Spektakularność fotografii

• Authors: Czyżewski Stefan

Title variants

EN

Spectacular photography

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Stefan Czyżewski Spectacular photography This article deals with arbitrarily appointed photographic attributes resulting from its spectacularity. ‘Spectacularity’ is hereby considered as a way that shifts its meaning connected with theatrical effects which are nowadays somewhat colloquially understood as ‘uncanny’ or ‘attractive’. Each attribute of photography as defined by such consideration becomes photography’s differentia specifica designating a different from other media the way of functioning in the culture of iconosphere. The way in which this happens forms close relationship between photography and culture (broadly understood), and especially with science, information and entertainment. These associations are complementary (especially with linguistic forms) in forming cultural communication. The process is diachronic, strongly conditioned by both socio-political changes and technological development. The attributes of spectacularity include the documentary objectivity of photography, the practical absence of image quality in the decoding of iconic meanings, the complementary extension of the semantic field to the co-existence of the language and the existence of beyond-iconic potential contextual meanings.

Keywords

PL

Ikonosfera; historia i teoria fotografii; komunikacja kulturowa kompetencje kulturowe

EN

Iconsosphere; history and theory of photography; cultural communication; cultural comp

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
• Journal: DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu
• Year: 2017
• Volume: 23
• Pages: 126-156

Dates

published

2017-10-09

Contributors

author

Czyżewski Stefan

• Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

References

• 1 F. Nietzsche, Aforyzmy, tłum. St. Wyrzykowski, Warszawa 1973, s. 79, nr 220.
• 2 Aphoristikos – wytyczający i aphorismos – definicja oraz aphoridzein – określać granice, wg: W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, wyd. XVI rozszerzone, Warszawa 1988, s. 18.
• 3 Spektakl, f. (spectacle, od ł. spectaculum) – widowisko, przedstawienie teatralne, Słownik wyrazów obcych Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa 1939, szpalta 2003.
• 4 Mający charakter, cechy widowiska, rzucający się w oczy; pokazowy, Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 3, Warszawa, 1981, s. 285.
• 5 Przeglądarka Google w odpowiedzi na zapytanie „spektakularna fotografia” znajduje „około 225.000 wyników w 0,75 s.! [dostęp 20.04.2017] – jest więc różnej spektakularności i dużo i wszędzie…
• 6 Niesamowity, […] budzi nasz podziw, ponieważ jest niezwykle oryginalne lub fascynujące, Inny słownik języka polskiego PWN, M. Bańko (red. nacz.), Warszawa 2000, s. 1012.
• 7 Z definicji J. Herschela: Fotografia (gr. φως, phōs, D. phōtós – światło; gráphō – piszę, graphein – rysować, pisać; rysowanie za pomocą światła) – zbiór wielu różnych technik, których celem jest zarejestrowanie trwałego, pojedynczego obrazu za pomocą światła. https://pl.wikipedia.org/wiki/ John_Herschel [20.04.2017].
• 8 A. Frutiger, Der Mensch und seine Zeichen Weiß, Dreieich, West Germany, 1989; wyd. ang.: Signs and Symbols. Their Design and Meaning, London 1991.
• 9 A. Frutiger, Człowiek i jego znaki, tłum. Cz. Tomaszewska, Warszawa 2005, s. 85.
• 10 S. Czyżewski, Przełomowy moment w historii TV – zapis cyfrowy, Internetowy Magazyn Filozoficzny „Hybris”, nr 4/35 (2016), s. 235. http://www.magazynhybris.com/images/teksty/35/15%20Czyzewski%20[232-245].pdf
• 11 CAPTCHA – Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart.
• 12 M.in.: G. M. Wyburn, R. W. Pickford, Zmysły i odbiór wrażeń przez człowieka, tłum. H. Hoeflich-Piątkowska i St. Raczkiewicz, Warszawa 1970, W życiu człowieka narząd wzroku odgrywa wyjątkową rolę, s. 11.
• 13 Por. P. H. Lindsay, D. A. Norman, Procesy przetwarzania informacji. Wprowadzenie do psychologii, tłum. A. Kowaliszyn, Warszawa 1984. W pracy tej pięć pierwszych rozdziałów poświęconych jest postrzeganiu wzrokowemu, podczas gdy tylko dwa zmysłowi słuchu. Więcej na tan temat w: S. Czyżewski, Powiększanie w „Powiększeniu” jako doświadczanie granicy poznania świata poprzez jego obraz. [w:] Prace Naukowe. Fotografia. Edukacja Plastyczna XI,Częstochowa 2016, s. 19.
• 14 S. Czyżewski, Powiększanie w „Powiększeniu”, dz. cyt., s. 19.
• 15 Cyt. za W. Sztaba, Portret. Wszystko o…, Warszawa 1976, s. 44.
• 16 A. Łukaszewicz-Alcaraz, Epistemologiczna rola obrazu fotograficznego. Ku podmiotowi tak jakby i epistemologii jak gdyby. Rola w określaniu naszych tożsamości i świata wokół nas, Warszawa 2014, s. 9.
• 17 Tamże, s. 9–10.
• 18 R. Arnheim, Co to jest fotografia?, „Dialogue – USA” 1977, nr 2, s. 50. Cyt. za: Z. Toczyński, Prawda w fotografii, [w:] Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku, red. M. Hopfinger. Warszawa 2002, s. 44.
• 19 H. Buczyńska-Garewicz, hasło: Pozytywizm, [w:] Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny, red. Z. Cackowski, J. Kmita, K. Szaniawski, P. J Smoczyński, Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk/Łódź 1987, s. 472.
• 20 J. Młodkowski, Aktywność wizualna człowieka, Warszawa/Łódź 1998, s. 270.
• 21 R. Carnap, Empiricism, semantics and ontology, [w:] Semantics and philosophy of language, red. L. Linsky, Illinois University Press, 1952, s. 496. Cyt. wg. J. Trąbka, Mózg a świadomość, Kraków/ Wrocław 1983, s. 181.
• 22 L. Wittgenstein, Teza 5.6, [w:] Tractatus Logico-Philosophicus, przekł. B. Wolniewicz, Warszawa 1970, s. 65.
• 23 S. Kracauer, Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości, przekł. W. Wertenstein, Warszawa 1975, s. 28. Cytat z H. Taine’a za: G. Freund, La photographie en France au dix-neuvièmesiècle, Paris 1936, s. 103.
• 24 A. B. Stępień, Propedeutyka estetyki, Lublin 1986, s. 103.
• 25 Więcej na ten temat w: S. Czyżewski, Eseistyczne meandry wokół abstrakcji, „Dyskurs”. Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu, nr 18/2014, s. 20.
• 26 Z. Toczyński, Prawda w fotografii, dz. cyt., s. 44.
• 27 B. Stiegler, Obrazy fotografii. Album metafor fotograficznych, przekł. J. Czudec, Kraków 2009, s. 196. Autor powołuje się w cytowanym fragmencie na teksty: J. Janssen, Evres Scientifiques, red. H. Deherain, Paris 1929/1930, s. 2, oraz P. Virilio, Die Sehmaschine, Berlin 1989, s. 32.
• 28 M. Mary Warner, 100 idei, które zmieniły fotografię, Raszyn 2012, s. 117.
• 29 AS-11, Vintage Color – NASA Photo ID: AS11-40-5903, patrz http://stellar-views.com/Photos_Apollo_P3.html [dostęp31.01.2016]
• 30 http://www.nustar.caltech.edu/image/ nustar141008a1 [dostęp 31.01.2016].
• 31 http://www.nustar.caltech.edu/image/nustar151026b [dostęp 31.01.2016].
• 32 http://www.nustar.caltech.edu/ [dostęp31.01.2016].
• 33 A Human Foetus at 20 weeks, [w:] P. Turner, History of Photography, London 1987, s. 196.
• 34 P.Hd. David Philips, Human Sperm Fertilizing an Egg, http://www.wisegeek.com/what-is-the-fertilization-process.htm, lub: http://www.gettyimages.com/ photos/human-sperm-fertilizing-an-egg [dostęp 31.01.2016].
• 35 V. Flusser, Ku filozofii fotografii, przekł. J. Maniecki, Katowice 2004, s. 27.
• 36 S. Czyżewski, Powiększanie w „Powiększeniu”…, dz. cyt., s. 28–29.
• 37 Oryginalny tytuł: 30 Bullet Piercing an Apple, [w:] Photography from 1839 to Today, Rochester, NY–Köln/London/Madrid/New York/Paris/Tokyo 2000, s. 305. Patrz także: http://www.josephbellows.com/artists/haroldedgerton/#1 [dostęp: 20.04.2017].
• 38 Oryginalny tytuł: Landsat 5 Thematic Mapper Image of London, [w:] P. Turner, History of Photography, dz. cyt., s. 202. Por. https://earth.esa.int/web/earthwatching/landsat-25-years/landsat-5-showcase/cities/-/asset_publisher/3Ad3/content/london-england-1985-2004- [dostęp: 20.04.2017].
• 39 http://www.jackson-pollock.org/convergence.jsp [dostęp: 20.04.2017].
• 40 E. H. Gombrich, Obraz wizualny, [w:]Symbole i symbolika, wybór i wstęp M. Głowiński, przekł. A. Morawińska, Warszawa 1990, s. 312.
• 41 M. R. Mayenowa, Język, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku.Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, red. A. Kłoskowska, Wrocław 1991, s. 99.
• 42 U. Eco, Pejzaż semiotyczny, Warszawa 1972, s. 166.
• 43 Obszernie zreferował tę problematykę J. Rek w tekście: Między filmowym analfabetyzmem a kompetencją. Przyczynek do antropologii filmu. [w:] Film: tekst i kontekst, pod red. A. Helman i W. Godzica, Katowice, 1982, s. 39–43.
• 44 W. Benjamin, Mała historia fotografii, [w:] tenże: Twórca jako wytwórca, tłum. J. Sikorski. Poznań 1975, s. 44.
• 45 L. Moholy-Nagy. Fotografie: die objektive sehform unserer zeit (1936), [w:] K. Passuth, Moholy- Nagy, Weingarten 1986, s. 342–344. Cyt. za: B. Stiegler, Analfabetyzm fotograficzny, [w:] Obrazy fotografii… , dz. cyt., s. 13.
• 46 W. Benjamin, Mała historia fotografii,dz. cyt., s. 44.
• 47 Często nadany tytuł nie ma jednego brzmienia: Czytająca, [w:] M. Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego,Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979, s. 224; Kobieta czytająca list, [w:] W kręgu sztuki. Jan Vermeer van Delft, K. Mittelstädt (oprac.), Warszawa 1970, s. 22; Dziewczyna czytająca list [w:] Leksykon malarstwa od A do Z od początków do współczesności, P. Szubert, P. Trzeciak (red. nauk.), Warszawa 1992, s. 733; to tylko przykłady z publikacji polskich.
• 48 Dlatego nadany tytuł nie tylko nie ma jednego brzmienia, ale zdjęcie przypisywane jest różnym autorom, podpis zaś odsyła do różnych miejsc i dat, np.: słynne zdjęcie Workers On Beam Eating Lunch, alias Sky Breakfast in New York City, alias Famous lunchon a skyscraper 1932, przypisywane Ch. C. Ebbetsowi lub L. Hine’owi, wykonane podczas budowy Empire State Building 1931 lub Rockefeller Center, 1940 (często informacje te nie są możliwe do ustalenia!).
• 49 J. Busza, Wobec fotografii, Warszawa 1983, s. 246.
• 50 R. Shusterman, Fotografia jako proces preformatywny, [w:] Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki, tłum. P. Poniatowska, Warszawa 2016, Łódź 2016, s. 291.
• 51 1920s, 1930s, 1940s, 1950s, 1960s, 1970s, N. Yapp, (red.), Köln/London 1998; oraz: 1900s 1910s, 1980s, 1990s, N. Yapp, (red.) Köln/London 2001.
• 52 Century. One Hundred Years of Human Progress, Regression, Suffering and Hope, Conceived and London 1999.
• 53 H. Neubauer, Curious Moments,Köln 1999.
• 54 1. Konflikty [w:] Lata 10., N. Yapp (red.), Köln, Polish edition 2006, s. 43.
• 55 14. Dzieci, [w:] tamże, s. 368.
• 56 A. Frutiger, Człowiek i jego znaki, dz. cyt., s. 85.
• 57 Więcej na ten temat w: S. Czyżewski, Eseistyczne meandry wokół abstrakcji…, dz. cyt., s. 24–25.