Regression Models in Analysis of the Laryngeal Cancer Incidence Trends in Females in Podkarpackie Voivodship

• Authors: Jan Gawełko , Marek Cierpiał-Wolan , Sebastian Wójcik

Title variants

PL

Modele regresji w analizie trendów zachorowań na nowotwory krtani u kobiet w województwie podkarpackim

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Laryngeal cancer is the most common cancer of the head and neck. The main predisposing factor is exposure to cigarette smoke, alcohol, occupational factors and HPV infections. An analysis of the incidence of laryngeal cancer in Poland shows that since the beginning of the 1990s the incidence in females has been increasing, while in Podkarpackie Voivodship there is very slight increase. The aim of the work is to explore model-based assessment of dynamics of cancer incidence and to analyze the causes of changes in the incidence of laryngeal cancer in females in Podkarpackie Voivodship in the years 1990–2012, including lifestyle, socio-economic situation, and making comparisons with the incidence trends in the country as a whole. For this purpose, a retrospective analysis of cases of laryngeal cancer in Podkarpackie Voivodship in the years 1990–2012 has been performed. Data have been obtained from the publication of the Department of Epidemiology of Podkarpackie Center of Oncology in Rzeszow and the Centre of the Maria Skłodowska-Curie Institute of Oncology in Warsaw. Dynamics of cancer incidences derived from raw data is misleading. Therefore, to analyze the dynamics of the phenomenon three regression models have been used to remove random disturbance: ARX(1), SVR and Poisson regression model. The models have been compared based on standard statistics. In Podkarpackie the model-based absolute number of cases per year in females increased slightly between 1990–2012. In Poland, the model-based absolute number of cases in females increased over 30% in the last two decades in the years 1990–2012. The percentage share of cases of laryngeal cancer in females among all malignant cancers decreased by 0,5% to 0,4% in the years 1990–2012. The average age of the incidence for females increased from 55,6 years in 1989 to 65,4 in 2010. Dynamics analysis based on raw data solely may produce misleading results in opposition to a model based approach. A model-based approach seems to be relevant especially for the ill-behaved time series for such a number of cancer incidences.

PL

Rak krtani jest najczęściej występującym nowotworem regionu głowy i szyi. Podstawowym czynnikiem predysponującym jest ekspozycja na dym tytoniowy, alkohol, czynniki zawodowe. Analiza zachorowalności na raka krtani w Polsce wykazuje, że od początku lat 90. dynamika zachorowalności u kobiet wykazuje tendencję rosnącą podczas gdy w województwie podkarpackim widoczny jest zaledwie słaby wzrost. Celem pracy jest zastosowanie modeli regresji do oceny dynamiki zachorowań oraz analiza przyczyn zmian w zachorowalności na raka krtani u kobiet w latach 1990–2012 na obszarze województwa podkarpackiego z uwzględnieniem stylu życia, sytuacji społeczno-gospodarczej oraz odniesienie ich do trendów w zachorowalności na obszarze kraju. W tym celu dokonano retrospektywnej analizy zachorowań na raka krtani w latach 1990–2012 dla województwa podkarpackiego. Dane dotyczące zachorowań uzyskano z publikacji Zakładu Epidemiologii Podkarpackiego Centrum Onkologii w Rzeszowie oraz Centrum Onkologii Instytutu Marii Curie-Skłodowskiej w Warszawie. Dynamika zachorowań wyznaczona tylko na podstawie surowych danych może być bardzo myląca. Dlatego do badania dynamiki zjawiska zastosowano trzy modele regresji: ARX(1), SVR i regresję Poissona. Modele zostały porównane w oparciu o standardowe statystyki. W województwie podkarpackim bezwzględna liczba zachorowań w skali roku u kobiet w latach 1990–2012 wyznaczona z modelu wzrosła nieznacznie. W Polsce liczba bezwzględna zachorowań u kobiet wyznaczona z modelu wzrosła w tym czasie ponad 30%. Odsetkowy udział zachorowań na raka krtani u kobiet wśród wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce w latach 1990–2012 zmniejszył się z 0,5% do 0,4%. Średnia wieku zachorowań dla kobiet w regionie Polski południowo-wschodniej wzrosła z 55,6 lat w 1989 do 65,4 w 2010 roku. Przeprowadzone badania skłaniają do wnioski, że ocena dynamiki zjawiska tylko w oparciu o surowe dane może prowadzić do sprzecznych wniosków w przeciwieństwie do podejścia opartego o model. Zastosowanie modelu regresji jest uzasadnione w szczególności dla szeregów czasowych o dużej zmienności takich jak zachorowania na raka.

Keywords

EN

cancers in females; laryngeal cancer; epidemiology; regression models; forecasting methods

• Publisher: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu
• Journal: Barometr Regionalny. Analizy i prognozy
• Year: 2017
• Issue: 1(47)
• Pages: 115-124

Contributors

author

Jan Gawełko

• University of Rzeszów, Poland

author

Marek Cierpiał-Wolan

• University of Rzeszów, Poland

author

Sebastian Wójcik

• Statistical Office in Rzeszów, Poland
• Pedagogical University of Cracow, Poland

References

• Anderson, P., and B. Baumberg. 2007. Alkohol w Europie. Wnioski i zalecenia. Translated by K. Mazurek, Biblioteka Profesjonalisty. Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia.
• Bernacka, K., A. Misiołek, M. Treszer, and M. Misiołek. 2012. “Rak krtani i krtaniowej części gardła.” Problemy Medycyny Rodzinnej 14 (3): 56–63.
• Bielska-Lasota, M., T. Karpacz, D. Stępień, P. Macek, and S. Góźdź. 2014. Nowotwory złośliwe w województwie świętokrzyskim w 2012 roku. Kielce: Świętokrzyskie Centrum Onkologii. Zakład Epidemiologii Nowotworów.
• Bury, P., D. Godlewski, and P. Wojtyś. 2000. “Alkohol jako czynnik ryzyka choroby nowotworowej.” Współczesna Onkologia (1): 13–15.
• Castellsague, X., M.J. Quintana, M.C. Martinez, A. Nieto, M.J. Sanchez, A. Juan, A. Monner, M. Carrera, A. Agudo, M. Quer, N. Munoz, R. Herrero, S. Franceschi, and F.X. Bosch. 2004. “The Role of Type of Tobacco and Type of Alcoholic Beverage in Oral Carcinogenesis.” International Journal of Cancer 108 (5): 741–749. doi: 10.1002/ijc.11627.
• Didkowska, J., and U. Wojciechowska. 2015. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2013 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Krajowy Rejestr Nowotworów.
• Didkowska, J., U. Wojciechowska, U. Tarkowski, and W. Zatoński. 2007. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2005 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; Krajowy Rejestr Nowotworów; Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów.
• Didkowska, J., U. Wojciechowska, W. Tarkowski, and W. Zatoński. 2003. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2000 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Krajowy Rejestr Nowotworów.
• Didkowska, J., U. Wojciechowska, and W. Zatoński. 2011. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2009 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Krajowy Rejestr Nowotworów.
• Didkowska, J., U. Wojciechowska, and W. Zatoński. 2013. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2011 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Krajowy Rejestr Nowotworów.
• Długosz, P. 2008. Trauma wielkiej zmiany na Podkarpaciu. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos.”
• Dmochowska, H. ed. 2015. Rocznik Demograficzny. Edited by H. Dmochowska. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Erickson, C.K. 2010. Nauka o uzależnieniach. Od neurobiologii do skutecznych metod leczenia. Translated by J. Vetulani. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Franceschi, S., R. Talamini, S. Barra, A.E. Baron, E. Negri, E. Bidoli, D. Serraino, and C. Lavecchia. 1990. “Smoking and Drinking in Relation to Cancers of the Oral Cavity, Pharynx, Larynx, and Esophagus in Northern Italy.” Cancer Research 50 (20): 6502–6507.
• Gawełko, J. 2016. Zachorowania na nowotwory złośliwe w regionie Polski południowo-wschodniej w latach 1963–2010. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; Oficyna Wydawnicza Zimowit; Mitel.
• Góźdź, S., U. Siudowska, and S. Czarnecki. 2006. Najczęściej występujące nowotwory złośliwe w województwie świętokrzyskim w latach 1988–2004. Kielce: Kielce, Świętokrzyskie Centrum Onkologii. Zakład Epidemiologii Nowotworów; Świętokrzyski Rejestr Nowotworów.
• Góźdź, S., U. Siudowska, S. Czarnecki, and Ł. Fortuna. 2011. Epidemiologia nowotworów złośliwych w województwie świętokrzyskim w latach 1999–2009. Kielce: Świętokrzyskie Centrum Onkologii. Zakład Epidemiologii Nowotworów; Świętokrzyski Rejestr Nowotworów.
• Góźdź, S., U. Siudowska, and K. Lis. 2005. Epidemiologia nowotworów złośliwych w województwie świętokrzyskim w latach 1988–2002. Kielce: Świętokrzyskie Centrum Onkologii. Zakład Epidemiologii Nowotworów; Świętokrzyski Rejestr Nowotworów.
• Grądalska-Lampart, M., A. Radziszewska, A. Patro, and J. Gawełko. 2014. Nowotwory złośliwe w województwie podkarpackim w 2012 roku. Rzeszów: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie; Podkarpackie Centrum Onkologii; Zakład Epidemiologii i Podkarpacki Rejestr Nowotworów.
• Józefowicz-Korczyńska, M., M. Mazerant, K. Morshed, I. Olejniczak, and K. Bojanowska-Poźniak. 2014. “Wstępna ocena zależności pomiędzy zakażeniem Human papilloma virus (HPV) a wybranymi cechami nowotworu u chorych na raka krtani.” Otorynolaryngologia — przegląd kliniczny 13 (3): 155–162.
• Jurkiewicz, D., K. Dzaman, and P. Rapiejko. 2006. “Czynniki ryzyka raka krtani.” Polski Merkuriusz Lekarski 21 (121): 94–98.
• Kaleta, D. 2013. “Palenie tytoniu: epidemiologia, skutki zdrowotne, społeczne, ekonomiczne oraz strategie ograniczenia epidemii tytoniowej.” In Choroby społeczne i cywilizacyjne — wybrane zagadnienia, edited by L. Bąk-Romaniszyn, 73–92. Łódź: Uniwersytet Medyczny.
• Kaszuba, K., and Z. Sokół. eds. 2005. Rzeszów dawny i współczesny. Społeczeństwo. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania.
• Kawecki, A., and S. Nawrocki. 2013. “Nowotwory nabłonkowe narządów głowy i szyi.” In Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych. 2013 rok. T. 1, edited by M. Krzakowski and K. Warzocha, 1–32. Gdańsk: Wydawnictwo Via Medica.
• Klimberg, A., and I. Żarnowska. 2006. “Możliwości wyjścia z uzależnienia od nikotyny na przykładzie chorych z nowotworami płuc.” Problemy Higieny i Epidemiologii 87 (4): 270–272.
• Kobiety i alkohol. 1997. Translated by Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Alkohol a Zdrowie. Warszawa: PARPA.
• Kobiorska-Nowak, J., and T. Mierzwa. 2005. “Rak krtani u kobiety w ciąży. Opis przypadku.” Otorynolaryngologia. Przegląd Kliniczny 4 (3): 159–161.
• Kowalewska, A. 2013. Palenie tytoniu przez dziewczęta w okresie dorastania w kontekście uwarunkowań psychospołecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Majszyk, D., A. Bruzgielewicz, and E. Osuch-Wójcikiewicz. 2014. “Rak krtani — epidemiologia i etiologia.” Polski Przegląd Otolaryngologiczny 3 (4): 186–188.
• Mashberg, A., P. Boffetta, R. Winkelman, and L. Garfinkel. 1993. “Tobacco Smoking, Alcohol-Drinking, and Cancer of the Oral Cavity and Oropharynx among United-States Veterans.” Cancer 72 (4): 1369–1375. doi: 10.1002/1097–0142(19930815)72:4<1369::Aid-Cncr2820720436>3.0.Co;2-L.
• McLaughlin-Drubin, M.E., and K. Munger. 2009. “Oncogenic Activities of Human Papillomaviruses.” Virus Research 143 (2): 195–208. doi: 10.1016/j.virusres.2009.06.008.
• Minkiewicz, B. ed. 2001. Zmiany na rynku edukacji ekonomicznej w Polsce w latach dziewięćdziesiątych. Warszawa: Centrum Informacji i Dokumentacji. Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr. Fundusz Współpracy.
• Pietras, T., and A. Witusik. 2011. Zespół uzależnienia od nikotyny — ujęcie interdyscyplinarne. Wrocław: Wydawnictwo Continuo.
• Polakowska, M., W. Piotrowski, A. Tykarski, W. Drygas, B. Wyrzykowski, A. Pająk, K. Kozakiewicz, and S. Rywik. 2005. “Nałóg palenia tytoniu w populacji polskiej. Wyniki programu WOBASZ.” Kardiologia Polska 63 (6, supl. 4): S1-S6.
• Rutkowska, L. 2015. Trwanie życia w 2014 r., Informacje i opracowania statystyczne. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Rzeźnicki, A., J. Krupińska, W. Stelmach, and A. Kowalska. 2007. “Częstość palenia tytoniu wśród studentów ostatnich lat Wydziału Nauk o Zdrowiu.” Przegląd Lekarski 64 (10): 786–790.
• Shiboski, C.H., B.L. Schmidt, and R.C.K. Jordan. 2005. “Tongue and Tonsil Carcinoma — Increasing Trends in the US Population Ages 20–44 Years.” Cancer 103 (9): 1843–1849. doi: 10.1002/cncr.20998.
• Smola, A.J., and B. Scholkopf. 2004. “A Tutorial on Support Vector Regression.” Statistics and Computing 14 (3): 199–222. doi: 10.1023/B:Stco.0000035301.49549.88.
• Staszewski, J. 1967. “Regionalne różnice rejestrowanej umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce w 1961 roku.” Nowotwory 17 (3): 294–304.
• Szczęch, B., A. Dyzmann-Sroka, A. Kubiak, M. Trojanowski, and J. Malicki. 2014. “Analiza świadomości zdrowotnych skutków palenia tytoniu wśród wybranych grup społecznych.” Problemy Higieny i Epidemiologii 95 (4): 871–879.
• Śledzianowski, J. 2004. Uzależnienia wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Na przykładzie województwa świętokrzyskiego. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
• Wilczynski, S.P., B.T.Y. Lin, Y. Xie, and I.B. Paz. 1998. “Detection of Human Papillomavirus DNA and Oncoprotein Overexpression Are Associated with Distinct Morphological Patterns of Tonsillar Squamous Cell Carcinoma.” American Journal of Pathology 152 (1): 145–156.
• Wojciechowska, U., J. Didkowska, U. Tarkowski, and W. Zatoński. 2005. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2003 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; Krajowy Rejestr Nowotworów; Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów.
• Wojciechowska, U., J. Didkowska, U. Tarkowski, and W. Zatoński. 2006. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2004 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; Krajowy Rejestr Nowotworów; Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów.
• Wojciechowska, U., J. Didkowska, and W. Zatoński. 2004. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2002 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Krajowy Rejestr Nowotworów.
• Wojciechowska, U., J. Didkowska, and W. Zatoński. 2008. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2006 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; Krajowy Rejestr Nowotworów; Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów.
• Wojciechowska, U., J. Didkowska, and W. Zatoński. 2012. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2010 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; Krajowy Rejestr Nowotworów; Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów.
• Wojciechowska, U., J. Didkowska, and W. Zatoński. 2014. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2012 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; Krajowy Rejestr Nowotworów; Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów.
• Wojciechowska, U., P. Olasek, K. Czauderna, and J. Didkowska. 2016. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2014 roku. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; Krajowy Rejestr Nowotworów; Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów.
• Zatoński, W., and E. Pukalla. eds. 1993. Atlas umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce w latach 1986–1990. Warszawa: „Interspar,” Centrum Onkologii.
• Zatoński, W., and J. Tyczyński. 1993. Nowotwory złośliwe w Polsce w 1990 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• Zatoński, W., and J. Tyczyński. 1994. Nowotwory złośliwe w Polsce w 1991 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• Zatoński, W., and J. Tyczyński. 1995. Nowotwory złośliwe w Polsce w 1992 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• Zatoński, W., and J. Tyczyński. 1996. Nowotwory złośliwe w Polsce w 1993 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• Zatoński, W., and J. Tyczyński. 1997. Nowotwory złośliwe w Polsce w 1994 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• Zatoński, W., and J. Tyczyński. 1998. Nowotwory złośliwe w Polsce w 1995 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• Zatoński, W., and J. Tyczyński. 1999. Nowotwory złośliwe w Polsce w 1996 roku. Warszawa: Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie; Krajowy Rejestr Nowotworów.