Parateksty w polskich przekładach powieści Marka Twaina. The Adventures of Tom Sawyer i The Adventures of Huckleberry Finn – między pomijaniem a dopisywaniem

• Authors: Joanna Dybiec-Gajer

Title variants

EN

Paratexts in Polish translations of Mark Twain’s novels. The adventures of Tom Sawyer and The adventures of Huckleberry Finn – between omission and addition

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article discusses paratexts of Polish translations of Mark Twain’s The Adventures of Tom Sawyer and The Adventures of Huckleberry Finn, which make up large translation series of respectively 14 and 7 texts. The corpus of the article includes almost all Polish translations of the two novels. The analysis has revealed features characteristic of the paratextual framework of the novels. The most striking one is a nonchalant approach to authorial paratexts, especially to its most significant type such as the preface. While the preface is absent from the majority of the editions of Mark Twain’s Przygody Tomka Sawyera (11 out of 18), none of the Polish renderings of The Adventures of Huckleberry Finn analyzed includes Twain’s Notice and Explanatory. As for translators’ and editors’ paratexts, they are generally rare and modest; a rich paratextual framework is characteristic of the editions for pupils in the series of „well-prepared reading” (Lektura dobrze opracowana). Most of these paratexts, however, can raise objections due to their quality and pedagogical and didactic usefulness. Summing up, the paratextual framework of the analyzed translations shows that the two novels are in the Polish context addressed almost exclusively to young readers while critical editions are absent. This taps into the reception of Mark Twain in Poland as well as publishing, editorial and marketing practices related to children’s literature, in particular to the obligatory reading from the primary school canon.

Keywords

EN

Mark Twain, Twain’s reception in Poland, paratexts in translation, children’s; literature

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Między Oryginałem a Przekładem
• Year: 2011
• Volume: 17
• Pages: 54-83

Contributors

author

Joanna Dybiec-Gajer

• Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków

References

• Twain M., [1884], The Adventures of Tom Sawyer, The American Publishing Company, Hartford.
• Twain M., The Adventures of Tom Sawyer, [1964], Signet, New York, wyd. VII.
• Twain M., The Adventures of Tom Sawyer, Penguin Books, London.
• Twain M., [1885], The Adventures of Huckleberry Finn, Ch. L. Webster and Company, New York.
• Twain M., The Adventures of Huckleberry Finn, [1994], Dover Publications, New York.
• Twain M., [1984], The Adventures of Huckleberry Finn. Text and Criticism, Raduga Publishers, Moscow.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Jan Biliński, Lwów: Wydawnictwo Polskie, 1925.
• Przygody Tomka Sawyera, [?] Kraków: Gebethner i Wolff, ca 1949.
• Przygody Tomka Sawyera, [?] Warszawa: Książka i Wiedza, 1951.
• Przygody Tomka Sawyera, na podstawie przekł. Jana Bilińskiego, Bielsko-Biała: Beskidzka Oficyna Wydawnicza, 1999.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Marceli Tarnowski, Wrocław: Siedmioróg, 1995.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Kazimierz Piotrowski, Warszawa: Iskry, 1995.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Agnieszka Kuligowska, Warszawa: Świat Książki, 1996.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Jarosław Sokół, Poznań: Podsiedlik-Raniowski, 1996.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Rafał Dawidowicz, Bielsko-Biała: „Klasyka”, wyd. I, [1998].
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Włodzimierz Grabowski, Toruń: C&T, wyd. I, 1998.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Paweł Łopatka, Kraków: Zielona Sowa, Lektura z opracowaniem, 2004.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Paweł Łopatka, Kraków: Zielona Sowa, Arcydzieła literatury dla dzieci i młodzieży, 2010.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Paweł Beręsewicz, Kraków: Wydawnictwo Skrzat, 2006.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Anna Bańkowska, Kraków: Prószyński i S-ka, [b.r.wyd.].
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Paweł Beręsewicz, Kraków: Wydawnictwo Skrzat, Lektura dobrze opracowana, 2009.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Maciej Miłkowski, Kraków: Biały Kot, 2010.
• Przygody Tomka Sawyera, przekł. Marta Kędroń, Barbara Ludwiczak, Kraków: Wydawnictwo GREG, 2010, wyd. II rozszerzone i uzupełnione.
• Przygody Tomka Sawyera, [?] Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, Wydawnictwo Waza, [2010].
• Przygody Hucka, [przekł. Marceli Tarnowski?], E. Wende i S-ka, Warszawa: Bibljoteka Przygód Romantycznych, t 44 I i 46 III [1926].
• Przygody Hucka, przekł. Krystyna Tarnowska, Warszawa: Iskry, 1995.
• Przygody Hucka, przekł. Jolanta Konsztowicz, Poznań: Podsiedlik-Raniowski, 1997.
• Przygody Hucka, przekł. Marceli Tarnowski, Wrocław: Siedmioróg, 2003
• Przygody Hucka, przekł. Marceli Tarnowski, Kraków: Zielona Sowa, 2004.
• Przygody Hucka, [?], Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, Wydawnictwo Waza, [2008].
• Przygody Hucka, przekł. Magdalena Machay, Kraków: Wydawnictwo GREG, Lektura z opracowaniem, 2008.
• Przygody Hucka, Jemielniak D., Fihel, M., [2009], Przygody Hucka Finna z angielskim: podręcznik do nauki języka angielskiego na bazie powieści Marka Twaina
• podręcznik do nauki języka angielskiego na bazie powieści Marka Twaina „Adventures of Huckleberry Finn”, TELBIT, Warszawa.
• Bałutowa B., et al. [1971], Mały słownik pisarzy angielskich i amerykańskich, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Najder Z., [1968], Twain, Mark, [w:] Encyklopedia PWN, Warszawa. „kołatkowate”, [2004], [w:] Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa.
• Batko Z., „Wywiady”, [online] http://www.art.intv.pl/Batko_Z./Wywiady/– 20.09.2010.
• Bobrowa M., [1954], Mark Twain, przekł. J. Brodzki, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Bridges R., [1885], [w:] The Adventures of Huckleberry Finn. Text and Criticism (1984), Raduga Publishers, Moscow, ss. 234-235.
• Brooks V. W., [1920], The Ordeal of Mark Twain, E. P. Dutton and company, New York.
• Dybiec J., The Making of Mark Twain in the Polish Context. On the Author’s 100 Death Anniversary (w druku).
• Idem., Twainowski bestseller literatury podróżniczej «Innocents Abroad» po polsku – analiza strategiczna, „Przekładaniec: Myśl feministyczna a przekład” 2/2010, nr 24, ss. 327-344.
• Emerson H. E., [2000], Mark Twain: A Literary Life, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
• Fornelski P., [1995], Kontekstualizacja przekładu. Między mitem wierności a zdradą, [w:] Czy istnieje teoria przekładu? Między oryginałem a przekładem I, red. Konieczna-Twardzikowa J., Kropiwiec U., Universitas, Kraków. Genette G., [1987], Seuils, Seuil, Paris.
• Harris S., [1996], The Courtship of Olivia Clemens and Mark Twain, Cambridge University Press, New York.
• Jenn R., [2006], From American Frontier to European Borders. Publishing French Translations of Mark Twain’s Novels «Tom Sawyer» and «Huckleberry Finn» (1884-1963), „Book History”, Vol. 9, pp. 235-260.
• Jenn R., [2007], Translation and Institutions. Translating Nathaniel Hawthorne’s and Mark Twain’s Novels in 19th Century France, [w:] Through Other Eyes.
• The Translation of Anglophone Literature in Europe, red. Trim R., Alatorre S., Cambridge Scholars Publishing, Newcastle, pp. 87-98.
• Kaufman S., [2009], Przypisy tłumacza tekstu specjalistycznego: od mediacji do współuczestnictwa, [w:] Przypisy tłumacza, red. Skibińska, E., Księgarnia Akademicka, Wrocław.
• Kovala U., [1996], Translations, Paratextual Mediation, and Ideological Closure, „Target” 8 (1), ss. 119-147.
• Kozłowska Z., [2007], O przekładzie tekstu naukowego (na materiale tekstów językoznawczych), Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Romantyczne przemowy i przedmowy, [2010], red. Lyszczyna J., Bąk M., Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Łukaszewicz J., [2009], Parateksty polskich przekładów «Pinocchia», [w:] Przypisy tłumacza, red. Skibińska E., Księgarnia Akademicka, Wrocław, ss. 229-243.
• Macy J., [1913], [w:] The Adventures of Huckleberry Finn. Text and Criticism [1984], Raduga Publishers, Moscow, pp. 253-254.
• Markiewicz H., [2004], O cytatach i przypisach, Universitas, Kraków.
• Messent P., [2007], The Cambridge Introduction to Mark Twain, Cambridge.
• Moc A., [1997], Nowe polskie prawo autorskie a kolejne tłumaczenia na naszym rynku wydawniczym, czyli przygody Pinocchcia albo Pinokia, [w:] Czy zawód tłumacza jest w pogardzie?, red. Filipowicz-Rudek M., Konieczna-Twardzikowa
• J., Stoch M., Między oryginałem a przekładem III, Universitas, Kraków.
• Newmark P., [1991/1993], About Translation, Multilingual Matters, Clevedon.
• Pym A., [2000], Translating Linguistic Variation: Parody and the Creation of Authenticity, [w:] Traducción, metrópoli y diáspora, red. Vega M. A., Martín-Gaitero R., Universidad Complutense de Madrid, Madrid, pp. 69-75.
• Romeu Esquerré F., [2008], Not All Trying to Talk Alike: Translation into Spanish of Mark Twain’s Seven Dialects in «The Adventures of Huckleberry Finn», [online] http://usuaris.tinet.cat/fromeu/pdf/romeu_minor_revised.pdf – 25.08.2011.
• Przypisy tłumacza, [2009], red. Skibińska E., Księgarnia Akademicka, Wrocław.
• Skibińska E.,[2009], O przypisach tłumacza: wprowadzenie do lektury, [w:] ibidem, ss. 7-19.
• Steiner G., [1975], Ruch hermeneutyczny, przeł. O. i W. Kubińscy, [w:] Współczesne teorie przekładu, [2009], red. Bukowski P., Heydel M., Znak, Kraków, ss. 329-334.