Budowa i wiek wyższej terasy Kamionki na odcinku Suchedniów–Rejów

• Authors: Kalicki Tomasz , Przepióra Paweł , Podrzycki Łukasz

Title variants

EN

Sediments and age of Kamionka River higher terrace between Suchedniów and Rejów)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedstawiono strukturę, teksturę i wiek osadów budujących terasę wyższą (5–12 m) Kamionki pomiędzy Suchedniowem i Rejowem. Te piaszczysto-żwirowe aluwia korytowe, poziomo, przekątnie i rynnowo warstwowane, były składane przez rzekę roztokową w okresie kataglacjalnym stadiału warty (datowania TL: 127–119 ka). Ich uziarnienie i struktura są różne w rozszerzeniach i zwężeniach doliny, co uwarunkowane było zmienną energią przepływów i zróżnicowaniem subśrodowisk sedymentacji fluwialnej. W przełomowym odcinku doliny aluwia zostały przykryte przez bardzo gruboklastyczne osady proluwialne. W vistulianie (czynnik klimatyczny) i w ostatnich stuleciach (czynnik antropogeniczny) powierzchnia tej terasy uległa zwydmieniu.

EN

The structure, texture and age of the sediments of the higher (5–12 m) terrace of the Kamionka river between Suchedniów and Rejów are presented. These horizontal and cross-bedded sandy-gravel channel alluvia were accumulated by a braided river during the end of the Wartanian stadial (TL datings: 127–119 ka). Their grain size and structure differ in the wide and narrow sections of the valley, which was caused by changes of flow energy and differentiation of sedimentological fluvial subenvironments. Alluvia were covered by very coarse colluvia in the gap section. Dunes formed on top of the terrace in the Vistulian (climatic factor) and the last centuries (anthropogenic factor).

Keywords

PL

Góry Świętokrzyskie; terasa Kamionki; stadiał warty; sedymentologia; datowania TL

EN

Holy Cross Mountains; terrace of Kamionka River; Wartanian stadial; sedimentology; TL datings

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2017
• Volume: 106
• Pages: 53-64

Dates

published

2017

Contributors

author

Kalicki Tomasz

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska

author

Przepióra Paweł

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska

author

Podrzycki Łukasz

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska

References

• Bartosik J. 1972. Geomorfologia obrzeżenia Gór Świętokrzyskich w okolicach Iłży. Acta Geographica Lodziensia 29: 1-87.
• Ber A., Lindner L., Marks L. 2007. Propozycja podziału stratygraficznego czwartorzędu Polski. Przegląd Geologiczny 55: 115-118.
• Czarnik J. 1966. Stratygrafia czwartorzędu północnych okolic Koniecpola nad Pilicą. Acta Geologica Polonica 16(3): 379-400.
• Czarnocki J. 1927. O zlodowaceniach środkowej części Gór Świętokrzyskich. Posiedzenia Naukowe PIG 17: 18-21.
• Czarnocki J. 1931. Dyluwium Gór Świętokrzyskich. Rocznik PTG 7: 82-104.
• Filonowicz P. 1962a. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Bodzentyn. Wyd. Geol., Warszawa: 1-85.
• Filonowicz P. 1962b. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Bodzentyn. Wyd. Geol., Warszawa.
• Filonowicz P. 1971a. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Kielce. Wyd. Geol., Warszawa: 1-71.
• Filonowicz P. 1971b. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Kielce. Wyd. Geol., Warszawa.
• Filonowicz P. 1978a. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Skarżysko-Kamienna. Wyd. Geol., Warszawa: 1-71.
• Filonowicz P. 1978b. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Skarżysko-Kamienna. Wyd. Geol., Warszawa.
• Folk R.L., Ward W.C. 1957. Brazos River bar: A study in the significance of grain size parameters. Journal of Sedimentary Petrology 27: 3-26.
• Forysiak J. 2005. Rozwój doliny Warty między Burzeninem i Dobrowem po zlodowaceniu warty. Acta Geographica Lodziensia 90: 1-116.
• Forysiak J. 2010. Zastosowanie analizy zdjęć lotniczych do rekonstrukcji układu wielokorytowego środkowej Warty. Landform Analysis 13: 13-18.
• Gilewska S. 1972. Wyżyny Śląsko-Małopolskie. W: M. Klimaszewski (red.) Geomorfologia Polski. PWN, Warszawa: 234-340.
• Hakenberg M., Lindner L. 1971. Stratygrafia osadów czwartorzędowych w dolinie środkowej Nidy. Acta Geologica Polonica 21(2): 241-264.
• Hakenberg M., Lindner L. 1973. Holoceński rozwój doliny środkowej Nidy. Acta Geologica Polonica 23(2): 435-444.
• Huisink M. 1998. Changing river styles in response to climate change: examples from the Maas and Vecht during the Weichselian Pleniglacial and Lateglacial. PhD Thesis. Vrije Universiteit, Faculty of Earth Sciences (Amsterdam): 1-127.
• Jaśkowski B. l996. Geneza i wiek wydm Gór Świętokrzyskich w świetle datowań 14C i TL. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Mat.-Fiz.: Geochronometria 14, 1331: 31-46.
• Kalicki T. 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 204: 1-349.
• Kalicki T., Krupa J., Przepióra P., Kłusakiewicz E., Kusztal P., Frączek M., Górska-Zabielska M., Nowak M., Pawłowski D., Petr L., Przeździecki M., Przychodni A. 2016. River valley evolution of Holy Cross Mountains region. Field Guide of FLAG Biennial Meeting “Evolution of river valleys in Central Europe”, Kielce-Suchedniów: 48-93.
• Klatka T. 1955. Suche doliny płaskodenne na przedpolu Łysogór. Biuletyn Peryglacjalny 2: 79-89.
• Klatka T. 1962. Geneza i wiek gołoborzy łysogórskich. Acta Geographica Lodziensia 12: 1-124.
• Klatka T. 1964. Geomorfologia Gór Świętokrzyskich. Roczniki Gleboznawcze XV (dod.): 129-154.
• Klatka T. 1968. Holoceńskie procesy rzeźbotwórcze w obszarze Gór Świętokrzyskich. Folia Quaternaria 29: 89-95.
• Klatkowa H. 1955. Utwory stokowe na terasie Kamiennej pod Wąchockiem. Biuletyn Peryglacjalny 2: 91-99.
• Klimaszewski M. 1952. Zagadnienia plejstocenu południowej Polski. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 65: 137-268.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Kosmowska-Suffczyńska D. 1966. Rozwój rzeźby w trzeciorzędzie okolic Ostrowca Świętokrzyskiego i Ćmielowa. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 54: 1-114.
• Kosmowska-Suffczyńska D. 2000. Wpływ drobnych struktur tektoniki dysjunktywnej na kierunkowość rzeźby w północno-wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Geologia i geomorfologia Gór Świętokrzyskich – kontrowersje
• i nowe spojrzenia. Prace Instytutu Geografii WSP, Kielce: 171-208.
• Kowalski B. 1988. Rozwój rzeźby przełomowego odcinka doliny rzeki Lubrzanki przez główne pasmo Gór Świętokrzyskich w czwartorzędzie. Przegląd Geograficzny LX,4: 635-653.
• Kowalski B. 2002a. Geneza i wiek osadów terasy zalewowej i nadzalewowej (wysokiej) środkowego odcinka doliny Lubrzanki w Górach Świętokrzyskich. Prace Instytutu Geografii Akad. Świętokrzyskiej 8: 151-216.
• Kowalski B. 2002b. Geneza układu sieci rzecznej w Górach Świętokrzyskich. Prace Instytutu Geografii Akad. Świętokrzyskiej 7: 315-51.
• Krajewski R. 1955. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Odrowąż. Wyd. Geol., Warszawa.
• Krupa J. 2013. Naturalne i antropologiczne procesy kształtujące dno doliny Czarnej Nidy w późnym vistulianie i holocenie. Folia Quaternaria 81: 5-156.
• Krupa J. 2015. Natural and anthropogenic channel pattern changes in the mid-mountain valley during the Late Glacial and Holocene, Polish Uplands. Quaternary International 370: 55-65.
• Lamparski Z. 1970. Dynamika ruchu brzeżnej części lądolodu w czasie transgresji zlodowacenia środkowopolskiego na północno-wschodnie zbocza Gór Świętokrzyskich. Acta Geologica Polonica 20: 587-602.
• Lencewicz S. 1913. Dzieje górnej Lubrzanki (Czarnej Nidy) w czwartorzędzie. Pamiętnik Fizjograficzny 21. Dz. II.
• Lencewicz S. 1934. Le massif hercynien des Łysogóry (Ste Croix) et ses envelopes. Congres Intern. De Geogr. Varsovie.
• Lewandowski J., Romanek A., Studencki M. 1975. Formy akumulacji międzylobowej w rejonie Suchedniowa. Kwartalnik Geologiczny 19,4: 887-906.
• Lindner L. 1970. Czwartorzęd północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Acta Geologica Polonica XX(3): 636-645.
• Lindner L. 1971. Stratygrafia plejstocenu i paleogeomorfologia północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Studia Geologica Polonica 35: 1-113.
• Lindner L. 1979. Rozwój paleogeomorfologiczny zachodniej części regionu świętokrzyskiego w plejstocenie. Roczniki Polskiego Towarzystwa Geologicznego 48,3-4: 479-508.
• Lindner L. 1980. Zarys chronostratygrafii czwartorzędu regionu świętokrzyskiego. Kwartalnik Geologiczny 24,3: 689-716.
• Lindner L. 1984a. Region świętokrzyski: Zlodowacenie środkowopolskie. Interglacjał eemski. Zlodowacenie północnopolskie. W: J.E. Mojski (red.) Budowa geologiczna Polski, t. I, cz. 3b – czwartorzęd. Wyd. Geol., Warszawa: 255-286.
• Lindner L. 1984b. Holocen: Region świętokrzyski. W: J.E. Mojski (red.) Budowa geologiczna Polski, t. I, cz. 3b – czwartorzęd. Wyd. Geol., Warszawa: 326-330.
• Lindner L. 1988. Jednostki glacjalne i interglacjalne w plejstocenie regionu świętokrzyskiego. Przegląd Geologiczny 41,7: 31-39.
• Lindner L. 2004. Zarys stratygrafii plejstocenu Regionu Świętokrzyskiego. Prace Instytutu Geografii Akad. Świętokrzyskiej 13, Kielce: 7-32.
• Lindner L. 2005. Nowe spojrzenie na liczbę, wiek i zasięgi zlodowaceń środkowopolskich w południowej części środkowowschodniej Polski. Przegląd Geologiczny 53(2): 145-150.
• Lindner L., Marks L. 2012. O podziale klimatostratygraficznym kompleksu środkowopolskiego w plejstocenie Polski. Przegląd Geologiczny 60(1): 36-45.
• Ludwikowska-Kędzia M. 2005. Litostratygrafia plejstoceńskich teras nadzalewowych dolin rzek Belnianki i Łagowicy w Górach Świętokrzyskich. VII Zjazd Geomorfologów Polskich „Współczesna ewolucja rzeźby Polski”, 19-22.09.2005 Kraków: 265-270.
• Łyczewska J. 1959. Czwartorzęd regionu świętokrzyskiego w świetle aktualnej problematyki. Przegląd Geologiczny 1: 86-91.
• Łyczewska J. 1971. Czwartorzęd regionu świętokrzyskiego. Stratygrafia kenozoiku Gór Świętokrzyskich i ich obrzeżenia. Prace Instytutu Geologicznego LXIV: 5-86.
• Mojski J.E. 1993. Europa w plejstocenie. Wyd. PAE, Warszawa.
• Mojski J.E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. PIG, Warszawa.
• Mycielska-Dowgiałło E. 1969. Próba rekonstrukcji warunków paleohydrodynamicznych rzeki na podstawie badań sedymentologicznych w dolinie Wisły pod Tarnobrzegiem. Przegląd Geograficzny 44,3: 409-429.
• Mycielska-Dowgiałło E. 1972. Rozwój doliny środkowej Wisły w holocenie w świetle badań okolic Tarnobrzega. Przegląd Geograficzny 44,1: 73-83.
• Nowak M.M. 2017. Budowa geologiczna i rzeźba doliny Czarnej Koneckiej w rejonie Wąsosza Starej Wsi. Maszynopis pracy magisterskiej. Archiwum UJK, Kielce.
• Przepióra P. 2017. Naturalne i historyczne zmiany zlewni Kamionki (Płaskowyż Suchedniowski) w subatlantyku. Maszynopis pracy doktorskiej. Archiwum UJK, Kielce.
• Przepióra P., Kalicki T., Podrzycki Ł. 2014. Structure and origin of Kamionka river terrace in Suchedniów – first results. Sbornik abstrakt 20. Kvarter, Ustav geologickych ved PrF MU, Brno: 44.
• Radłowska C. 1957. Z badań nad morfogenezą doliny Krępianki. Przegląd Geograficzny 29,2: 359-366.
• Radłowska C. 1960. Z paleogeomorfologii doliny Zwoleńki. Przegląd Geograficzny 32,4: 561-574.
• Radłowska C. 1963. Rzeźba północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Prace Geograficzne IG PAN 38.
• Różycki S.Z. 1964. Klimatostratygraficzne jednostki podziału plejstocenu. Acta Geologica Polonica 14,3: 321-340.
• Różycki S.Z. 1967. Plejstocen Polski środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. Warszawa.
• Różycki S.Z. 1972. Problemy czwartorzędu Gór Świętokrzyskich. Roczniki Polskiego Towarzystwa Geologicznego 42,1: 67-79.
• Samsonowicz J. 1925. O granicy zasięgu młodszego zlodowacenia między rzeką Iłżanką a Wisłą. Posiedzenia Naukowe Państwowego Instytutu Geologicznego 12: 9-10.
• Samsonowicz J. 1934. Objaśnienia arkusza Opatów. Ogólna mapa geologiczna Polski, PIG 1.
• Szczepanek K. 1961. Późnoglacjalna i holoceńska historia roślinności Gór Świętokrzyskich. Acta Palaeobotanica 2(2): 1-44.
• Zieliński T. 1998. Litofacjalna identyfikacja osadów rzecznych. W: E. Mycielska-Dowgiałło (red.) Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych i ich wartość interpretacyjna. UW, Warszawa: 195-257.
• Zieliński T. 2014. Sedymentologia osadów rzek i jezior. Wyd. Naukowe UAM, Poznań.

Identifiers

ISSN

0065-1249