Utowarowienie i odtowarowienie w ujęciu socjologicznym: próba (re)konceptualizacji

• Authors: Ziółkowski Marek , Drozdowski Rafał , Baranowski Mariusz

Title variants

EN

Commodification and Decommodification in Sociological Perspective: An Attempt at (Re)conceptualisation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zasadniczym celem artykułu jest próba rekonceptualizacji socjologicznego ujęcia szeroko rozumianych procesów utowarowienia i odtowarowienia oraz zjawisk pokrewnych, która ma służyć poszerzeniu ich mocy heurystycznej. Tekst posiada dwie warstwy. Po pierwsze, stanowi propozycję ramy teoretycznej, czyli zestawu wstępnych kategorii analitycznych pozwalających uchwycić zróżnicowane przypadki oraz dynamikę procesów utowarowienia-odtowarowienia poprzez uwzględnienie dorobku m.in. geografii społeczno-ekonomicznej. Rama ta wykorzystuje także elementy ekonomiczno-socjologicznej teorii własności, wychodzącej poza formalnoprawne analizy nowej ekonomii instytucjonalnej. Po drugie, wskazuje on na przykłady zastosowania tych kategorii do analizy wybranych zjawisk i procesów społecznych, formułując także określone hipotezy badawcze na temat celów, zadań i zakresu działania państwa dobrobytu.

EN

The article aims to reconceptualize the sociological approach to the broadly understood processes of commodification-decommodification and related phenomena in order to broaden their heuristic power. The text has two layers. First, it proposes a theoretical framework – a set of initial analytical categories allowing to capture different cases and the dynamics of commodification-decommodification processes by taking into account the achievements of socio-economic geography, among other approaches. This framework also uses some elements of the socio-economic theory of property, going beyond the formal and legal analysis of new institutional economics. Second, it offers the examples of how these categories can be applied to the analysis of selected social phenomena and processes as well as formulates some research hypotheses related to the aims, tasks and scope of welfare state.

Keywords

PL

utowarowienie; odtowarowienie; nieczyste utowarowienie; państwo dobrobytu; ekonomiczno-socjologiczna teoria własności; teoria socjologiczna

EN

commodification; decommodification; impure commodification; welfare state; socio-economic property theory; sociological theory

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2020
• Issue: 3(238)
• Pages: 53-77

Contributors

author

Ziółkowski Marek

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Drozdowski Rafał

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

author

Baranowski Mariusz

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Albert, Michel. 1994. Kapitalizm kontra kapitalizm. Kraków: Signum.
• Alchian, Armen A., Harold Demsetz. 1973. The Property Right Paradigm. The Journal of Economic History, 33, 1: 16–27. DOI: 10.1017/S0022050700076403.
• Appadurai, Arjun. 1986. The Social Life of Things: Commodities in Cultural Perspective. Cambridge: Cambridge University Press.
• Baranowski, Mariusz. 2010–2011. The property rights theory approach from a socio-economic viewpoint. Studia Historiae-Oeconomicae, 28–29: 3–16.
• Baranowski, Mariusz. 2017. Dochód podstawowy. Radykalna reforma europejskich modeli welfare state czy utopijna mrzonka? Sensus Historiae, 29, 4: 161–181.
• Baranowski, Mariusz. 2020. A Contribution to the Critique of Worthless Education: Between Critical Pedagogy and Welfare Sociology. Globalisation, Societies and Education, 18, 4: 1–15. DOI: 10.1080/14767724.2020.1732195.
• Blau, Peter M. 2006. Wymiana społeczna. Przekład Krystyna Gadowska. W: A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, red. Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Blau, Peter M. 2009. Wymiana i władza w życiu społecznym. Przekład Anna Psuty-Zając, Paweł Zając. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Boyer, Robert. 2007. How and Why Capitalisms Differ. Economy and Society, 34, 4: 509–557. DOI: 10.1080/03085140500277070.
• Briggs, Asa. 1961. The Welfare State in Historical Perspective. European Journal of Sociology / Archives Européennes de Sociologie, 2, 2: 221–258.
• Buchanan, James. 1988. The Political Economy of the Welfare State. Stockholm: The Industrial Institute for Economic and Social Research.
• Butsch, Richard. 1984. The Commodification of Leisure: The Case of the Model Airplane Hobby and Industry. Qualitative Sociology, 7, 3: 217–235. DOI: https://doi.org/10.1007/BF00987312
• Carozza, Paolo G. 2003. Subsidarity as a Structural Principle of International Human Rights Law. American Journal of International Law, 97, 1: 38–79. DOI: 10.2307/3087103.
• Carruthers, Bruce G., Laura Ariovich. 2004. The Sociology of Property Rights. Annual Review of Sociology, 30: 23–46.
• Castree, Noel. 2003. Commodifying what nature? Progress in Human Geography, 27, 3: 273–297.
• Cohen, Felix S. 1935. Transcendental Nonsense and the Functional Approach. Columbia Law Review, 35: 809–849.
• Demsetz, Harold. 2008. From Economic Man to Economic System: Essays on Human Behavior and the Institutions of Capitalism. Cambridge: Cambridge University Press.
• Drozdowski, Rafał. 2017. Co się dzieje? Między utopią populizmu a poszukiwaniem nowej umowy społecznej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 79, 2: 11–24.
• Drozdowski, Rafał, Maciej Frąckowiak. 2017. Dekapilaryzacja władzy. Studia Socjologiczne, 2, 225: 9–21.
• Dylewski, Marek, Beata Filipiak. 2005. Usługi publiczne. W: S. Flejterski, A. Panasiuk, J. Perenc, G. Rosa, red. Współczesna ekonomika usług. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 28–39.
• Ehnts, Dirk H., Maurice Höfgen. 2019. The Job Guarantee: Full Employment, Price Stability and Social Progress. Society Register, 3, 2: 49–65. DOI: 10.14746/sr.2019.3.2.04.
• Esping-Andersen, Gøsta. 2010. Trzy światy kapitalistycznego państwa dobrobytu. Przekład Kazimierz W. Frieske. Warszawa: Difin.
• Esping-Andersen, Gøsta. 1985. Power and Distributional Regimes. Politics & Society, 14, 2: 223–256.
• Giddens, Anthony. 1998. Socjologia: zwięzłe, lecz krytyczne wprowadzenie. Przekład Joanna Gilewicz. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Giddens, Anthony. 2003. Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Przekład Stefan Amsterdamski. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Gough, Ian. 1989. Welfare State. In: J. Eatwell, M. Milgate, P. Newman, eds. The New Palgrave. Social Economics. London-Basingstoke: The Macmillan Press, 143–162.
• Gouldner, Alvin W. 1973. For Sociology: Renewal and Critique in Sociology Today. New York: Basic Books.
• Habermas, Jürgen. 1999. Teoria działania komunikacyjnego. Tom I. Racjonalność działania a racjonalność społeczna. Przekład Andrzej Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Henderson, Saras, Alan Petersen. 2002. Consuming Health: The Commodification of Health Care. London and New York: Routledge.
• Husson, Michel. 2019. How mainstream economists explain (or not) unemployment? Society Register, 3, 2: 21–37. DOI: 10.14746/sr.2019.3.2.02.
• Jasay, Anthony de. 1998. The State. Indianapolis: Liberty Fund.
• Kaczmarczyk, Michał. 2006. Wstęp do socjologicznej teorii własności. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kempny, Marian. 1988. Wymiana i społeczeństwo. Warszawa: Ossolineum.
• Kołakowski, Leszek. 1976. Główne nurty marksizmu: powstanie, rozwój, rozkład. Paryż: Instytut Literacki.
• Kopytoff, Igor. 2003. Kulturowa biografia rzeczy – utowarowienie jako proces. Przekład Ewa Klekot. W: M. Kempny, E. Nowicka, red. Badania kultury: Elementy teorii antropologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 249–274.
• Kozek, Wiesława, red. 2011. Gra o jutro usług publicznych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kozyr-Kowalski, Stanisław. 2000. Socjologia, społeczeństwo obywatelskie i państwo. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Krajewski, Marek. 2013. Przeciwzłożoność. Polityki prostoty. Studia Socjologiczne, 4, 211: 37–50.
• Lane, Jan-Erik. 2002. New Public Management. London and New York: Routledge.
• Lukacs, Gyorgy. 1988. Historia i świadomość klasowa: Studia o marksistowskiej dialektyce. Przekład Marek J. Siemek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Marks, Karol. 1951. Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. Tom I. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Mauss, Marcel. 1973. Szkic o darze. W: tenże, Socjologia i antropologia. Przekład Marcin Król. Warszawa: PWN, 43–68.
• MacIntyre, Alisdair. 2001. Dependent Rational Animals. Why Human Beings Need the Virtues. Chicago: Open Court.
• Marshall, Alfred. 1961. Principles of Economics. London, New York: Macmillan.
• McLaughlin, Kate, Stephen P. Osborne, Ewan Ferlie, eds. 2002. New Public Management: Current Trends and Future Prospects. London and New York: Routledge.
• Mica, Adriana. 2018. Sociology as Analysis of the Unintended: From the Problem of Ignorance to the Theory of the Possible. London: Routledge.
• Misham, Ezra J. 1981. Introduction to Normative Economics. Oxford: Oxford University Press.
• Morawski, Witold. 2001. Socjologia ekonomiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Offe, Claus. 1993. Contradictions of the Welfare State. Cambridge, Mass.: MIT Press.
• Olson, Mancur. 2012. Logika zbiorowego działania. Dobra publiczne i teoria grup. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Ostrom, Elinor. 2013. Dysponowanie wspólnymi zasobami. Przekład Zofia Wiankowska-Ładyka. Warszawa: Wolters Kluwer Polska SA.
• Pels, Dick. 1998. Property and Power in Social Theory: A Study in Intellectual Rivalry. London: Routledge.
• Philips, Anne. 2013. Our Bodies, Whos Property? Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Polanyi, Karl. 2010. Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów. Przekład Maria Zawadzka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rae, Gavin. 2015. Privatising Capital: The Commodification of Poland’s Welfare State. Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Radin, Margaret J. 1996. Contested Commodities. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Standing, Guy. 2007. Labour Recomodification in the Global Transformation. W: Ayse Bugra, Agartan Kaan, eds. Reading Karl Polanyi for the twenty first century. New York: Palgrave Macmillan, 67–93.
• Stiglitz, Joseph E. 2004. Ekonomia sektora publicznego. Przekład Bogusław Czarny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Toporowski, Jan. 2019. Financial Control and the Employer of Last Resort. Society Register, 3, 2: 39–48. DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2019.3.2.03
• Turner, Jonathan H. 2004. Toward a General Sociological Theory of the Economy. Sociological Theory, 22, 2: 229–246.
• Van der Waal, Jeroen, Willem De Koster, Wim Van Oorschot. 2013. Three Worlds of Welfare Chauvinism? How Welfare Regimes Affect Support for Distributing Welfare to Immigrants in Europe. Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice, 15, 2: 164–181. DOI: 10.1080/13876988.2013.785147.
• Van Parijs, Philippe, ed. 1992. Arguing for Basic Income: Ethical Foundations for a Radical Reform. London and New York: Verso.
• Wee, Lionel, Ann Brooks. 2010. Personal Branding and the Commodification of Reflexivity. Cultural Sociology, 4, 1: 45–62. DOI: 10.1177/1749975509356754.
• Woźniak, Zbigniew. 2011. Publiczne – czyli czyje? Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 73, 3: 137–159.
• Ziółkowski, Marek. 2005. O pewnych konsekwencjach częściowego i niekonsekwentnego utowarowienia polskiego szkolnictwa wyższego. Nauka, 2: 29–44.
• Ziółkowski, Marek. 2015. Utowarowienie życia społecznego a kapitały społeczne. W: tenże, Teoria socjologiczna a transformacja społeczeństwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 135–156.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2020.132470