Instytucja przysięgi prezydenta w polskim porządku prawnym

• Authors: Maroń Grzegorz

Title variants

EN

Institution of President’s oath of office in the Polish legal order

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przysięga Prezydenta to uroczyste oświadczenie składane wobec Zgromadzenia Narodowego, w którym głowa państwa przyrzeka dochować wierności postanowieniom Konstytucji, strzec niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli mieć zawsze za najwyższy nakaz. Przysięgę złożyli wszyscy prezydenci Polski, od Gabriela Narutowicza w 1922 r. do Bronisława Komorowskiego w 2010 r. Na przestrzeni 90 lat zmieniała się rota przysięgi oraz jej forma. W dwudziestoleciu międzywojennym prezydencka przysięga miała charakter religijny, co było artykułowane słowami „Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Świętej Jedynemu”. Po drugiej wojnie światowej, w latach 1947-1952, przysięga częściowo utraciła swój sakralny wymiar, chociaż jej rotę wciąż kończyła obligatoryjna religijna inwokacja. Obecnie, a dokładnie od 1992 r. świecka przysięga może być opcjonalnie zwieńczona zdaniem „Tak mi dopomóż Bóg”. Prezydencka przysięga jest szczególnym rodzajem instytucji prawnej, w której krzyżują się wpływy różnych systemów normatywnych. W instytucji tej prawo łączy się z moralnością, religią i zwyczajem. Prawna doniosłość prezydenckiej przysięgi przejawia się przede wszystkim w tym, że zaprzysiężenie jest koniecznym warunkiem do objęcia urzędu głowy państwa. Naruszenie przysięgi może być natomiast jedną z – bo raczej nie jedyną – podstawą pociągnięcia Prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunał Stanu. Zaprzysiężenie jest najważniejszym elementem prezydenckiej inauguracji. Oficjalny harmonogram pierwszego dnia kadencji głowy państwa obejmuje ponadto przejęcie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi oraz przekazanie insygniów dwóch najwyższych rangą polskich orderów (Order Orła Białego i Order Odrodzenia Polski). Charakter prywatny posiada z kolei udział Prezydenta w tym dniu w uroczystej mszy świętej w warszawskiej archikatedrze. Charakterystyka instytucji prezydenckiej przysięgi wymaga wzięcia pod uwagę obok litery prawa także jej praktyki. Analiza materiału normatywnego musi iść w parze z empirycznym studium przypadków.

EN

The President’s oath of office is a solemn declaration taken in the presence of the National Assembly by which a new head of state swears to be faithful to the provisions of the Constitution; to steadfastly safeguard the dignity of the Nation, the independence and security of the State, and also that the good of the Homeland and the prosperity of its citizens shall forever remain his supreme obligation. The oath of office has been taken by all Presidents of the Republic of Poland, from Gabriel Narutowicz in 1922 to Bronisław Komorowski in 2010. Over the span of 90 years the words and the form of the oath of office were subject to changes. In the interwar period, the President’s oath of office was religious in nature and was articulated in following words „I swear to Almighty God, One in the Holy Trinity”. After World War II, i.e. between 1947 and 1952, the President’s oath of office partially lost its sacral dimension, although it was still ended with obligatory Invocatio Dei. Nowadays, namely from 1992, secular oath of office may also be optionally taken with the additional sentence „So help me, God”. President’s oath of office is an example of a specific type of legal institution that originated from interaction between different normative systems. This institution combines law with morality, religion and custom. Legal relevancy of the President’s oath of office reveals itself in the fact that swearing-in is a condition which President has to fulfill to take over the office. Whereas infringement of the oath of office can be one of the grounds, rather than the only ground, for Presidential impeachment before The Tribunal of State. Swearing-in is a crucial element of Presidential inauguration. Official schedule of the first day of the Presidential term also contains taking control of the Armed Forces and receiving insignia of the two highest polish orders (The Order of the White Eagle and The Order of Polonia Restituta). The President also participates in the Eucharist held in the Archcathedral in Warsaw, which is rather a private ceremony. Characteristic of the given institution requires not only the analysis of the law but also its practice. Analysis of statues and other normative acts should be accompanied by empirical case study.

Keywords

PL

przysięga; prezydent

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2012
• Issue: 2 (10)
• Pages: 159-192

Dates

published

2012-06-30

Contributors

author

Maroń Grzegorz

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Ajnenkiel A., Drzycimski A., Paradowska J., Prezydenci Polski, Warszawa 1991
• Ajnenkiel A., Prezydent Ignacy Mościcki. Szkic do politycznego portretu, [w:] Pan Prezydent. Rzecz o Ignacym Mościckim, red. H. Długoszowska-Nadratowska, M. Piotrowski, Ciechanów 1996
• Chruściak R., Projekty Konstytucji 1993-1997, część I, Warszawa 1997
• Fabre M.-H., Le serment politique. Étude constitutionnelle: 1789-1941, Marsylia 1941
• Friesenhahn E., Der politische Eid, Bonn 1928; L. Schrader, Der politische Eid: eine ethische Studie, Kiel 1868
• Gabrjel Narutowicz - pierwszy prezydent Rzeczypospolitej. Księga pamiątkowa, Warszawa 1925
• Garlicki A., Bolesław Bierut, Warszawa 1994
• Gebethner S., Wybory na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz do ustawy o wyborze Prezydenta RP, Warszawa 2000
• Górecki D., Ewolucja przepisów dotyczących trybu wyboru prezydenta w polskim prawie konstytucyjnym, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 2
• Górecki D., Matonis R., Odpowiedzialność konstytucyjna Prezydenta Republiki Litewskiej Rolandasa Paksasa, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 4
• Groń-Drozdowska M., Drozdowski M., Stanisław Wojciechowski Prezydent RP. Wspomnienia, orędzia, artykuły, Warszawa 1995
• Grzybowski K., Ustrój Polski Współczesnej 1944-1948, Kraków 1948
• Hirsz Z., Historia polityczna Polski, 1939-1998, t. 4, Białystok 1998
• Hodel T. P., Der politische Eid in der Schweiz: unter besonderer Berücksichtigung des Bundes, Zürich 1993
• Hołówko T., Prezydent Gabrjel Narutowicz (życie i działalność), Warszawa 1924
• Komarnicki W., Ustrój Państwowy Polski Współczesnej, Wilno 1937
• Korboński S., W imieniu Kremla, Paryż 1956
• Leczyk M., Oblicze społeczno-polityczne Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1988
• Maroń G., Instytucja przysięgi głowy państwa w państwach europejskich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 1
• Mojak R., Instytucja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w okresie przekształceń ustrojowych, 1989-1992, Warszawa 1995
• Mojak R., Instytucja prezydenta w polskim prawie konstytucyjnym w latach 1918-1935, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Lublin 1989, sectio G, vol. XXXVI
• Mojak R., Sobczak J., Zgromadzenie Narodowe, „Przegląd Sejmowy” 1994, nr 2
• Nowinowski S. M., Prezydent Ignacy Mościcki, Warszawa 1994
• Osuchowski J., Prawo wyznaniowe Rzeczypospolitej Polskiej, 1918-1939, Warszawa 1967
• Piboubes J.-Y., Le Serment politique en France, 1789-1870, Lille 2005
• Pietrzak J., Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Tradycja i współczesność XV - XXI w., Warszawa 2010
• Prodi P., Das Sakrament der Herrschaft: der politische Eid in der Verfassungsgeschichte des Okzidents, Berlin 1997
• Sarnecki P., Art. 130, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. K. Działocha, L. Garlicki, Warszawa 1999
• Sarnecki P., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz do przepisów, Kraków 2000
• Skrzydło W., Leksykon wiedzy o państwie i konstytucji, Warszawa 2000
• Stępka S., Stanisław Mikołajczyk w stronnictwie i parlamencie (1945-1947), Szreniawa 1992
• Szymczak T., Ewolucja instytucji prezydenta w socjalistycznym prawie państwowym, Łódź 1976
• Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921-1935, Warszawa-Poznań-Toruń 1987

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2012.02.09