"Realizm" polityczny w kierownictwie PZPR - płaszczyzny i interpretacje

• Authors: Szumiło Mirosław

Title variants

EN

Political "realism" in the leadership of PUWP - aspects and interpretations

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The subject of this article are interpretations of the policy of PUWP in which the activities of the party leadership was presented as manifestations of political realism. Author analyzes two aspects of this policy: 1) relations with the Soviet Union under the rule of Wladyslaw Gomulka and Edward Gierek, 2) two different strategies used by the party leadership to resolve socio-political crisis in Poland in the years 1980-1981. Until 1970 the main argument in favor of such “realism” was the fact that the Soviet Union was the guarantor of the western Polish border. In the 70’s Gierek allegedly led the game with Moscow: for the price of dependence on USSR he modernized the state and developed contacts with the West. Imposition of martial law in 1981 in the interpretation of Jaruzelski prevented Soviet intervention and destabilization of the situation in the country. In fact, the alleged realistic attitude PUWP leadership meant the choice of such a strategy which allowed to remain in power.

Keywords

EN

Leadership of PUWP; raison d\'etat; Polish-Soviet relations; political realism

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Year: 2013
• Issue: 3(25)
• Pages: 33-49

Contributors

author

Szumiło Mirosław

• Uniwersytet Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie

References

• Bożyk P., Polityka gospodarcza w latach 70., [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
• Bukowski W., Moskiewski proces. Dysydent w archiwach Kremla, Warszawa 1998, Historia Najnowsza.
• Ciołkoszowa L., Spojrzenie wstecz, Paryż 1995, Świadkowie XX Wieku, 5.
• Dokumenty centralnych władz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej marzec‑listopad ‘56, oprac. M. Jabłonowski [et al.], Warszawa 2009, Polska Mniej Znana 1944‑1989, t. 5.
• Dudek A., „Bez pomocy nie damy rady”. Notatki gen. W. Anoszkina z rozmowy W. G. Kulikowa z W. Jaruzelskim w dniu 9 grudnia 1981 r., „Biuletyn IPN” 2009, nr 12.
• Dudek A., Doktryny Kani i Jaruzelskiego. Uwagi na marginesie dyskusji o nieuchronności stanu wojennego w Polsce, [w:] Polska Solidarności. Kontrowersje, oblicza, interpretacje, red. J. Kloczkowski, Kraków 2011, Polskie Tradycje Intelektualne, 12.
• Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Kraków 2004, Arkana Historii.
• Eisler J., PZPR. Pokoleniowa zmiana warty. Skąd się wziął Edward Gierek, „Dekada Gierka. Pomocnik historyczny Polityki”, 2010, nr 14.
• Eisler J., Siedmiu pierwszych sekretarzy KC PZPR. Porównanie sylwetek, [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001.
• Frelek R., PRL w świecie, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
• Gierek E., Smak życia. Pamiętniki, Warszawa 1993.
• Gomułka W., Pamiętniki, t. 1‑2, red. nauk. A. Werblan, Warszawa 1994.
• Hochfeld J., Referat o sytuacji politycznej na plenarnym zebraniu Zarządu Głównego ZNMS 18 września 1946 r., „Dziś” 1992, nr 12.
• Holzer J., Jedyna ojczyzna proletariatu – ZSRR. W dobrym i złym to jest mój kraj, [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001.
• Jarząbek W., Doktryna Ulbrichta czy doktryna Gomułki? Polska a koordynacja polityki bloku wschodniego wobec Ostpolitik w latach 1966‑1967, „Dzieje Najnowsze” 2005, nr 3.
• Jarząbek W., Pozycja peerelowskich elit władzy w bloku wschodnim. Wybrane przykłady z lat 1956‑1980, [w:] Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011.
• Kamiński Ł., 1981. Koniec doktryny Breżniewa, [w:] Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku, red. K. Persak [et al.], Warszawa 2008.
• Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”. Posiedzenie w dniach 11‑12 grudnia 1981 r., oprac. T. Tabako, wstęp A. Paczkowski, Warszawa 2003, Archiwum Solidarności. Seria Dokumenty.
• Kostikow P., Roliński B., Widziane z Kremla. Moskwa–Warszawa. Gra o Polskę, Warszawa 1992.
• Mac J. S., Przesłuchanie supergliny, Warszawa 1990.
• Matyja R., Realizm polityczny lat osiemdziesiątych, [w:] Patriotyzm i zdrada. Granice realizmu i idealizmu w polityce i myśli polskiej, red. J. Kloczkowski, M. Szułdrzyński, Kraków 2008, Polskie Tradycje Intelektualne, 5.
• Mianowicz T., Stan wyższej konieczności, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1996, z. 116.
• Paczkowski A., Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy. Lipiec 1980 – styczeń 1982, Kraków 2002.
• Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980‑1982, t. 2: Kwiecień 1981 – grudzień 1982, wybór i oprac. Ł. Kamiński, Warszawa 2007, Dokumenty / Instytut Pamięci Narodowej, t. 20.
• Ptasiński J., Dzienniki ambasadora. 1968‑1969. Wybór, red. P. Dybicz, G. Sołtysiak, Warszawa 2009, Historia Najnowsza. Dokumenty i Materiały, t. 3, cz. 1.
• Rakowski M. F., Dzienniki polityczne 1958‑1962, Warszawa 1998.
• Rakowski M. F., Dzienniki polityczne 1963‑1966, Warszawa 1999.
• Rolicki J., Edward Gierek. Przerwana dekada. Wywiad rzeka, Warszawa 1990.
• Rosyjskie Państwowe Archiwum Historii Społeczno‑Politycznej (RGASPI), Zespół akt Kominternu – teczki personalne polskich komunistów, fond 495, opis 252, dieło 37, Akta personalne Józefa Cyrankiewicza.
• Skrzypek A., Mechanizmy autonomii. Stosunki polsko‑radzieckie 1956‑1964, Pułtusk–Warszawa 2005.
• Skrzypek A., Mechanizmy uzależnienia. Stosunki polsko‑radzieckie 1944‑1957, Pułtusk 2002.
• Słownik polityki, red. M. Bankowicz, Warszawa 1996.
• Strzelecki‑Gomułka R., Salwa-Syzdek E., Między realizmem a utopią. Władysław Gomułka we wspomnieniach syna, Warszawa 2003.
• Szumiło M., Rozmowy Edwarda Gierka z dyplomatami sowieckimi w latach 1963‑1965 (dokumenty odnalezione w RGASPI), „Komunizm. System – ludzie – dokumentacja” 2013, nr 2, [online] http://komunizm.net.pl/wp‑content/uploads/2013/18_szumilo.pdf, 30 XII 2013.
• Tajne dokumenty Biura Politycznego. Grudzień 1970, oprac. P. Domański, Londyn 1991.
• Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980–1981, oprac. Z. Włodek, Londyn 1992.
• Teczka Susłowa. Dokumenty, oprac. W. Władyka, Warszawa 1993, Gorące Archiwa.
• Tejchma J., Między pierwszym a ostatnim spotkaniem z Władysławem Gomułką, [w:] Władysław Gomułka i jego epoka, red. E. Salwa‑Syzdek, T. Kaczmarek, Warszawa 2005.
• Tejchma J., Odszedł Gomułka, przyszedł Gierek. Notatki z lat 1971‑1973, Toruń 2006.
• Torańska T., Oni, Warszawa 2004.
• Waszczuk J., Biografia niezlustrowana. Zapamiętywanie czasu nieutraconego, Warszawa 2007.
• Werblan A., Polska w strefie dominacji radzieckiej, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
• Wiatr J., PZPR w pojałtańskiej rzeczywistości, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
• Wojna R., Odra–Nysa, historyczna zasługa PRL, [w:] Polska pod rządami PZPR, red. M. F. Rakowski, Warszawa 2000.
• Wrona J., System partyjny w Polsce 1944‑1950. Miejsce, funkcje, relacje partii politycznych w warunkach budowy i utrwalania systemu totalitarnego, Lublin 1997.

Identifiers

DOI

10.12797/Politeja.10.2013.25.03