Skarby pamięci. Socjologiczna analiza fotografii rodzinnej

• Authors: Magdalena Piejko

Title variants

EN

Treasures of the memory - sociological analysis of the family photography

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prezentacja wyników badań socjologicznych nad znaczeniem fotografii rodzinnej we współczesnym społeczeństwie. Analizuję fotografię rodzinną jako nośnik pamięci zbiorowej wyrażającej się w interpretatywnym rekonstruowaniu przeszłości w teraźniejszości poprzez jej idealizację i mistyfikację. Fotografia amatorska wpisuje się w szerszy proces wizualizacji współczesnej kultury, a dokonujące się przemiany w obrębie technologii nasilają konsumpcyjny wydźwięk tego zjawiska. Rozwój technologii informatycznej udostępnił nowe formy gromadzenia, przechowywania i eksponowania fotografii. Czy jednak znaczenie tych działań pozostaje takie same, jak w przypadku zdjęć analogowych? Odwołuję się przede wszystkim do dwóch teorii – Maurice’a Halbwachsa oraz Ervinga Goffmana i w oparciu o nie traktuję albumy rodzinne jako wyselekcjonowany i wyidealizowany zbiór rodzinnych reprezentacji poddawanych kreatywnej rekonstrukcji w teraźniejszości, która staje się osią rodzinnej pamięci. Oprócz tego, artykuł dotyka kwestii ontologicznych samej analizy? fotografii oraz jej przydatności we współczesnych rozważaniach naukowych socjologów.

EN

The aim of the paper is to present the results of the research on the meaning of the family photography in the contemporary society. I analyze the family photography as a carrier of memory manifesting itself in an interpretative reconstruction of the past in the present through its idealization and mystification. The amateur photography blends with the broader process of the visualization of the contemporary culture, and the transformations that take place within the intensify the consumer tenor of the phenomenon. The development of the IT has made the new forms of gathering, storing and sharing photos available to people. The question arises if the meaning of these activities remains the same as in case of the analogue photos. I refer basically to two theories – Maurice Halbwachs' and Erving Goffman's and on this ground I approach the family albums as the selected and idealized set of family representations subjected to the creative reconstruction in the present, which becomes an axis of the family memory. Besides, the article touches upon the ontological matter of the photography alone, as well as its usefulness in the contemporary reflection of the sociologists.

Keywords

PL

Fotografia rodzinna; pamięć zbiorowa; idealizacja; manipulacja; alternacja biografii

EN

Family photography; collective memory; idealization; manipulation; alternation of the biography

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2008
• Volume: 4
• Issue: 3
• Pages: 4-49

Contributors

author

Magdalena Piejko

• Uniwersytet Jagielloński, Polska

References

• Barthes, Roland (1971) „Trzeci sens.” Kino, nr 11.
• Barthes, Roland (1985) „Retoryka obrazu.” Pamiętnik Literacki, z.3.
• Barthes, Roland (1995) Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Warszawa: KR.
• Bartuszek, Joanna (2005) Między reprezentacją a „martwym papierem. Znaczenie chłopskiej fotografii rodzinnej. Warszawa: Neriton.
• Bazin, André (1998) „Ontologia obrazu fotograficznego.” S. 57-67 w Wiedza o kulturze. Cz.4. Audiowizualność w kulturze, Zagadnienia i wybór tekstów, pod redakcją J. Bocheńska, A. Kisielewska, M. Pęczak. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Benjamin, Walter (1975) Twórca jako wytwórca. Zbiór pism. wyboru dokonał H. Orłowski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Berger, Peter L. (1997) Zaproszenie do socjologii. Warszawa: PWN.
• Berger, Peter L. (1999) O patrzeniu. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Bergson, Henri (1988) Pamięć i życie, Warszawa: PAX.
• Blumer, Herbert (1984) "Społeczeństwo jako symboliczna interakcja." S. 71-87 w Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, pod redakcją E. Mokrzyckiego Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bohdziewicz, Beata (1997) „Zostały zdjęcia.” w Konteksty/Polska Sztuka Ludowa, nr 3-4.
• von Brauchitsch, Boris (2004) Mała historia fotografii. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
• Bourdieu, Pierre, redaktor (1978) Un art. Moyen. Essai sur les usages sociaux de la photographi. Paris.
• Candrowicz, Krzysztof. (2006) Continuum fotografii. dostęp 28 marca 2006 (http://www.few.pl/continuumfotografii.doc).
• Chalfen, Richard (2006) Family photograph appreciation: dynamic of medium, interpretation and memory. dostęp 2 maja 2006 (http://astro.temple.edu/~rchalfen/Memory.html).
• Czartoryska, Urszula (2005) Fotografia – mowa ludzka. Perspektywy teoretyczne. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.
• Czykwin, Ewa (2006) Warsztat badawczy Ervinga Goffmana. dostęp 18 kwietnia 2006 (http://pip.uwb.edu.pl/zaklady/czykwin/czykwin_pliki/Goffman.doc).
• Denzin, Norman K. (2000) „Reading Film – Filme und Videos als sozialwissenschaftlichesErfahrungsmaterial“ w Flick Uwe, von Kardorff Ernst, Steinke Ines (Hg.), QualitativeForschung. Ein Handbuch, Reinbek bei Hamburg.
• Durkheim, Émil (1990) Elementarne formy życia religijnego: system totemiczny. Warszawa: PWN.
• Durkheim, Émil (1999) O podziale pracy społecznej, Warszawa: PWN.
• Drozdowski, Rafał (2007) Idiomy fotografii amatorskiej. Referat zaprezentowano podczas XIII Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego w Zielonej Górze.
• Ferenc, Tomasz (2001) „Socjologia obrazu, socjologia fotografii – praktyki badawcze.” w Przegląd socjologiczny, t. L/2: 81-99.
• Ferenc, Tomasz., B. Sułkowski (2004) „Fotografia i telenowela – dwa przykłady konstruowania rzeczywistości.” w Kultura i społeczeństwo, nr 4: 85-96.
• Ferenc, Tomasz, Tomasz, Krzysztof Makowski, redaktor (2005) Przestrzenie fotografii. Antologia tekstów. Łódź: Galeria f5 & Księgarnia Fotograficzna.
• Flusser, Vilém (2004) Ku filozofii fotografii. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.
• Fromm, Erich (2003) Mieć czy być? Gdańsk: REBIS.
• Gardner, Saundra (1999) “Images of family Over the Family Lifecycle.” w Sociological Quarterly, nr 31: 77-92.
• Godzic, Wiesław (1980) „Metoda ikonograficzno-ikonologiczna w badaniu dzieła filmowego.” w Z badań porównawczych nad filmem, pod redakcją A. Helman, A. Gwóźdź, Warszawa-Katowice-Kraków.
• Goffman, Erving (1979) Gender Advertissment. New York: Harper and Row.
• Goffman, Erving. (2000) Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: KR.
• Goffman, Erving (2006) Rytuał interakcyjny. Warszawa: PWN.
• Halbwachs, Maurice (1969) Społeczne ramy pamięci. Warszawa: PWN.
• Halbwachs, Maurice (1996) “La mémoire collective et le temps.” w Cahiers internationaux de sociologie, vol. 101, s. 45-65. dostęp 20 listopad 2006 (http://classiques.uqac.ca/classiques/Halbwachs_maurice/memoire_coll_et_le_temps/memoire_coll_et_le_temps.html ).
• Hirsch, Julia (1981) Family Photography. Content, Meaning and Effect. Oxford - New York: Oxford University Press.
• Hirsch, Marianne (1997) Family Frames. Photography, Narrative and Postmemory. Harvard University Press.
• Hopfinger, Maryla (2003) Doświadczenia audiowizualne. O mediach w kulturze współczesnej. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Jedlowski, Paolo (2001) “Memory and Sociology. Themes and Issues.” w Time and Society, nr10.
• Kławsiuć, Piotr (2006) „Dlaczego ludzie robią zdjęcia?” w Ikonosfera. Studia z socjologii i antropologii obrazu. dostęp 30 kwietnia 2006 (http://www.ikonosfera.umk.pl/index.php?id=48 ).
• Konecki, Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: PWN.
• Kurowicki, Jan (1999) Fotografia jako zjawisko estetyczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Levinson, Paul (1999) Miękkie ostrze. Warszawa: Muza.
• Libera, Michał (2005) „Kategoria performatywności we współczesnej socjologii pamięci” w: Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, pod redakcją (red.) A. Szpocińskiego. Warszawa: Wydawnictwo IAM.
• Locke, John (1995) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego. Warszawa: PWN.
• Magala, Sławomir (1982) Fotografia w kulturze współczesnej. Warszawa: Instytut Kultury.
• Maruszewski, Tomasz (2001) „Kodowanie kolejności zdarzeń w pamięci autobiograficznej.” w Roczniki psychologiczne, tom 4: 73-94.
• McLuhan, Marshall (2004) Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
• Misztal, Bronisław (2000) Teoria socjologiczna a praktyka społeczna. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Olechnicki, Krzysztof (2003) Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Olechnicki, Krzysztof (2000) „Antropologiczne penetracje wizualnych przestrzeni rzeczywistości.” w Kultura i społeczeństwo, nr 4.
• Platon (1991) Państwo, Warszawa: Alfa.
• Popper, Karle R. (1996) Wszechświat otwarty: Argument na rzecz indeterminizmu, Kraków: Znak.
• Rosenblum, Naomi (2005). Historia fotografii światowej. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Baturo.
• Rydet, Zofia (1997) „Zofia Rydet o „Zapisie socjologicznym” w Konteksty /Polska Sztuka Ludowa, nr 3-4.
• Schacter, Daniel L. (2003) Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Sikora, Sławomir (2004) Fotografia. Między dokumentem a symbolem. Warszawa: Świat Literacki.
• Sontag, Susan (1986) O fotografii. Wrocław: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
• Szacka, Barbara (2005) „Pamięć zbiorowa” w Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, pod redakcją (red.) A. Szpocińskiego. Warszawa: Wydawnictwo IAM.
• Szacki, Jerzy (1986) Znaniecki, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Szacki, Jerzy (2002) Historia myśli socjologicznej, Warszawa: PWN.
• Sztompka, Piotr (2005) Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, Warszawa: PWN.
• Thomas, William, Florian Znaniecki (1984) Nota metodologiczna. Chłop polski w Europie i Ameryce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Weber, Max (1985) „Obiektywność poznania w naukach społecznych.” w Problemy socjologii wiedzy, Warszawa: PWN. 1985.
• Webster, Frank (1980) The New Photography: Responsibility in Visual Comunication, London: John Calder.
• Szpociński, Andrzej, redaktor (2005) Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej. Warszawa: Wydawnictwo IAM.
• Wright, Richard T. (1997) „Fotografia: Teorie realizmu i konwencji.” w Konteksty/Polska Sztuka Ludowa, nr 3-4: 24-32.
• Znaniecki, Florian (1971) Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój. Warszawa: PWN.
• Znaniecki, Florian (1988) Wstęp do socjologii. Warszawa: PWN.