfpopulationen aus dem 19. Jh. in der Pfarrei Dziekanowice als Erfolg der gesellschaftlich-politischen Situation in der Mikroregion von Ostrów Lednicki im Frühmittelalter

• Languages of publication: PL

Abstracts

DE

Unter zahlreichen Dörfern der Mikroregion von Ostrów Lednicki, die ihre mittelalterliche Herkunft nachweisen können, befinden sich die Dörfer der römisch-katholischen Pfarrei Dziekanowice (Abb. 1). Die Pfarrei hat gut geführte Matrikelbücher aus dem 19. und Anfang des 20. Jh. In Hinsicht auf diese Besiedlungskontinuität ist sie ein interessantes Objekt fur die anthropologischen Untersuchungen. Die Ziele der dargestellten Arbeit sind: 1) Charakteristik der biologischen Dynamik und Todesursachen in Dorfpopulationen der Mikroregion von Ostrów Lednicki im 19. und am Anfang des 20. Jh. und 2) Versuch einer Beurteilung des Einflusses der gesellschaftlich-politischen Situation in der Mikroregion im Frühmittelalter auf den biologischen Zustand ihrer Bewohner in späteren Jahrhunderten. Als Material dienten: 1) Eintragungen in die Pfarrmatrikelbücher betreffs Sterblichkeit und Todesursachen von 2704 Pfarrbewohnern in den Jahren 1818 - 1903, 2) Informationen über die Tode von 929192 Personen aus den Dörfern aus ganz Großpolen, erhalten aus originalen preußischen Statistiken aus den Jahren 1865 - 1900, 3) Informationen über das System der Ehevermittlung in der Pfarrei Dziekanowice aus dem untersuchten Zeitraum, wie: Häufigkeit der Namen und Entfernungen zwischen den Geburtsorten der Eheleute und 4) Literaturquellen über die ausgewählten polnischen landwirtschaftlichen Pfarreien aus dem 19. Jh. Die allgemeine Sterblichkeit in der Pfarrei wurde mittels der rohen Todeskennziffern (Wz= 24,9 ‰ in der 2. Hälfte des 19. Jh.) beurteilt. Für zwei in der Arbeit abgesonderten Perioden: I — vor der Aufhebung des Frondienstes (1818 - 1850) und II — während und nach der Aufhebung des Frondienstes (1851 - 1903) wurden, auf Grund von Matrikelurkunden, die Tabellen der Aussterblichkeit erarbeitet, zuerst für das Stockungsmodell der Population und dann für das Modell der stabilisierten — in Hinsicht auf den Wert der Geburtenziffer, die anders als Null war (Tabellen 1 und 2, Abb. 2 - 5 ) -Population. Außerdem wurden die Todesursachen in der Pfarrei Dziekanowice und in den Dörfern in ganz Großpolen beurteilt (Abb. 6). Mittels Kennziffern der Exogamie m und Kennziffern der Verschwägerung innerhalb der Gruppen f, die mit verschiedenen Methoden eingeschätzt wurden, wurden Umwandlungen charakterisiert, die in den Genen der untersuchten Populationen im 19. Jh. Vorkommen sind. Sowohl die demographischen als auch die genetischen Analysen haben den neuzeitlichen Charakter der historischen Pfarrei Dziekanowice bestätigt. Sie hat günstigeren genetischen Maß und ein höheres Niveau der demographischen Entwicklung — allgemein, einen besseren biologischen Zustand wesentlich früher als andere, mit ihr verglichene Dorfpfarreien aus dem 19. Jh. erreicht. Die erhaltenen Ergebnisse wurden im Kontext der Nähe der zwei ersten Hauptstädte des polnischen Staates, Gnesen und Posen, und der damit verbundenen Unterordnung der Entwicklung der Mikroregion von Ostrów Lednicki im Frühmittelalter den Bedürfnissen des sich bildenden Staatsapparates diskutiert.

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2002
• Volume: 7
• Pages: 95-110

Dates

published

2002

Contributors

author

Budnik Alicja

• Instytut Antropologii Wydziału Biologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

author

Gumna Izabela

• Instytut Antropologii Wydziału Biologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

author

Liczbińska Grażyna

• Instytut Antropologii Wydziału Biologii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

References

• Acsádi G.Y. Nemeskéri J. 1970. History of Human Life Span and Mortality, Akadémiai Kiadó, Budapest.
• Barrai I., Barbujani G., Beretta M., Maestri I., Russo A. 1987. Surnames in Ferrara: distribution, isonymy and levels of inbreeding, Annals of Human Biology 14, 5, s. 415-423.
• Borowski S. 1962 Rozwarstwienie wsi wielkopolskiej w latach 1807-1914, Rada Naukowo-Ekonomiczna przy Prezydium WRN w Poznaniu, Poznań.
• Borowski S. 1967. Zgony i wiek zmarłych w Wielkopolsce w latach 1806-1914, Przeszłość Demograficzna Polski 1, s. 111-130.
• Borowski S. 1968. Emigracja z ziem polskich pod panowaniem niemieckim w latach 1815 - 1914, Przeszłość Demograficzna Polski 2, s. 139-167.
• Borowski S. 1969. Demographie development and Malthusian problem in the Polish territoriers under German rule, 1807- 1914, Stadia Historiae Oeconomicae 3, s. 159-179.
• Budnik A. 2000. Genetic structure of historical and contemporary Kashubian Populations in Poland, [w:] Susanne Ch., Bodzsár É. B., Human Population Genetics in Europe, Eötvös University Press, Budapest, s. 39-58.
• Budnik A., Gumna I., Liczbińska G. (w przygotowaniu) Przyczyny zgonów w Wielkopolsce z XIX i początków XX wieku w świetle zapisów metrykalnych i pruskich statystyk urzędowych.
• Budnik A., Liczbińska G. 1997. Mortality in the populations of Danzig and the District of Danzig (Regierungsbezirk Danzig) in the second half of the nineteenth century, Anthropological Review 60, s. 13-24.
• Cavalli-Sforza L.L, Bodmer W. F. 1971. The Genetics of Human Populations, Freeman and Co, San Francisco.
• Crow J. F. 1980. The estimation of inbreeding from isonymy, Human Biology 52, 1, s. 1-14.
• Crow F., Mange A. P. 1965. Measurement of inbreeding from the frequency of marriages between persons o f the same surname, Eugenics Quartely 12, s. 199-203.
• Dąbrowski R. 2002. Ocena stopnia wewnątrzgrupowego spokrewnienia ludności z mikroregionu Ostrowa Lednickiego w XIX i początkach XX wieku — analiza izonimii, SL 7, s. 111-126.
• Domżol M. 2002. Ocena stanu puli genów na podstawie analizy odległości małżeńskich w populacjach wiejskich z mikroregionu Ostrowa Lednickiego na przełomie XIX i XX wieku, SL 7, s. 127 - 142.
• Gieysztorowa I. 1976. Wstęp do demografii staropolskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa
• Górecki J. 1991. Preromańskie pochówki panujących i dostojników w tzw. II kościele na Ostrowie Lednickim, SL 2, s. 117-132.
• Henneberg. M. 1977. Ocena dynamiki biologicznej wielkopolskiej dziewiętnastowiecznej populacji wiejskiej. I. Ogólna charakterystyka demograficzna, PAn 43, s. 67-89.
• Henneberg. M. 1977. Ocena dynamiki biologicznej wielkopolskiej dziewiętnastowiecznej populacji wiejskiej. II. System kojarzeń i płodność, PAn 43, s. 245-271.
• Henneberg. M. 1978 Ocena dynamiki biologicznej wielkopolskiej dziewiętnastowiecznej populacji wiejskiej. III. Opis stanu puli genów na podstawie danych demograficznych, PAn 44, s. 33-52.
• Henneberg. M. 1979 Breeding isolation between populations; theoretical model of mating distances distribution, Studies in Physical Anthropology 5, s. 81-94.
• Henneberg M., Strzałko J. 1975. Wiarygodność oszacowania dalszego przeciętnego trwania życia w badaniach antropologicznych, PAn 41, s. 295-309.
• Holzer J. Z. 1980. Demografia, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa
• Jakóbczyk W. (red.) 1973. Dzieje Wielkopolski, t. 2, Wydawnictwo Poznańskie. Poznań
• Karaśkiewicz A. M. 1936-1937. Stosunki sanitarne i choroby epidemiczne w Bydgoszczy, Archiwum Historii i Filozofii Medycyny 16, s. 59-106.
• Kędelski M. 1980. Próba rekonstrukcji porządku wymierania w Wielkopolsce w okresie rewolucji demograficznej, Przeszłość Demograficzna Polski 12, s. 4 7 -6 4 .
• Kędelski M. 1985. Umieralność i trwanie życia w Wielkopolsce w latach 1816-1875, Przeszłość Demograficzna Polski 16, s. 109-138.
• Kurnatowska Z. 1987. Gród na Ostrowie Lednickim na tle sieci grodowej państwa Pierwszych Piastów, G.SiMH 2, s. 263-275.
• Kurnatowska Z, Kurnatowski S. 1991. Zasiedlenie regionu Lednicy w pradziejach i średniowieczu w świetle dotychczasowych badań, [w:] Tobolski K. (red.), Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 35-42. Poznań
• Mały Słownik Antropologiczny. 1976. Bielicki T. (red. ), Wiedza Powszechna. Warszawa
• Oktaba W. 1976. Elementy statystyki matematycznej i metodyka doświadczalnictwa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa
• Pressat R. 1966. Analiza demograficzna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Preussische Statistik, Herausgegeben in zwanglossen Heften vom Königlichen Statistischen Bureau in Berlin 1869, XVII; 1870, XXIX; 1874, XXXVI; 1876 a, b, XL; 1878-1900, LI-MLIIX, Berlin.
• Puch E. A. 1989. Dynamika biologiczna populacji wiejskich rożnych regionów Polski (II połowa XVIII i XIX wiek), maszynopis pracy doktorskiej, UAM. Poznań
• Puch E. A. 1993. Dynamika biologiczna polskich społeczności wiejskich z rożnych systemów ekologiczno-kulturowych w XVIII i XIX wieku, PAn 56, s. 5-35.
• Roberts D. F., Rawling C. P. 1974. Secular trends in genetics structure: an isonymic analysis of Northumberland parish records, Annals of Human Biology 1, 4, s. 393-410.
• Rusiński w. (red.). 1959. Dzieje wsi wielkopolskiej, Wydawnictwo Poznańskie. Poznań.
• Słownik Geograficzny Krolestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. 1880-1902. Sulimierski F. (wyd.). Warszawa
• Topolski J., Trzeciakowski L. (red.) 1994. Dzieje Poznania, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa - Poznań
• Vielrose E. 1957. Ludność Polski od X do XVIII wieku, KHKM 5, s. 3-49
• Wyrozumski J. 1984. Historia Polski do roku 1505, Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa
• Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 roku w sprawie uznania za pomnik historii, 16 września 1994, Monitor Polski, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej, nr 50, poz. 421, s. 656-657. Warszawa

Identifiers

ISBN

83-917364-0-7