Młodzież studencka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i jej życie codzienne

• Authors: Marek Wierzbicki

Title variants

EN

Students of the Catholic University of Lublin and Their Everyday Life

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł porusza problematykę rozwoju, ewolucji i postaw środowiska studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie „Polski Ludowej” (lata 1944-1989). Jego celem jest opisanie ich sytuacji w okresie komunistycznej dyktatury, w czasie której ówczesne władze usiłowały podporządkować sobie lub wręcz zniszczyć niezależną od siebie uczelnię katolicką. Na położenie młodzieży studenckiej KUL w dużej mierze wpływała więc polityka państwa komunistycznego w poszczególnych dekadach PRL. Na przykład, w okresie stalinowskim (1948-1955), niezależnie od indywidualnych represji, część wydziałów i kierunków studiów w KUL uległa likwidacji, drastycznie ograniczono liczbę osób tam studiujących, jak również możliwości awansu zawodowego kadry dydaktyczno-naukowej. Przez cały omawiany okres studenci tej uczelni byli dyskryminowani przez państwo. Pobierali naukę w o wiele trudniejszych niż ich koledzy z uczelni państwowych warunkach (np. mieszkaniowych, lokalowych i bytowych). Mieli też znacznie większe trudności ze znalezieniem pracy po zakończeniu studiów. Z drugiej strony, doświadczali znacznie większej niż reszta studentów polskich wolności intelektualnej, np. mogli pobierać naukę nie ograniczoną przez ideologię komunizmu i cenzurę, bez przeszkód zapoznając się z dorobkiem intelektualnym cywilizacji Zachodu. Jako zbiorowość wykazywali zauważalną specyfikę na polu ideologicznym, np. znacznie chętniej niż reszta polskich studentów angażując się w działalność opozycyjną i częściej popierając nauczanie Kościoła katolickiego w kwestiach moralnych. W pewnym zakresie, wykazywali też podobieństwa w stosunku do pozostałych studentów w Polsce. Między innymi, od połowy lat sześćdziesiątych – podobnie jak w całym kraju – rósł wśród nich odsetek osób ze środowiska inteligenckiego, kobiet oraz młodzieży szukającej możliwości studiowania bliżej swojego miejsca zamieszkania. Sytuacja studentów KUL zaczęła się zmieniać na lepsze u schyłku PRL, kiedy władze komunistyczne musiały szukać wsparcia ze strony Kościoła katolickiego.

EN

The paper describes the problematics of development, evolution and attitudes of students of the Catholic University of Lublin (KUL) in the period of the so called People’s Poland (1944-1989). It aims to analyze the situation of theirs during the communist dictatorship when its leaders tried to subjugate or even liquidate this catholic university due its being independent of them. Therefore, one should realize the policies of the communist state influenced the plight of the students of KUL considerably. For example, during the Stalinist period (1948-1955), apart from individual repressions, some faculties and courses were closed down, the number of students was reduced drastically as well as the prospects for scientific advancement of the scholars who were employed there. During the whole discussed period the students were discriminated against. It was carried out by limiting their access to decent accommodation, health care, scholarships and premises. They also had much smaller job opportunities than their colleagues from state-owned universities. On the other hand, they experienced much greater intellectual freedom than the rest of the Polish students which was caused by the limited influence of the communist ideology and censorship. As a result, they could enjoy contacts with intellectual output of the Western civilization. As a collectivity, the students of KUL showed visible specificity in the ideological field, e. g. they were involved in opposition activity much more often than the students from state-owned universities. They also supported the moral teaching of the Catholic Church much more willingly. To a certain degree the student community of KUL were similar to their counterparts across Poland. Among other things, from the middle of the 1960-ies the proportion of candidates from among the intelligentsia and women as well as youth from the Lublin region rose among the students of KUL which reflected the nation-wide tendencies. Their situation changed for the better towards the end of the communist era in Poland when the communist leadership had to seek support from the Catholic Church.

Keywords

PL

studenci; Katolicki Uniwersytet Lubelski; komunizm; życie codzienne

EN

students; the Catholic University of Lublin; communism; everyday life

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 2: Historia. Zeszyt specjalny
• Pages: 403-437

Contributors

author

Marek Wierzbicki

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Artówna M., Domy akademickie, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 323-324.
• Bez (auto)cenzury. Z Wojciechem Bogaczykiem rozmawia Bartłomiej Noszczak, Warszawa 2013.
• „Biuletyn Informacyjny KUL” 1(1972), nr 1, s. 92-95.
• Centrum Badania Opinii Społecznej, Młodzież o sobie i swojej przyszłości (raport z badań), Warszawa, czerwiec 1985.
• Choma-Jusińska M., Środowiska opozycyjne na Lubelszczyźnie 1975-1980, Warszawa–Lublin 2009. Cieszkowski Z., Chór Akademicki, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 726-728. Dąbrowski M., NSZZ „Solidarność” Region Środkowo-Wschodni w latach 1980-1981, Lublin 2014. Dobosz S., Sport w KUL, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 769-772. Gałaszewska-Chilczuk D., Wołoszyn J.W., Od przedszkolaka do studenta. Kryteria selekcji społecznej i politycznej w edukacji lat 1947-1956, Lublin 2012.
• Gawrysiakowa J., Jóźwik M., NSZZ „Solidarność” w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 19802010, Lublin 2015.
• Gawryszczak P., Podziemie polityczno-wojskowe w Inspektoracie Lublin w latach 1944-1956, Lublin 1998.
• Gregorowicz J., Studenci Sekcji Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 19681987. Rekrutacja i przebieg studiów, Lublin 1996 (praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. Henryka Gapskiego) – mps w AKUL.
• Iliński P., Moja działalność na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1945-1946, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1952. Wspomnienia i relacje, red. J. Ziółek, Lublin 1999, s. 87-101.
• Junes T., Pokolenia PRL. Ruch studencki w Polsce 1944-1989, Warszawa 2017.
• Kansy N., Dom akademicki żeński, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 750-753. Karolewicz G., Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1925-1939 we wspomnieniach pracowników i studentów, red. G. Karolewicz, Lublin 1989.
• Karolewicz G., Wstęp, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski we wspomnieniach pierwszych studentów z lat 1918-1925, red. G. Karolewicz, Lublin 1978.
• Katolicki Uniwersytet Lubelski w oczach wychowanków. Założenia, wspomnienia, sprawozdania, Lublin 1958.
• Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1952. Wspomnienia i relacje, red. J. Ziółek, Lublin 1999.
• Koło Naukowe Historyków Studentów KUL 1919-2004, red. E. Ziółek, Lublin 2004.
• Kosiński K., Młodzież lat osiemdziesiątych w świetle badań CBOS oraz wybranych analiz IBPM, MAW i KC PZPR, „Dzieje Najnowsze” 41(2009), z. 2, s. 117-135.
• Kosiński K., Oficjalne i prywatne życie młodzieży w PRL, Warszawa 2006. Kowalowa A., Łukow W., Socjologia młodzieży, Szczecin 2003.
• Kowieska M., Przychodnia Zdrowia, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 747-749.
• Kozak J., Opieka lekarska nad młodzieżą akademicką KUL, „Zeszyty Naukowe KUL” 2(1959), nr 4, s. 113-121.
• Kozak J., W trosce o zdrowie młodzieży akademickiej, „Zeszyty Naukowe KUL” 3(1960), nr 4, s. 138-143.
• Kozak J., Zagadnienie opieki lekarskiej w okresie 50-lecia, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 331-333.
• Kozak-Złomańczuk M., Studenci Sekcji Filozofii Teoretycznej Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL w latach 1949-1989 – zagadnienie rekrutacji, Lublin 1996 (praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. Henryka Gapskiego) – mps w AKUL.
• Krzysztoporska I., Sekcja Społeczna Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1952-1989.
• Zagadnienia rekrutacji na I rok studiów, Lublin 2002 (praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Stanisława Olczaka) – mps w AKUL.
• Kunowska-Porębna M., Pomoc Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego dla młodzieży akademickiej, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 321-323.
• Kunowski S., Z przeszłości studenckich kół naukowych KUL, „Zeszyty Naukowe KUL” 5(1962), nr 4, s. 146-155.
• Litak S., Problematyka badań nad studentami, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski. Wybrane zagadnienia z dziejów uczelni, red. G. Karolewicz, M. Zahajkiewicz, Z. Zieliński, Lublin 1992, s. 321-326.
• Main I., Trudne świętowanie. Konflikty wokół obchodów świąt państwowych i kościelnych w Lublinie (1944-1989), Warszawa 2004.
• Mariański J., Religijność w procesie przemian. Szkice socjologiczne, Warszawa 1991.
• Mażewski L., System rządów w PRL (1952-1989), Warszawa–Biała Podlaska 2011.
• Notatki z wystąpienia ks. rektora Słomkowskiego 22 IV 1950 na Konferencji Episkopatu Polski, w:
• J. Warzeszak, Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel KUL, teolog – rekolekcjonista, człowiek sumienia, Warszawa 1999, s. 449.
• Patelka J., Teatr Akademicki, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 719-725.
• Pospuła E., Pomoc socjalna dla studentów, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 740-742.
• Represje wobec uczestników wydarzeń w Katedrze Lubelskiej w 1949 roku, oprac. J. Ziółek, A. Przytuła, Lublin 1999, s. 99-113.
• Rydzewski P., Percepcja marksizmu przez młodzież. Badanie studentów KUL, Lublin 1985 (praca magisterska pisana pod kierunkiem doc. dr. hab. Piotra Kryczki) – mps w AKUL.
• Sawicki S., Katolicki Uniwersytet Lubelski w powojennym dwudziestoleciu, „Zeszyty Naukowe KUL” 8(1965), nr 1(29), s. 3-12.
• Sobieraj M., Między oporem a lojalnością. Działania SB wobec KUL na przykładzie rozpracowania prof. Jerzego Kłoczowskiego, Lublin 2015.
• Sprawozdanie do protokołu z kontroli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego [przez Najwyższą Izbę Kontroli], Lublin 8 XII 1951, w: J. Warzeszak, Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel KUL, teolog – rekolekcjonista, człowiek sumienia, Warszawa 1999, s. 478.
• Stanowski A., Chruszczewski A., Życie akademickie w latach 1944-1968, w: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski i in., Lublin 1969, s. 335-355.
• Studenci Warszawy. Studium długofalowych przemian postaw i wartości, red. S. Nowak, Warszawa 1991.
• Szkice o codzienności PRL, red. M. Kruszyński, T. Osiński, Lublin 2016.
• Sztompka P., Życie codzienne – temat najnowszej socjologii, w: Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków 2008, s. 30-33.
• Trojanek R., Życie turystyczne na KUL, „Zeszyty Naukowe KUL” 1(1958), nr 2, s. 151-153. Warzeszak J., Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel KUL, teolog – rekolekcjonista, człowiek sumienia, Warszawa 1999. Wierzbicki M., Młodzież w PRL, Warszawa 2009.
• Wierzbicki M., Ostatni bunt. Młodzieżowa opozycja polityczna u schyłku PRL (1980-1990). Fakty, konteksty, interpretacje, Lublin–Warszawa 2013.
• Wierzbicki M., Związek Młodzieży Polskiej i jego członkowie. Studium z dziejów funkcjonowania stalinowskiej organizacji młodzieżowej, Warszawa 2006.
• Wierzbicki M., Życie codzienne Polaków pod okupacjami – wymiar materialny i psychologiczny, w: Jak Polacy przeżywali wojny światowe?, red. T. Schramm, P. Skubisz, Szczecin 2016, s. 192-195. Wnuk R., Lubelski Okręg AK-DSZ-WiN 1944-1946, Warszawa 2000.
• Wołoszyn J.W., Chronić i kontrolować. UB wobec środowisk i organizacji konspiracyjnych młodzieży na Lubelszczyźnie (1944-1956), Warszawa 2007.
• Z dyplomem KUL w Polskę. Wspomnienia i relacje, red. Z. Jasińska, M. Staniszewska, Lublin 1994.
• Z naszego półwiecza. Wspomnienia absolwentów filologii polskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego rocznik 1951-1955, red. B. Królikowski, Lublin 2005.
• Ziółek J., Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1944-1992, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 31-55.
• Zubacz B., Rozwód w opinii studentów (na przykładzie badań studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej), Lublin 1987 (praca magisterska pisana pod kierunkiem doc. dr. hab. Piotra Kryczki) – mps w AKUL.
• Żurek W., Dom akademicki męski, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994, s. 754-757.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.2s-17