Geneza i przegląd psychologicznych koncepcji mądrości

• Authors: Falewicz Adam

Title variants

EN

The genesis and review of the psychological concept of wisdom

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł stanowi próbę ukazania źródeł i sposobów rozumienia mądrości na gruncie psychologii. W pierwszej kolejności mądrość jest ukazana jako fenomen mający źródło i specyficzny sposób rozumienia na gruncie filozofii i teologii. W dalszej kolejności prezentowana jest historia rozwoju pojęcia mądrości na gruncie psychologii. Następnie zostają przedstawione najważniejsze psychologiczne koncepcje mądrości takich autorów, jak Sternberg, Baltes i Labouvie-Vief. Na tym tle zostaje zaprezentowana trzyczynnikowa teoria mądrości autorstwa Ardelt, według której mądrość jest połączeniem czynnika poznawczego, refleksyjnego i emocjonalnego.

EN

This article is an attempt to show the sources and ways of understanding wisdom in the field of psychology. Firstly wisdom is depicted as a phenomenon that has got its source and a specific way of understanding in the philosophy and theology. Subsequently paper presents a history of the development of the concept of wisdom in psychology. Next part refers to selected concepts of wisdom proposed by leading authors such as Sternberg, Baltes and Labouvie-Vief. This background allows to present Ardelt’s Three Dimensional Wisdom Theory in which wisdom is a understood as a combination of cognitive, reflective and emotional (compassionate) components.

Keywords

PL

mądrość; psychologia; zasoby osobiste; radzenie sobie

EN

wisdom; psychology; personal resources; coping

• Publisher: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego w Szczecinie / Wyższe Seminarium Duchowne w Koszalinie
• Journal: Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
• Year: 2015
• Issue: 22
• Pages: 243-254

Contributors

author

Falewicz Adam

• doktorant Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II, Instytut Psychologii

References

• Ardelt M., Antecedents and effects of wisdom in old age: A longitudinal perspective on aging well, „Research on Aging” 22(2000), nr 4, s. 360-394.
• Ardelt M., Are older adults wiser than college students? A comparison of two age cohorts, „Journal of Adult Development” 17(2010), nr 4, s. 193-207.
• Ardelt M., Empirical assessment of a three-dimensional wisdom scale, „Research on Aging” 25(2003), nr 3, s. 275-324.
• Ardelt M., How Wise People Cope with Crises and Obstacles in Life, „Revision” 28(2005), nr 1, s. 7-19.
• Ardelt M., Intellectual versus wisdom-related knowledge: The case for a different kind of learning in the later years of life, „Educational Gerontology” 26(2000), s. 771-789.
• Baehr J., Two Types of Wisdom, „Acta Analytica” 27(2012), s. 81-97.
• Baltes P.B., Smith J., The Fascination of Wisdom: Its Nature, Ontogeny, and Function, „Perspectives on Psychological Science” 3(2008), nr 1, s. 56-64.
• Baltes P.B., Staudinger U.M., The Search for a Psychology of Wisdom, „Current Directions in Psychological Science” 2(1993), nr 3, s. 75-80.
• Baltes P.B., Wisdom as orchestration of mind and virtue, 2004, http://library.mpibberlin.mpg.de/ft/pb/PB_Wisdom_2004.pdf.
• Barucq A., Grelot P., Mądrość, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Leon-Dufour, Poznań, s. 459-465.
• Bergsma A., Ardelt M., Self-reported wisdom and happiness: An empirical investigation, „Journal of Happiness Studies” 13(2012) nr 3, s. 481-499.
• Dunkel C.S., Sefcek J.A., Eriksonian Lifespan Theory and Life History Theory: An Integration Using the Example of Identity Formation, „Review of General Psychology” 13(2009), nr 1, s. 13-23.
• Falewicz A. Mądrość i prężność a strategie radzenia sobie z codziennymi wydarzeniami w średniej i późnej dorosłości. Niepublikowana praca magisterska. Lublin 2014.
• Gaukroger S., The emergence of a scientific culture: Science and the shaping of modernity 1210-1685, Oxford 2006.
• Gluck J., Bluck S., Baron J., The wisdom of experience: autobiographical narratives across adulthood, „International Journal of Behavioral Development” 29(2005), nr 3, s. 197-208.
• Gugerell S.H., Riffert F., On Defining “Wisdom”: Baltes, Ardelt, Ryan, and Whitehead, „Interchange” 42(2011), nr 3, s. 225-259.
• Harwas-Napierała B., Trempała J., Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Charakterystyka okresów życia człowieka, Warszawa 2009.
• Kapuściński R., Wiersze zebrane, Warszawa 2008.
• Nussbaum J.F., The Communication of Wisdom: The Nature and Impact of Communication and Language Change Across the Life Span, „Journal of Language and Social Psychology” 32(2012), nr 3, s. 243-260.
• Sękowski A., Osiągnięcia uczniów zdolnych, Lublin 2000.
• Sękowski A., Psychologia zdolności. Współczesne kierunki badań, Warszawa 2004.
• Staudinger U.M., A psychology of wisdom: History and recent developments, „Research In Human Development” 5(2008), nr 2, s. 107-120.
• Sternberg, R.J., Why Schools Should Teach for Wisdom: The Balance Theory of Wisdom in Educational Settings, „Educational Psychologist” 36(2001), nr 4, s. 227-245.
• Steuden S., Z rozważań nad mądrością, w: Dalej w tę samą stronę, red. I. Ulfik-Jaworska, A. Gała, Lublin 2012, s. 533-548.
• Takahashi M., Overton W.F., Wisdom: A culturally inclusive developmental perspective. „International Journal of Behavioral Development” 26(2002), nr 3, s. 269-277.
• Trowbridge R.H. Waiting for Sophia: 30 Years of Conceptualizing Wisdom in Empirical Psychology, „Research in Human Development” 8(2011), nr 2, s. 149-164.
• Trowbridge R.H., Ferrari M., Sophia and Phronesis in Psychology, Philosophy, and Traditional Wisdom, „Research in Human Development” 8(2011), nr 2, s. 89-94.
• Yang S.Y., A process view of wisdom. „Journal of Adult Development” 15(2008), s. 62-75.