Parafia unicka pw. św. Mikołaja w Muratynie w świetle osiemnastowiecznych wizytacji kościelnych

• Authors: Frykowski Janusz Adam

Title variants

EN

St. Nicholas uniate parish Muratyn in the lignt of 18 th century post- visitation protocols

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

EN

Muratyn is a countryside village located in Laszczów gmina (commune), in the northern part of Tomaszów poviat in Lubelskie Province. The first written record about this village dates back to 1430, when Wladyslaw I, the Duke of Belz, granted this estate to Mikolaj Nieborowski, the castellan of Sochaczew. The exact date of commencement of the functioning of St. Nicholas parish in Muratyn is unknown, however, there is no doubt it happened before 1687. It is also known that during the period of functioning of this parish it administratively belonged to Tyszowce Deanery. Having analyzed post-visitation protocols left by bishops of Chelm not only is the look of the wooden parish church recreated along with its fixtures and fittings but also the look of the presbytery and ancillary buildings is outlined. Furthermore, ecclesiastical benefice and its fluctua-tion in the particular period this research paper is focused on is estimated. Not only are the personal details of 5 parochs (parish priests) working in this particular parish estab-lished but also the number of parishioners is estimated.

Keywords

PL

unici; parafia św. Mikołaja; Muratyn; wizytacje

EN

Uniats; St. Nikolaus parish; Muratyn; inspections

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2015
• Volume: 123
• Pages: 197-223

Contributors

author

Frykowski Janusz Adam

References

• 400-lecie unii brzeskiej, red. K. Soczyński, Warszawa 1996.
• Bieńkowski L., Diecezja prawosławna, [w:] Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyński, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1988, t. III, kol. 132-133.
• Bieńkowski L., Organizacja Kościoła wschodniego w Polsce, [w:] Kościół w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. II, Kraków 1970.
• Bobryk W., Duchowieństwo unickiej diecezji chełmskiej w XVIII wieku, Lublin 2005, Chruscewicz G., Istorija zamojskago sobora (1720 goda), Wilno 1880.
• Czterechsetlecie zawarcia Unii Brzeskiej 1596-1996: materiały sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r., red. S. Alexandrowicz i T. Kempa, Toruń 1998.
• Dąbkowski P., Podział administracyjny województwa ruskiego i bełskiego w XV wieku, Lwów 1939.
• Drob J. A., Unia brzeska. Stereotypy i granica kultur 1596-1996, [w:] Czterechsetlecie zawarcia unii brzeskiej 1596-1996. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r., red. S. Alexandrowicz i T. Kempa, Toruń 1998, s. 25-32.
• Dydycz, A. P. Opisanie odnalezienia relikwii św. Jozafata Kuncewicza na tle jego życia oraz dziejów doczesnych szczątków, „Rocznik Bialskopodlaski”, t. XII, 2004, s. 159-176.
• Dylągowa H., Dzieje unii brzeskiej (1596-1918), Warszawa 1996.
• Dziedzictwo Unii Brzeskiej, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Lublin-Supraśl 2012.
• Frykowski J., Niedźwiedź E., Niedźwiedź J. , Dzieje miejscowości gminy Łaszczów. Powiat tomaszowski, Łaszczów-Zamość 2004.
• Frykowski J., Niegrodowe starostwo tyszowieckie w latach 1519-1768. Studium społeczno-gospodarcze, Tomaszów Lubelski 2009.
• Frykowski J., Parafie prawosławne i unickie w Tyszowcach XVI-XVIII wieku, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. 10, 2012, s. 33-48.
• Gil A. , Chełmska diecezja unicka 1596-1810. Dzieje i organizacja. Studia i materiały z dziejów chrześcijaństwa wschodniego w Rzeczpospolitej, Lublin 2005.
• Gil A. , Chełmska Diecezja Unicka w okresie rządów biskupa Jakuba Suszy (1649-1687), [w:] Sztuka sakralna i duchowość pogranicza polsko-ukraińskiego na Lubelszczyźnie (Materiały z Międzynarodowej Konferencji „Sztuka Sakralna Pogranicza”, Lublin 13-15.10.2005 r.), red. S. Batruch, R. Zilinko, Lublin 2005, s. 61-66.
• Gil A., Chełmskie diecezje obrządku wschodniego zagadnienia organizacji terytorialnej w XVII i XVIII wieku, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, red. S. Stępień, Przemyśl 2000.
• Gil A., Prawosławna eparchia chełmska do 1596 r., Lublin-Chełm, 1999.
• Gil A., Skoczylas I., Kościoły wschodnie w państwie polsko-litewskim w procesie przemian i adaptacji: metropolia kijowska w latach 1458-1795, Lublin-Lwów 2014.
• Gloger Z., Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.
• Górak J., Dawne cerkwie drewniane w dawnym województwie zamojskim, Zamość 1984.
• Górak J., Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Zamość 1986.
• I. Turnau, Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa 1999.
• Ihnatowicz I., Miary staropolskie, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 r., red. A. Mączak, t. I, Warszawa 1981.
• Karbownik M., Ofiary iura stolae na ziemiach polskich w latach 1285-1918, Lublin 1995.
• Kołbuk W., Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Lublin 1992.
• Kołbuk W., Kościoły wschodnie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej 1772-1914, Lublin 1992.
• Kołbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin 1998.
• Kołbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin 1998.
• Kość J., Słownictwo regionalne w XVII-XVIII-wiecznych księgach miejskich wschodniej Lubelszczyzny, [w:] „Studia językoznawcze”, t. 13, Wrocław 1988, s. 73.
• Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej Przedrozbiorowej, Warszawa 2009, s. 74.
• Lewandowski J., Greckokatolicka diecezja chełmska w realiach polityczno-ustrojowych Księstwa Warszawskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, Historia, vol. LXII, Lublin 2007.
• Librowski S., Wizytacje diecezji wrocławskiej, cz. 1, Wizytacje diecezji kujawsko-pomorskie, t. 1, Opracowanie archiwalno-źródłoznawcze, z. 1, Wstęp ogólny „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 8 (1964).
• Likowski E., Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku uważane głównie ze względu na przyczyny jego upadku, t. 1, Warszawa 1906.
• Likowski E., Unia brzeska, Warszawa 1907.
• Litak S., Akta wizytacyjne parafii z XVI-XVIII wieku, jako źródło historyczne, „Zeszyty Naukowe KUL”, V (1962), nr 3.
• M. Дмитриев, Брестская уния в исследованиях польских и российских историков, w: Российско-польские научные связи в XIX- XX вв., редкол. В. Волков, Л. Марней, Б. Носов, Москва 2003.
• Markunas A., T. Uczitiel, Popularny słownik sakaralizmów polskich i ukraińskich, Poznań 2001.
• Mironowicz A. , Struktura organizacyjna Kościoła prawosławnego w Polsce
• w X-XVIII wieku, [w:] Kościół prawosławny w Polsce dawniej i dziś, red. Adamczuk L., Mironowicz A., Warszawa 1993, s. 48-58.
• Narbutt O. , Historia i typologia ksiąg liturgicznych bizantyńsko-słowiańskich. Zagadnienie identyfikacji według kryterium treściowego, Warszawa 1979.
• Nowodworski M., Parafia, [w:] Encyklopedia kościelna, red. M. Nowodworski, Warszawa 1892, s. 200.
• Pańczuk B., Księgi liturgiczne, [w:] Encyklopedia katolicka, red. A. Szostek, E. Ziemann, R. Sawa, K. Góźdź, J. Herbut, S. Olczak, R. Popowski, Lublin 2004, t. X, kol. 110.
• Półćwiartek J., Z badań nad rolą gospodarczo-społeczną plebanii na wsi pańszczyźnianej ziemi przemyskiej i sanockiej w XVI-XIX wieku, Rzeszów 1974.
• Seniuk B.M., Osiemnastowieczna terminologia z zakresu architektury i sztuki cerkiewnej oraz organizacji Kościoła wschodniego. Materiały do słownika na podstawie protokołów wizytacyjnych Eparchii Włodzimierskiej, [w:] Polska Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, red. S. Stępień, t. 5, Przemyśl 2000.
• Snela B., Kolory liturgiczne, [w:] Encyklopedia katolicka, red. B. Migut, A. Szostek, R. Sawa, K. Gwóźdź, J. Herbut, S. Olczak, R. Popowski, Lublin 2002, t. 9, kol. 385-386.
• Sygowski P., Unicka diecezja chełmska w protokołach wizytacyjnych biskupa Maksymiliana Ryłły z lat 1759-1762, [w:] Polska-Ukraina 1000 lat sąsiedztwa, red. S. Stępień, t. 5, Przemyśl 2000.
• Sygowski P., Wizytacja cerkwi unickiej diecezji chełmskiej przeprowadzonej w latach 1720-1725 przez biskupa chełmskiego i bełskiego Józefa Lewickiego, [w:] Studia archiwalne, II, Lublin 2007.
• Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2005.
• Unia brzeska 1596 r. Geneza i skutki. Katalog wystawy, p. red. Wożniaka M, Toruń 1997.
• Unia brzeska, geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Kraków 1994.
• Unia brzeska. Materiały z radomskiego sympozjum, red. A. Hejda, Radom 1998.
• W. Kołbuk, Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Lublin 1992.
• Wielka encyklopedia Polski, t. 3, red. M. Karolczuk-Kędzierska, Kraków 2004.
• Wiśniowski E., Kościół parafialny i jego funkcje społeczne w średniowiecznej Polsce, „Studia Theologica Varsaviensia”, 7 (1969).
• Wiśniowski E., Rozwój organizacji parafialnej w Polsce do czasów reformacji, [w:] Kościół w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. I, Kraków 1966.
• Wiśniowski E., Rozwój sieci parafialnej w prepozyturze wiślickiej w średniowieczu. Studium geograficzno-historyczne, Warszawa 1965.
• Wójcik W., Fundacja, [w:] Encyklopedia katolicka, red. L. Bieńkowski, t. V, Lublin 1989, kol. 760-761.
• Wyczawski H.E., Wprowadzenie do studiów w archiwach kościelnych, Warszawa 1956.
• Zajda A., Nazwy staropolskich powinności feudalnych, danin i opłat (do 1600 roku), Warszawa-Kraków 1979.
• Źródła dziejowe, tom XVIII, część I, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, tom VII, część I, Ziemie Ruskie. Ruś Czerwona, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1902.
• Ϲлободян B., Церкви Холмскоі епархії, Львів 2005.
• Бреcтская уния 1596 г. и общественно - политическая борьба на Украине и в Белоруссии в конце XVI - первой половине XVII в., ч.1, Бреcтская уния 1596 г. Исторические причины, отв. ред. Б. Флоря, Москва 1996.
• Бреcтская уния 1596 г. и общественно - политическая борьба на Украине и в Белоруссиив конце XVI-первой половине XVII в.,ч.2, Бреcтская уния 1596 г. Исторические последствия события, отв ред. Б. Флоря, Москва 1996.