Specyfika choroby a przystosowanie społeczne młodzieży

• Authors: Małgorzata Stępa

Title variants

EN

Specificity of Illness and Social Adaptability of Adolescents

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Zamierzeniem badawczym było ukazanie związku specyfiki choroby przewlekłej i przystosowania społecznego młodzieży z astmą, cukrzycą i niepełnosprawnością ruchową. Badania przeprowadzono na populacji 180 chorych w wieku 13–19 lat, po 60 osób (30 dziewcząt, 30 chłopców) w każdej z grup. Zastosowano technikę – Kwestionariusz HPI: problemy osób niepełnosprawnych T. Witkowskiego. W celu opracowania statystycznego użyto pakietu STATISTICA. Badania wykazały, że młodzież chora przewlekle somatycznie na ogół dobrze radzi sobie z funkcjonowaniem społecznym, choć ujawnia pewne problemy. Młodzież z astmą najczęściej spośród wszystkich grup badawczych ujawnia problemy w sferze zajęciowej, a najlepiej radzi sobie w sferze społecznej. Odwrotnie niż rówieśnicy z astmą, młodzież z cukrzycą wykazuje największe zakłócenia w sferze społecznej, a najmniejsze w sferze rodzinnej, osobowościowej i zajęciowej. Natomiast niepełnosprawni ruchowo w stosunku do pozostałych badanych ujawniają problemy w stopniu pośrednim w każdej ze sfer. Rodzaj choroby w sposób istotny różnicuje zakres zakłóceń adaptacyjnych badanej młodzieży wyłącznie w sferze zajęciowej i w sferze społecznej. W sferze zajęciowej najwięcej problemów napotyka młodzież z astmą, a następnie z cukrzycą, zaś w społecznej wyłącznie chorzy na cukrzycę. Ogólnie należy uznać, że problemy te nie są zbyt nasilone i badana młodzież potrafi je skutecznie rozwiązać. Płeć różnicuje istotnie wyniki badanej młodzieży w poszczególnych sferach funkcjonowania społecznego. W zakończeniu autorka formułuje kilka wniosków z zakresu praktyki rehabilitacyjnej i wychowawczej.

EN

The aim of the study was to show the connection between the specificity of chronic disease and the social adaptation of adolescents with asthma, diabetes and physical disabilities. The study was conducted on 180 patients aged 13-19 years, with 60 people in each study group (30 girls and 30 boys). The technique that was used was the HPI questionnaire: Problems of the Disabled people by T. Witkowski. For statistical purposes the STATISTICA suite was used. The study has shown that although, in general, young people suffering from chronic somatic disease manage quite well in society, they encounter some problems. Adolescents with asthma, out of all the groups under study, most frequently show problems related to the activity sphere but manage best in the social sphere. Unlike their peers with asthma, adolescents with diabetes show the most difficulties in the social sphere, and the least in the family sphere, personality sphere and in the activity sphere. In contrast, the disabled with motor disability, in comparison with the other adolescents under study, indirectly show problems within each of the spheres.The nature of the disease significantly affects the scope of adaptation of the adolescents under study only in the activity sphere and in the social sphere. Adolescents with asthma, followed by adolescents with diabetes, are the most affected in the activity sphere. On the other hand, young people with diabetes are the only ones who encounter problems in the social sphere. In general, it should be considered that these problems are not too severe and adolescents are able to effectively cope with them. Sex has a substantial influence on the results of the adolescents under study in individual spheres of social functioning. Finally, the author draws some conclusions for rehabilitation and educational practice.

Keywords

PL

przystosowanie społeczne; astma; cukrzyca; dysfunkcje narządów ruchu

EN

social adaptation; asthma; diabetes; physical disabilities

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Year: 2011
• Issue: 1(13)
• Pages: 69-90

Contributors

author

Małgorzata Stępa

• Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum” w Krakowie Małopolska Wyższa Szkoły Ekonomiczna w Tarnowie ul. Bobrowskiego

References

• Allen, R.M. (1972). Dziecięce porażenie mózgowe. W: J.F. Garret, E.S. Levine (red.), Praktyka psychologiczna w rehabilitacji inwalidów. (s. 115–143). Warszawa: PZWL.
• Bruce, W.F. (1981). Osobowość a problemy przystosowania u dzieci. W: Ch.E. Skinner (red.), Psychologia wychowawcza. (s. 98–123). Warszawa: PWN.
• Doroszewska, J. (1981). Pedagogika specjalna. T. 2 Podstawowe problemy teorii i praktyki rewalidacji poszczególnych odchyleń od normy. T. 3 Dzieci i młodzież przewlekle chore (wybrane zagadnienia). (s. 545–615). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.
• Doroszewska, J. (1989). Pedagogika specjalna (wydanie uzupełnione). T. 1. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum.
• Falkiewicz, B., Bogucki, J. (1987). Czynniki klimatyczne i ich wpływ na rozwój ontogenetyczny człowieka. W: N.R. Wolański (red.), Czynniki rozwoju człowieka. (s. 291–324). Warszawa: PWN.
• Frączek, A., Malak, B. (red.) (1980). Z zagadnień psychologii cywilizacji. Warszawa: Zeszyty Naukowe WSPS.
• Główka, M., Zarzycki, D. (1980). Proces uspołecznienia młodzieży niepełnosprawnej fizycznie w ośrodku rehabilitacyjnym, Szkoła Specjalna, 4(1), 30–34.
• Gorczycka, E. (1981). Przystosowanie młodzieży ze schorzeniami narządu ruchu do życia społecznego. Warszawa: PZWL.
• Grzegorzewska, M. (1968). Pedagogika specjalna (Skrypt wykładów). Warszawa: PIPS.
• Hulek, A. (1969). Teoria i praktyka rehabilitacji inwalidów. Warszawa: PZWL.
• Jackowska E. (1989). Środowisko rodzinne a przystosowanie społeczne dziecka w młodszym wieku szkolnym. Warszawa: WSiP.
• 88 Małgorzata Stępa
• Konopnicki, J. (1971). Niedostosowanie społeczne. Warszawa: PWN.
• Larkowa, H. (1977). Psychologiczne podstawy rewalidacji jednostek z odchyleniami od normy. W: A. Hulek (red.), Pedagogika rewalidacyjna. (s. 71–92). Warszawa: PWN.
• Lewicki, A. (red.) (1974). Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.
• Maciarz, A. (1998). Dziecko przewlekle chore w roli ucznia. Kraków: Oficyna Wydawnicza IMPULS.
• Newcomb, T., Turner, R.H., Converse, P.E. (1970). Psychologia społeczna. Studium interakcji ludzkich. Warszawa: PWN.
• Oleńska-Pawlak, T. (1997). Percepcja środowiska rodzinnego i szkolnego przez dzieci przewlekle chore i kalekie. Roczniki Naukowo-Dydaktyczne WSP w Krakowie. Prace Pedagogiczne XVIII. Zeszyt 175, 145–157.
• Pilecka, W. (1989a). Percepcja osób leczących i wychowujących przez dzieci z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, a ich zachowania społeczne. W: S. Kowalik, J. Kwiek, B. Szychowiak (red.), Optymalizacja interakcji w procesie usprawniania osób z dysfunkcjami fizycznymi i psychicznymi. (s. 132–139). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, Seria Psychologia i Pedagogika, 73.
• Pilecka, W. (1989b). Osobowościowe determinanty przystosowania społecznego młodzieży cierpiącej na astmę, cukrzycę i chorobę reumatyczną. W: J. Pańczyk (red.), Pedagogika specjalna – uwarunkowania i tendencje rozwoju (Materiały z Konferencji WSPS zorganizowanej w 65. rocznicę działalności WSPS w Warszawie). Warszawa.
• Pilecka, W. (1992). Psychologiczne problemy dzieci przewlekle chorych i kalekich. W: W. Pilecka, J. Pilecki, Rewalidacja dzieci przewlekle chorych i kalekich. (s. 6–128). Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
• Pilecka, W. (1995). Rozwój umysłowy dzieci chorych na astmę, mukowiscydozę i rozstrzenie oskrzeli – studium porównawcze. Kraków: Roczniki Naukowo-Dydaktyczne WSP. Prace Pedagogiczne XVIII. Zeszyt 150.
• Pilecka, W. (2002). Przewlekła choroba somatyczna w życiu i rozwoju dziecka. Problemy psychologiczne. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Polakowski, L. (1976). Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej. s. 12, Siedlce: WSP.
• Pospiszyl, K., Żabczyńska, E. (1986). Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie. Warszawa: PWN.
• Prochow, M., Kulczycka, H. (1967). Reakcje psychiczne dziecka chorego na cukrzycę. Zdrowie Psychiczne, 1, 73–79.
• Przetacznikowa, M., Kaiser, J. (1987). Czynniki emocjonalne i społeczne w rozwoju przystosowania człowieka do środowiska. W: N. Wolański (red.), Czynniki rozwoju człowieka. (s. 553–577). Warszawa: PWN.
• Reykowski, J. (1992). Procesy emocjonalne, motywacja, osobowość. W: T. Tomaszewski (red.), Psychologia ogólna. T. 2. Warszawa: PWN.
• Sękowska, Z. (1991). Przystosowanie społeczne młodzieży niewidomej. Warszawa: WSiP.
• Skorny, Z. (1976). Proces socjalizacji dzieci i młodzieży. Warszawa: WSiP.
• Smoczkiewicz, R., Dziatkowiak, H., Wisłocka, E. (1994). Wpływ sytuacji kryzysowych na dzieci i młodzież chore na cukrzycę insulinozależną. Pediatria Polska, 8, 595–600.
• Tomaszewski, T., Kozielecki, J., Reykowski, J., Frączek, A., Kofta, M. (1977). Struktura i mechanizmy regulujące czynności człowieka. W: T. Tomaszewski (red.). Psychologia. Warszawa: PWN.
• Witkowski, T. (1992). Trudności w psychospołecznym przystosowaniu u młodzieży z defektem fizycznym, zmysłowym i umysłowym. W: A. Biela, C. Walesa (red.), Problemy współczesnej psychologii. T. 2. (s. 729–739). Lublin: PTP Oddział w Lublinie.
• Witkowski, T. (1993). Rozumieć problemy niepełnosprawnych (13 rodzajów niepełnosprawności). Warszawa: MD. BO.
• Wolański, N. (1987). Czynniki rozwoju człowieka. Wstęp do ekologii człowieka. Warszawa: PWN.
• Specyfika choroby a przystosowanie społeczne młodzieży 89
• Wołoszynowa L. (1972). Psychologia kliniczna i psychopedagogika specjalna. W: Materiały do nauczania psychologii. Warszawa: PWN.
• Wright, B. A. (1986). Psychologiczne aspekty fizycznego inwalidztwa. Warszawa: PWN.
• Wyszyńska, A. (1976). Pojęcie kompensacji w psychologii. W: K. Klimasiński (red.), Procesy poznawcze a defekty sensoryczne. (s. 9–25). Warszawa: PZG PZN, UJ. Materiały I Krajowego Sympozjum Psychologii Defektologicznej w Krakowie 26–27 listopada 1974.