Polskie rolnictwo w okresie dwóch przełomów – transformacji ustrojowej i integracji europejskiej

• Authors: Józef St. Zegar

Title variants

EN

Polish Agriculture During the Two Breakthroughs – Political Transformation and European Integration

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W ostatnim ćwierćwieczu nastąpiły dwa ogromnej wagi wydarzenia, inicjujące i określające w znacznej mierze przebieg trajektorii rozwoju polskiego rolnictwa, a mianowicie transformacja ustrojowa oraz przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Wydarzenia te wywarły znaczący wpływ na rolnictwo. Terapia szokowa początku lat 90. XX w., jako sposób przyspieszonej trans-formacji, wytworzyła niekorzystne dla rolnictwa uwarunkowania wyznaczane przez niekorzystne nożyce cen rolnych, powrót do gospodarstw kilkusettysięcznej rzeszy pracowników zwolnionych z pracy w przedsiębiorstwach poza rolnictwem, spadek wsparcia budżetowego, likwidację PGR i inne czynniki, co spowodowało zapaść dochodową rolnictwa i regres w produkcji rolnej. Nato-miast akcesja do UE dała silny impuls dla rozwoju rolnictwa poprzez objęcie rolnictwa mechani-zmami WPR – osłabienie bariery niedostatku kapitału, stworzenie możliwości zdjęcia części nad-wyżek rolniczych zasobów pracy poprzez emigrację, a także dostęp do ogromnego rynku zbytu. Celem artykułu jest przedstawienie ważniejszych przemian w rolnictwie pod wpływem wy-różnionych wydarzeń. Rzecz idzie o ubytek potencjału przyrodniczego rolnictwa, procesy koncen-tracji ziemi, specjalizacji i zwiększania skali produkcji rolniczej (upraw i chowu zwierząt gospo-darskich), intensyfikacji nakładowej, syntetyczne efekty produkcyjne, przeobrażenia struktury społeczno-ekonomicznej oraz postęp w zrównoważeniu rolnictwa. W analizie wykorzystano dane GUS, zwłaszcza spisów rolnych i badań strukturalnych, co pozwoliło wykazać regres i zastój w rozwoju rolnictwa w ostatniej dekadzie XX w. i pierwszych latach I dekady XXI w. oraz wy-raźne przełamanie zjawisk stagnacyjnych po akcesji Polski do UE.

EN

In the last quarter there took place two events of a great importance that initiated and defined to a large extent the course of the trajectory of the development of Polish agriculture, namely the political transformation and the Poland’s accession to the European Union. These events had a significant impact on agriculture. Shock therapy in early 90-ies of 20th century, as a way of accelerated transformation, created unfavorable conditions for agriculture determined by adverse agricultural prices scissors, the return to farms of several hundred thousand number of employees made redundant in enterprises outside agriculture, the decline in budget support, the liquidation of state farms (PGR) and other factors which caused the collapse of agriculture and income decline in agricultural production. In contrast, the accession to the EU has given strong impetus to the devel-opment of agriculture by including to agriculture the CAP mechanisms – weakening the barriers of scarcity of capital, creation of possibilities to take off the part of the agricultural surplus labor resources through emigration, as well as access to a huge sales market. The purpose of this article is to present the major changes in agriculture under the influence of distinguished events. The thing goes for the loss of natural potential of agriculture, the processes of land concentration, specialization and scale-up agricultural production (crop and livestock farming) intensification of volume, synthetic production effects, the transformation of the socio-economic structure and progress in the agriculture sustainability. In the analysis the data from Central Statistical Office, especially censuses of agriculture and structural studies were used. This allowed to demonstrate regression and stagnation in the development of agriculture in the last decade of the 20th century and the first years of the first decade of the 21st century and a clear breaking in phenomena of stagnation after the Polish accession to the EU.

Keywords

PL

transformacja ustrojowa; integracja europejska; gospodarstwa rolne

EN

political transformation; European integration; agricultural holdings

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2015
• Issue: 41
• Pages: 148-160

Contributors

author

Józef St. Zegar

• Zakład Ogólnej Ekonomiki Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Warszawa

References

• Brouwer F. (ed.), 2004, Sustaining Agriculture and the Rural Environment, Edward Elgar, Chaltenham, UK*Northampton, MA, USA.
• Czyżewski A. (red.), 2003, Makroekonomiczne problemy agrobiznesu w Polsce w okre-sie przedakcesyjnym, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Zeszyty Naukowe nr 30, Poznań.
• GUS, 2010, Prognoza gospodarstw domowych według województw na lata 2008–2035. Notatka informacyjna, GUS, Departament Badań Demograficznych, Warszawa.
• GUS, 2012, Charakterystyka gospodarstw rolnych. Powszechny Spis Rolny 2010, GUS, Warszawa.
• GUS, 2013, Zrównoważenie polskiego rolnictwa, praca zbior. pod kier. J.St. Zegara, GUS, Warszawa.
• Huylenbroeck G. van, Durand G. (eds.), 2003, Multifunctional Agriculture. A New Par-adigm for European Agriculture and Rural Development, Ashgate, Hampshire-Burlington.
• Johnston B.F., Mellor J., 1961, The Role of Agriculture in Economic Development, American Economic Review, Vol. 5, No. 4, s. 566–593.
• Józwiak W., Ziętara W. (red.), 2013, Zmiany zachodzące w gospodarstwach rolnych w latach 2002-2010. Powszechny Spis Rolny 2010, GUS, Warszawa.
• Lewis W.A., 1954, The Theory of Economic Growth, Richard D. Irwin, Homewood, H.
• Mellor J.W., 1966, The Economics of Agricultural Development, Cornell University Press, Ithaca, NY.
• Mundlak Y., 2005, Economic Growth: Lessons from Two Centuries of American Agri-culture, Journal of Economic Literature, Vol. 43.
• Schultz T.W., 1968, Economic Growth and Agriculture, MacGraw-Hill, New York.
• Wilkin J. (red.), 2010, Wielofunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodo-logiczne i implikacje praktyczne, IRWiR PAN, Warszawa.
• Woś A., 1975, Związki rolnictwa z gospodarką narodową, PWRiL, Warszawa.
• Woś A., Zegar J.St., 1983, Gospodarka żywnościowa. Problemy ekonomiki i sterowania, PWE, Warszawa.
• Zegar J.St., 2008, Dochody w rolnictwie w okresie transformacji i integracji europej-skiej. IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Woś A., Zegar J.St., 2002, Rolnictwo społecznie zrównoważone, IERiGŻ, Warszawa.
• Zegar J., 2012, Współczesne wyzwania rolnictwa, WN PWN, Warszawa.