Język słoweński i język prekmurski – przykłady języków na styku kultur

• Authors: Stefan Anna

Title variants

EN

The Slovenian and Prekmurian languages – examples of languages at a crossroads of cultures

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Literacki język słoweński jest oficjalnym językiem obowiązującym w Słowenii oraz na terenach zamieszkanych przez mniejszość słoweńską. Od początku kształtowania się normy języka słoweńskiego cechują go mniejsze lub większe wpływy z języka niemieckiego. Język prekmurski rozwijał się równolegle z językiem słoweńskim od połowy XVIII wieku na terenie Prekmurja. Jest to najbardziej na wschód wysunięty obszar Republiki Słowenii, oddzielony od reszty terytorium słoweńskiego rzeką Murą i graniczący z trzema spośród czterech sąsiadów: Austrią, Chorwacją i Węgrami. Historia Prekmurców, w odróżnieniu od historii pozostałych Słoweńców, ponad tysiąc lat była związana z Węgrami. O literackim języku prekmurskim mówi się do 1919 roku, kiedy Prekmurje zostało włączone do ziem słoweńskich. Tradycja używania literackiego języka prekmurskiego pozostała żywa na terenie Porabja – obszaru zamieszkiwanego przez Słoweńców, ale znajdującego się obecnie na terenie Węgier. Celem artykułu jest krótkie przedstawienie historii języka prekmurskiego, powstałego na bazie dialektów prekmurskich, i ukazanie jego koegzystencji z literackim językiem słoweńskim, zwanym również w przeszłości centralnosłoweńskim. Aby ogląd ten był możliwy, przedstawiono szersze tło historyczne i odwołano się do procesu kształtowania się języka literackiego na ziemiach słoweńskich.

EN

Literary Slovenian is the official language in Slovenia and in areas inhabited by Slovenian minorities. From the beginning of the shaping of the norm of the Slovenian language, it has been characterized by lesser or greater influences of German language. The Prekmurian language developed in parallel with the Slovenian language from the mid-18th century in Prekmurje, which is the most eastern area of the Republic of Slovenia, separated from the rest of the Slovenian territory by the Mura river and bordering three out of four neighbours: Austria, Croatia and Hungary. The history of the Prekmurs, unlike the history of the other Slovenians, was associated with Hungary for over a thousand years. The Prekmurian language was noted until 1919, when Prekmurje was incorporated into Slovenian lands. The tradition of using the literary Prekmurian language remained alive in Porabje, an area inhabited by Slovenians, but now located in Hungary. The aim of this paper is to briefly present the history of the Prekmurian language, based on Prekmurje dialects and to show its coexistence with the literary Slovenian language, also known as the central Slovenian language in the past. For this view to be sustained, it is necessary to outline the historical background and refer to the process of the shaping of the literary language in Slovenian lands.

Keywords

PL

historia rozwoju języka; język literacki; język słoweński; język prekmurski

EN

history of language; literary language; Slovenian language; Prekmurian language

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2019
• Volume: LXVII
• Pages: 337-349

Contributors

author

Stefan Anna

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Filologii Słowiańskiej

References

• Fujs Metka, 1995, Prekmurje do Trianona, w: B. Grafenauer, red., Slovenci in država. Razprave ZRC SAZU 1/17, SAZU, Ljubljana, s. 103–112.
• Janion Maria, 2007, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazma literatury, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Jesenšek Marko, 2005, The Slovene language in the Alpine and Pannonian language area: the history of the Slovene language, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
• Jesenšek Marko, 2018, Prekmurski jezik med knjižno normo in narečjem, Univerzitetna založba, Maribor.
• Kowalski Paweł, 2015, Współczesny literacki język prekmurski (casus Porabja),„Poznańskie Studia Slawistyczne”, nr 8, s. 93–105.
• Kryzia Władysław, 2008, Słoweński, Słoweńcy, Słowenia. Zarys historii językai kształtowania się świadomości narodowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Novak Vilko, 1976, Izbor prekmurskega slovstva, Zadruga katoliških duhovnikov, Ljubljana.
• Rigler Jakob, 1986, O jeziku slovenskih reformatorjev, w: F. Jakopin, red., Razprave o slovenskem jeziku, Slovenska Matica, Ljubljana, s. 17–39.
• Stefan Anna, 2011, Słoweńcy i ich język – kilka uwag o kształtowaniu się normy literackiej, w: A. Ceglińska-Gajda, red., Naród. Religia. Język, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, s. 369–378.
• Toporišič Jože, 2004, Slovenska slovnica, Založba Obzorja, Maribor.
• https://fran.si/204/sla-slovenski-lingvisticni-atlas/datoteke/SLA_Karta-narecij.pdf3 (dostęp: 10.03.2019).
• https://www.rtvslo.si/prekmurje/porabje/porabje-samosvoj-koscek-zemlje-kjerkljub-vsemu-se-zivijo-slovenci/479500 (dostęp: 12.03.2019).