Kwestie wyznaniowe na pograniczu polsko-niemieckim

• Authors: Stefan Dudra , Piotr Pochyły

Title variants

EN

Religius Issues on the Polish-German Borderland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Stosunki wyznaniowe na pograniczu polsko-niemieckim zaczęły się kształtować wraz z zajmowaniem tych ziem przez wojska radzieckie i polskie w 1945 roku. W większości opuszczone kościoły protestanckie zostały przejęte przez katolików, a następnie przez prawosławnych. Poza tymi grupami wiernych na tym obszarze rozpoczęli działalność duszpasterska protestanci oraz grekokatolicy. Zmiany terytorialne Polski wpłynęły w sposób zasadniczy na jej strukturę wyznaniową. Stała się ona krajem prawie jednolitym wyznaniowo, w którym wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego stanowili ponad 90% społeczeństwa. Nowe władze zdawały sobie sprawę w wpływów Kościoła i jego autorytetu wśród wiernych. Dlatego też w całym powojennym okresie prowadziły politykę wyznaniową, dostosowaną i modyfikowana w zależności od zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej. Słusznie zakładano, że Kościół może odegrać zasadnicza rolę w procesie integracji społecznej na ziemiach poniemieckich. W tym aspekcie prowadzono również specyficzna politykę wyznaniową wobec pozostałych Kościołów i związków wyznaniowych. Współcześnie na pograniczu polsko-niemieckim dominującym wyznaniem jest katolicyzm. Następną grupę tworzą wierni Kościoła prawosławnego i greckokatolickiego oraz Kościołów protestanckich. Razem kształtują zróżnicowany krajobraz religijny, który jest istotna cechą wielokulturowości regionu.

EN

Religious relations on the Polish-German borderland began to take shape together with the seizure of these lands by Soviet and Polish army in 1945. Most of the abandoned Pro- testant churches were taken over by Catholics, and later by the Orthodox. Apart from these religions, Protestants and Greek Catholics began pastoral work in this area. Ter- ritorial changes of Poland fundamentally influenced its religious structure. The country became almost religiously homogeneous, as Roman Catholics constituted over 90% of the population. The new authorities realized the influence of the Church and its authority among the faithful. Hence, throughout the post-war period, they led religious politics, adapted and modified depending on the changing socio-political situation. It was rightly assumed that the Church may play an essential role in the process of social integration on the former German lands. In this regard, specific religious politics was led towards other churches and religious communities. At present, Catholicism is the predominant religion on the Polish-German borderline. Then there are the faithful of the Orthodox Church, the Greek Catholic Church and Protestant Churches. Together they shape a diversified religious landscape, which is an essential part of multiculturalism of the region.

Keywords

EN

Religion policy; Polish-German Borderland; Multiculturalism

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2012
• Volume: 38
• Issue: 1
• Pages: 145-160

Contributors

author

Stefan Dudra

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Piotr Pochyły

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Chabasińska A. (2007), Kościoł Polskokatolicki na Ziemi Lubuskiej po II wojnie światowej, „Studia Lubuskie”, nr 3, Sulechów.
• Drozd R. (2001), Polityka władz wobec ludności ukraińskiej w Polsce w latach 1944-1989, Warszawa.
• Dudra S. (1998), Akcja „Wisła” na Łemkowszczyźnie, „Rocznik Sądecki”, T. XXVI, Nowy Sącz.
• Dudra S. (2008), Poza małą ojczyzną. Łemkowie na Ziemi Lubuskiej, Wrocław.
• Dudra S., Woźniak S. (2009), Kościół greckokatolicki na Ziemi Lubuskiej, [w:]
• Kościoły, polityka, historia. Ze studiów nad problemami mniejszości wyznaniowych w Polsce w XX i XXI wieku, red. S. Dudra, O. Kiec, Warszawa.
• Kufel R. (2008), Zarys dziejów parafii p.w. św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Gorze ze szczególnym uwzględnieniem lat 1945-60, [w:] Kultura i społeczeństwo na Środkowym Nadodrzu w XIX i XX wieku, red. P. Bartkowiak, D. Kotlarek, Zielona Góra.
• Kusiak F. (1994), Akcja „Wisła” 1947 rok, Wrocław.
• Kowalczyk K. (2002), Polityka władz państwowych wobec Kościoła gorzowskiego w latach 1945-1956, „Studia Paradyskie”, nr 12, Poznań-Paradyż.
• Marek R. (1976), Kościół rzymsko-katolicki wobec ziem zachodnich i północnych, Warszawa.
• Michalak R. (2002), Kościoły protestanckie i władze partyjno-państwowe w Polsce (1945-1956), Warszawa.
• Misiło E. (1993), Akcja „Wisła”. Dokumenty, Warszawa.
• Osękowski C. (1994), Społeczeństwo Polski zachodniej i północnej w latach 1945-1956. Procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra.
• Osękowski C. (1995), Konflikt o Dom Katolicki w Zielonej Gorze w 1960 r., „Studia Zielonogórskie”, red. A. Toczewski, t. 1, Zielona Góra.
• Pisuliński J., (red.) (2003), Akcja „Wisła”, Warszawa.
• Sikorski J. (2005), Władza a Kościół na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956, „Rocznik Lubuski”, t. 31, cz. 2, Zielona Góra.
• Socha P., (red.) (1998), Księga pamiątkowa 50-lecia organizacji Kościoła katolickiego na Ziemi Lubuskiej, Pomorzu Zachodnim i Północnym (1945-1995), Zielona Góra-Gorzów Wielkopolski.
• Szczegóła H. (1998), Kazimierz Michalski (1898-1975). Duchowny, pierwszy powojenny proboszcz i dziekan zielonogórski, [w:] Ludzie Środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XII-XX wiek), red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra.
• Zaradny R. (2009), Władza i społeczność Zielonej Góry w latach 1945- 1975, Zielona Góra.
• Ziółkowski M. (1985), Szkice o kościołach obrządków wschodnich w Polsce północnowschodniej, Warszawa.
• Żaryn J. (2003), Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa.