Pierwszy rok szkolny na Pomorzu Zachodnim z perspektywy 75-lecia polskiego regionu

• Authors: Kozłowski Kazimierz

Title variants

EN

The first school year in West Pomerania from the perspective of the 75th anniversary of the Polish region

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W 1945 roku rozpoczął się, w trudnych uwarunkowaniach, proces budowania polskiego regionu na Pomorzu Zachodnim. Doniosłą rolę odegrała w tym zakresie oświata. Na wschodnich obszarach regionu już wiosną tego roku, staraniem mieszkających tam jeszcze przed wojną Polaków, organizowano polskie szkoły. W zachodniej części okręgu, w tym w Szczecinie, pierwszy polski rok szkolny organizowały władze państwowe, a głównie kuratorium zachodniopomorskiej oświaty, którym kierował przez kilka miesięcy znany humanista, literat dr Stanisław Helsztyński. Jego następcą we wrześniu 1945 roku został Józef Kania. Pierwsze polskie placówki oświatowe działały w oparciu o założenia programowe funkcjonujące w II Rzeczypospolitej. W Szczecinie pierwszy polski rok szkolny zainaugurowano 4 września 1945. Niniejszy artykuł prezentuje uwarunkowania historyczne, polityczne, społeczne towarzyszące budowie polskiego szkolnictwa na Pomorzu Zachodnim.

EN

In 1945, under harsh conditions, began the process of building the Polish region in Western Pomerania. In this field education played an important role. Thanks to the efforts of the Poles living there before the war, polish schools were organized in the eastern parts of the region already in the spring of this year. In the western part of the district, including Szczecin, the first Polish school year was organized by the state authorities, mainly The Education Office of Western Pomeranian, which was, for several months, headed by a well-known humanist, writer Dr. Stanisław Helsztyński. In September 1945 his successor became Józef Kania. The first Polish educational institutions operated on the basis of program assumptions functioning in The Second Polish Republic. In Szczecin, the first Polish school year was inaugurated on September 4, 1945. This article presents historical, political and social conditions accompanying the building of Polish education in Western Pomerania.

Keywords

PL

oświata; polonizacja; Kuratorium Okręgu Szkolnego Szczecińskiego; Stanisław Helsztyński; Józef Kania

• Publisher: "Pedagogium" Wydawnictwo OR Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
• Journal: Edukacja Humanistyczna
• Year: 2020
• Issue: 2
• Pages: 9-25

Dates

published

2020-12-18

Contributors

author

Kozłowski Kazimierz

• Wyższa Szkoła Humanistyczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie

References

• Borzyszkowski J., Historia Kaszubów. Historia Kaszëbów, Gdańsk 2014.
• Draus J., Terleck R., Historia wychowania. Wiek XIX i XX, Kraków 2009.
• Frankel M., Przedmowa do drugiego wydania W piastowskich grodach Pomorza Zachodniego, Szczecin 1985.
• Gomułka W., Artykuły i przemówienia, t. 2, Warszawa 1965.
• Jasienica P., Zagadnienia, „Tygodnik Powszechny” nr 64 z 1946 r., s. 4.
• Kozłowski K., Między racją stanu a stalinizmem. Pierwszych dziesięć lat władzy politycznej na Pomorzu Zachodnim 1945–1955, Szczecin 2000.
• Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w sześćdziesięcioleciu (1945-2005). Społeczeństwo – władza – gospodarka – kultura, Szczecin 2007.
• Labuda G., Dzieje granicy polsko-niemieckiej jako zagadnienie badawcze, w: Problemy granic i obszaru odrodzonego państwa polskiego (1918–1990), red. A. Czubiński, Poznań 1992.
• Machałek M., Szczerska J., Nauczyciel i wychowawca w trudnych czasach, w: Materiały z III konferencji edukacyjnej „Historię tworzą ludzie”.
• Poniatowska A., Polonia szczecińska, w: Dzieje Szczecina, t. III, Szczecin 1994.
• Romanow Z., Ludność niemiecka na ziemiach zachodnich i północnych z latach 1945-1947, Słupsk 1992.
• Romanow Z., Nauczyciele prywatnych katolickich szkół powszechnych z polskim językiem wykładowym w powiecie bytowskim i złotowskim w latach 1929–1939 i ich pomniejsze losy, w: Materiały z XII konferencji kaszubsko-pomorskiej, Słupsk 2013.
• Szrubka T., Szkolnictwo koszalińskie w latach 1945–1968, Poznań–Słupsk 1969.
• Szultka Z., Lesiński H., Historia Pomorza, t. II (do 1815 r.), Poznań 2003.
• Szultka Z., Słowiańska ludność autochtoniczna na Pomorzu Zachodnim od VI wieku do 1945 roku. Referat wygłoszony w Szczecinie w 2019 r.

Identifiers

ISSN

1507-4943