Synestezja – wyzwanie dla kultury wzrokocentrycznej

• Authors: Kozłowska Zuzanna

Title variants

EN

Synaesthesia: challenging the vision-obsessed culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesna kultura, pomimo podejmowanych w ubiegłym stuleciu prób obalenia bergsonowskiej „tyranii oka”, po raz kolejny popada w pułapkę „fetyszyzmu spojrzenia”. Niniejszy artykuł ma na celu opozycyjne usytuowanie synestezji wobec wzrokocentrycznej machiny kulturowej oraz wskazanie na rozmaite kinematografi czne, architektoniczne, sportowo-artystyczne, chronometryczne, a nawet edukacyjne i kulturowe doświadczenia synestetyczne wieku XXI, sprzeciwiające się okulocentrycznej wizji świata.

EN

Once again contemporary culture, regardless of the XXth century att empts to abolish Bergson’s “tyranny of the eye”, falls victim of the fetishism of the sight. The purpose of this paper is to portray synaesthesia as an antiocularcentric cultural device, as well as to indicate various cinematographic, architectural, sports, artistic, chronometric and even educational synaesthetic XXIst century cultural experiences which defy the ocularcentric vision of the world.

Keywords

PL

synestezja; wzrokocentryzm; antywzrokocentryzm; kultura wizualna; somatopoetyka; somatyczność; cielesność

EN

synaesthesia; ocularcentrism; antiocularcentrism; visual culture; somatic poetics; corporeality

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2014
• Issue: 4
• Pages: 225-231

Dates

published

2014

Contributors

author

Kozłowska Zuzanna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Ul. Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań

References

• [1] Barker J. M., Out of Sync, Out of Sight: Synaesthesia and Film Spectacle, "Paragraph" 2008, nr 31:2.
• [2] Carter R., Tajemniczy świat umysłu, Poznań 1999.
• [3] Cieślak R., Uwolniony w obrazie - uwięziony w spojrzeniu, [w:] Potkański J., Pruszczyński R. (red.), Spojrzenie - spektakl - wstyd, Warszawa 20U.
• [4] Galeyev B. M., Vanechkina I. L., Was Scriabin a Synesthete?, "Leonardo" 2001, Vol. 34, No. 4.
• [5] Hassan I. H., Baudelaire’s Correspondences: The dialectic of a poetic affinity, "The French Review" 1954, Vol. 27, No. 6.
• [6] Jay M., Kryzys tradycyjnej władzy wzroku. Od impresjonistów do Bergsona, [w:] Nycz R. (red.), Odkrywanie modernizmu, Kraków 2004.
• [7] Łebkowska A., Somatopoetyka, „Teksty Drugie" 2011, nr 4.
• [8] Peacock K., Instruments to Perform Color-Music: Two Centuries of Technological Experimentation, "Leonardo" 1988, Vol. 21, No. 4.
• [9] Przeźmiński J., Z perspektywy Martina Jaya, czyli o tym jak „przymknąć" oko, [w:] Nycz R. (red.), Odkrywanie modernizmu, Kraków 2004.
• [10] Riccò D., Belluscio A., Guerini S., Design for the Synaesthesia. Experimentation on Audio, Visual and Haptic correspondences in the Basic Design course, Lisbon 2003.
• [11] Sartori G., Homo videns. Telewizja i post-myślenie, Warszawa 2007.
• [12] Sławiński J. (red.), Słownik terminów literackich, Wrocław 2008.
• [13] Springer S. P., Deutsch G., Lewy mózg, prawy mózg. Z perspektywy neurobiologii poznawczej, Warszawa 2004.
• [14] Szkłowski W. B., Sztuka jako chwyt, [w:] S. Skwarczyńska (red.), Teoria badań literackich za granicą: antologia, T. 2, cz. 3, Kraków 1986.
• [15] Taylor R., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków 2001.
• [16] Tsur R., Issues in Literary Synaesthesia, "Style" 2007, Vol. 41, No. I.
• [17] Ullmann S., Panchronistic Tendecies in Synaesthesia, [w:] Ullmann S., The Principles of Semantics, Blackwell 1957.
• NETOGRAFIA:
• [18] Donne J., Elegia IV, [w:] John Donne. Poems, http://www.poemhunter.com/i/ebooks/pdf/john_donne_2004_9.pdf, 13.12.2013.
• [19] Lupyana G., Mirmanb D., Linking language and categorization: Evidence from aphasia, http://sapir.psyeh.wisc.edu/papers/lupyan_mirman_in-Press.pdf, 13.12.2013.
• [20] Richardson L. S., Seeing the Future Synesthetic, http://designmind.frogdesign.com/articles/the-substance-of-things-not-seen/seeing-the-future-synesthetic.html, 13.12.2013.
• [21] Sykes R., Synaesthetic Filter by Stefan Rutzinger & Kristina Schinegger, http://www.dezeen.com/2009/01/18/synaesthetic-filter-by-stefan-rutzinger-kristina-schinegger/13.12.2013.
• [22] The fragrance clock. Improve your life with fragrance, http ://www.menshealth.co.uk/style/skin-care/the-fragrance-clock-314218, 13.12.2013.
• FILMOGRAFIA:
• [23] Lynch D. (reż.), Mulholland Drive, 2001.

Identifiers

ISSN

2299-2014

DOI

10.15503/onis2014-225-231