Praca oświatowo-wychowawcza w polskim osiedlu Santa Rosa (Meksyk) w latach 1943–1946

• Authors: Chmielewski Witold Jan

Title variants

EN

Educational work in the polish Santa Rosa settlement (Mexico) in the years 1943–1946

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

In 1943, as a result of the decision taken by the Polish and Mexican authorities, support ed by Great Britain and the United States of America, a settlement of Polish refugees wascreated in Santa Rosa near the town of Leon in Mexico. The refugees came from a group of people deported deep into the USSR from the Eastern borderlands of the Second Republic of Poland during World War II. The inhabitants of the settlement included many children and women. That fact resulted in the setting up of a nursery school, a primary school, a secondary school, as well as vocational schools and courses for that population of Polish citizens. There was also a large orphanage in that place. All the work carried out by teachers and tutors at those institutions was aimed at educating the youngest generation of refugees to become good Polish citizens and preparing them to undertake professional work after returning to an independent Poland. The Mexican branch of the Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment in Mexico of the government in London was in charge of educational work in the settlement. Santa Rosa played an important and praiseworthy role in the history of Polish education in exile, as well as in the history of Polish education as a whole. In December 1946 the settlement was closed down. Its inhabitants, school children and teenagers, remained in the vast majority in exile, mainly in the USA. A small number of children stayed in a Refuge for Polish Children, which existed in Tlalpan in the suburbs of Mexico in the years 1947–1952.

Keywords

EN

Polish education; school upbringing; exile; Mexico

• Publisher: Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie
• Journal: Zeszyty Naukowe PUNO
• Year: 2015
• Issue: 3
• Pages: 245-274

Contributors

author

Chmielewski Witold Jan

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

References

• Lista książek wysłanych do Meksyku, sygn. 185.
• Organizacja Państwowej Szkoły Zawodowej w osiedlu Santa Rosa, 1 marca 1944 r., sygn. 185.
• Pismo F. Soboty z 27 marca 1944 r. do Z. Kaczyńskiego w sprawie otwarcia Państwowej Szkoły Zawodowej, sygn. 185.
• Pismo F. Soboty z dnia 27 marca 1944 r. do Z. Kaczyńskiego zawiadamiające o utworzeniu Państwowej Szkoły Zawodowej, sygn. 185.
• Pismo H. Stebelskiego z 2 listopada 1944 r. do S. Szczawińskiej w sprawie wyrazów uznania za pracę felicjanek w osiedlu Santa Rosa, sygn. 185.
• Pismo H. Stebelskiego z 6 stycznia 1946 r. do Interim Treasury Committee for Polish Affairen w Londynie, sygn. 179.
• Pismo H. Stebelskiego z 15 sierpnia 1943 r. do ministra spraw zagranicznych w Londynie zawierające wnioski w sprawie organizowania kolejnych transportów uchodźców do Meksyku, sygn. 172.
• 94 Pos. RP w Meksyku, Pismo T. Sulimirskiego z 9 lipca 1946 r. do H. Stebelskiego, informujące o likwidacji Delegatury Ministerstwa WRiOP przez polskie władze w Londynie, sygn. 179, k. 282; A. Jacewicz, Santa Rosa…, s. 59–61.
• Pismo H. Stebelskiego z 31 lipca 1943 r. do ministra spraw zagranicznych w Londynie zawierające sprawozdanie z podróży z Bombaju do Santa Rosa, sygn. 172.
• Pismo I. Wygarda z 23 października 1942 r. do Ministerstwa PiOS informujące o planowanym przyjeździe uchodźców, sygn. 66.
• Pismo K. Ripy z 28 grudnia 1943 r. do B. Szomejko w sprawie harcerstwa, sygn. 185.
• Pismo T. Sulimirskiego z 9 lipca 1946 r. do H. Stebelskiego, informujące o likwidacji Delegatury Ministerstwa WRiOP przez polskie władze w Londynie, sygn. 179.
• Pismo W. Neumana z 17 września 1943 r. do F. X. Świetlika w sprawie finansowania szkoły w Santa Rosa, sygn. 185.
• Pismo W. Skłodowskiego z 18 października 1943 r. do Poselstwa RP w Meksyku, sygn. 185.
• Pismo W. Skłodowskiego z 4 maja 1943 r. do W. Neumana, sygn. 171.
• Pismo W. Skłodowskiego, reprezentującego Instruktorat Kulturalno-Oświatowy przy Konsulacie Polskim w Chicago z 19 lipca 1943 r. do F. Soboty w sprawie zapewnienia niezbędnych pomocy szkolnych dla szkolnictwa w Santa Rosie, sygn. 185.
• Pismo Z. Ejchorszta z 20 kwietnia 1944 r. do F. Soboty w sprawie warunków bytowych w Zakładzie Wychowawczym, sygn. 185.
• Preliminarz budżetowy na miesiąc wrzesień, październik, listopad i grudzień 1943 r., sygn. 185.
• Protokół zebrania urzędowego, które odbyło się 21 marca 1945 r. w lokalu delegatury Min[isterstwa] WRiOP, pod przewodnictwem Delegata Min[isterstwa] WRiOP pana prof. Soboty, sygn. 176.
• Schnitzer A., Kronika podróży. Pierwszy transport Polaków Karachi (Indje) – Meksyk, sygn. 172.
• Sprawozdanie z działalności Delegatury Min[isterstwa] WRiOP w Meksyku za październik, listopad, grudzień 1943 roku i za styczeń 1944 roku, załącznik nr 5, sygn. 185.
• Sprawozdanie z działalności Delegatury Min[isterstwa] WRiOP w Meksyku. Za miesiąc lipiec, sierpień i wrzesień 1944 roku, sygn. 185.
• Sprawozdanie z działalności Delegatury Min[isterstwa] WRiOP w Meksyku za miesiąc luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec 1944 roku, sygn. 185.
• Sprawozdanie z działalności Delegatury Min[isterstwa] WRiOP w Meksyku za październik, listopad, grudzień 1943 roku i za styczeń 1944 roku, sygn. 185.
• Sprawozdanie z działalności za okres od 4 IX do 4 X 1943 r., 6 października 1943 r.,sygn. 185.
• Szkoła polska w osiedlu Santa Rosa. Sprawozdanie z działalności za okres 16 sierpnia 1943 do 30 kwietnia 1944, Delegatura Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Meksyku, Leõn, 1944, wydruk powielaczowy.
• Tekst przemówienia Delegata Min[isterstwa] WRiOP w dniu otwarcia Biblioteki w Osiedlu Santa Rosa (dnia 13-go lutego 1944), sygn. 185.
• Wykaz nauczycieli i wychowawczyń przedszkola w osiedlu Santa Rosa oraz personelu pomocniczego, sygn. 185.
• Załącznik nr 1 (do sprawozdania Del[egata] Min[isterstwa] WRiOP za okres od 1-go II do 1-go VII 1944 roku), sygn. 185.
• Zarządzenie F. Soboty z 12 sierpnia 1944 r. w sprawie reorganizacji Państwowej Szkoły Zawodowej w osiedlu Santa Rosa, sygn. 185.
• Zestawienie I danych liczbowych, odnoszących się do Publicznych Szkół Powszechnych, 16 grudnia 1943 r., sygn. 185.
• Zestawienie I danych liczbowych, odnoszących się do szkół średnich ogólnokształcących za rok szkolny 1943/1943, Załącznik nr 6, 31 grudnia 1943 r., sygn. 185.
• Ostateczny skład I Transportu z Indii Bryt[yjskich] do Meksyku po dołączeniu do grupy z Karachi 17 obywateli polskich z Bombaju, 18 maja 1943 r. Dane te przekazał Konsulatowi Generalnemu H. Stebelski, sygn. 125.
• Pismo I. Weygarda z 1 stycznia 1943 r. do Ministerstwo PiOS w sprawie realizacji udzielonej mu instrukcji przez W. Sikorskiego, dotyczącej przyjazdu uchodźców polskich do Meksyku, sygn. 125.
• Pismo J. Ciechanowskiego z 26 stycznia 1943 r. do E. Raczyńskiego w sprawie pomocy amerykańskiej dla polskich uchodźców, sygn. 125.
• Pismo kierownika osiedla polskiego w Ifundzie w Afryce z 30 marca 1944 r. do Rady Polonii Amerykańskiej w sprawie podziękowania za udzieloną pomoc, sygn. 70.
• Pismo Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 13 sierpnia 1943 r. do Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej w sprawie wysłania kolejnej grupy uchodźców do Meksyku, sygn. 125.
• Pismo Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej z 30 sierpnia 1943 r. do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w sprawie kolejnych transportów uchodźców do Meksyku, sygn. 125.
• Tajne i pilne pismo E. Raczyńskiego z 15 lutego 1943 r. do prezesa Rady Ministrów RP w sprawie umieszczenia polskich uchodźców w Meksyku, przesłane do wiadomości ministra pracy i opieki społecznej, sygn. 125
• Historia Hufca Santa Rosa, sygn. 240.
• Jarzębowski J., Polskie szkoły w Meksyku, b. sygn., maszynopis.
• Mikołajczyk C., Do mieszkańców Osiedla Santa Rosa Leõn Gto, Mexico, sygn. 240.
• Notatki 1944/45–46, ks. Józef Jarzębowski, sygn. 239.
• Odpis pisma F. Soboty z 4 lipca 1945 r., mianującego ks. J. Jarzębowskiego dyrektorem gimnazjum, sygn. 241.
• Pismo J. Jarzębowskiego z października 1944 r. do Z. Kaczyńskiego w sprawie szkolnictwa w Santa Rosa, sygn. 241.
• Pismo J. Jarzębowskiego z października 1944 r. do Z. Kaczyńskiego, informujące o szkolnictwie polskim w Santa Rosa, sygn. 241.
• Projekt budżetu na miesiąc lipiec, sierpień i wrzesień 1945 r., sygn. 239.
• Protokół Nr 73 z posiedzenia Rady Administracyjnej Osiedla, odbytego w dniu 29 października 1946 r. w sali Sądu Obywatelskiego, sygn. 240.
• Protokół z I-szego zebrania Rady Pedagogicznej Kursu Gimnazjalnego, odbytego dn. 22 czerwca 1944 r., sygn. 239.
• Stan mieszkańców osiedla na dzień 3 października 1946 r., sygn. 240
• Ustawa z dnia 1 marca 1932 r. o ustroju szkolnictwa, Dz.U., 1932, nr 38, poz. 389.
• Bartosz A., Z naszej niwy, „Gwiazda Polarna”, 1944, nr 10.
• Chmielewski W. J., Działalność oświatowa urzędu ministra gen. broni Józefa Hallera (sierpień 1940–kwiecień 1941), „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, 2013, nr 3–4.
• Chmielewski W. J., Polska administracja szkolna w latach 1944–1950, Piotrków Trybunalski, 2013, wyd. 2.
• Chmielewski W. J., Powstanie delegatur polskiej administracji szkolnej na uchodźstwie, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 2012, t. 49.
• Jacewicz A., Santa Rosa. Osiedle polskie w Meksyku, Londyn, 1967.
• Juralewicz M. (Sztela), Zakład Wychowawczy im. gen. Władysława Sikorskiego w Valivade, w: Polacy w Indiach 1942–1948. W świetle dokumentów i wspomnień, red. L. Bełdowski i in., Warszawa, 2002.
• Łukaszewicz C., Sierotki w Meksyku, „Ameryka-Echo”, 1944, nr 19.
• Nir R., Działalność Rady Polonii Amerykańskiej w latach 1938–1973, „Przegląd Polsko-Polonijny”, 2011, nr 1.
• Pestkowska M., Uchodźcze pasje. Władysław Sikorski a polska społeczność emigracyjna na Zachodzie 1939–1943, Paryż, 1991.
• Polacy w Indiach 1942–1948. W świetle dokumentów i wspomnień, red. L. Bełdowski i in., Warszawa, 2002.
• Rajs W., Wywiad z Janem Mucem (Opiekunem Sierot Polskich w Meksyku), „Związkowiec”, 1944, nr 26, s. 5.
• Sawko C., [Wspomnienia], w: Polskie dzieci na tułaczych szlakach 1939–1950, red.
• J. Wróbel, J. Żelazko, Warszawa, 2008.
• Szkolnictwo Polskie w Kolonii Santa Rosa, „Dziennik Chicagowski”, 17 IX 1945.
• Szkoła Zawodowa Dokształcająca w Osiedlu Santa Rosa, „Dziennik Związkowy”, 30 IX 1945.
• Wróbel E., Wróbel J., Rozproszeni po świecie. Obozy i osiedla uchodźców polskich ze Związku Sowieckiego 1942–1950, Chicago, 1992.
• Wróbel J., „Rozproszeni po świecie”. Polskie dzieci w osiedlach na Bliskim i Środkowym
• Wschodzie, w Afryce, Indiach, Meksyku i Nowej Zelandii, w: Polskie dzieci na tułaczych szlakach 1939–1950, red. J. Wróbel, J. Żelazko, Warszawa, 2008.
• Wróbel J., Uchodźcy polscy ze Związku Sowieckiego 1942–1950, Łódź, 2003.
• Żarnecka de Burgoa A., [Wspomnienia], w: Polskie dzieci na tułaczych szlakach 1939–1950, red. J. Wróbel, J. Żelazko, Warszawa, 2008.
• Dziennik Henryka Stebelskiego, strona internetowa: Santarosa.com.pl/dziennik--henryka-stebelskiego.