A Separate Domain of Play: On Jerzy Cieślikowski’s Theoretical Concepts of Children’s Literature

• Authors: Skowera Maciej
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The paper focuses on theoretical concepts proposed by Professor Jerzy Cieślikowski (1916–1977), one of the most renowned Polish figures in the field of children’s literature studies. After providing a short outline of the theories of children’s literature in Poland (with the focus on two scholarly orientations towards the subject of research: ‘universalism’ and ‘autonomism’), the author of the article presents Cieślikowski’s main ideas. The first one, introduced in a monograph on children’s folklore and literature, Wielka zabawa (The Great Play, 1967), claims that such writing is inextricably associated with play, while the second one, which can be derived from essays included in the collection Literatura osobna (Separate literature, 1985), indicates that children’s texts constitute a separate literary system (the ‘fourth’ one, alongside ‘highbrow’ literature, folk literature, and ‘pulp’ literature). As both theories were met with polemics, Polish scholarly debate about Cieślikowski’s concepts is discussed in the paper as well. Finally, the author of the article presents several examples of using or referring to Cieślikowski’s ideas by contemporary Polish scholars, which, in a way, show his continuous impact on children’s literature studies in Poland. Therefore, Cieślikowski’s prominence in the country’s academic discourse about children’s texts, although his theories remain controversial, is indisputable.

Keywords

EN

children’s literature; Jerzy Cieślikowski; the ‘fourth’ literature; history of literary science; literary theory; play; Polish studies; ‘separate’ literature

• Publisher: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
• Journal: Filoteknos
• Year: 2019
• Issue: 9
• Pages: 48–63

Contributors

author

Skowera Maciej

• University of Warsaw

References

• Adamczykowa, Z. 2004. Literatura dziecięca. Funkcje – kategorie – gatunki. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.
• Aleksandrzak, S. 1968. Słowo wstępne. – S. Aleksandrzak, ed., Kim jesteś Kopciuszku, czyli o problemach współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Nasza Księgarnia, 5–7.
• Baluch, A. 1993. Archetypy literatury dziecięcej. Wrocław: Wydawnictwo W. Bagiński i Synowie.
• Blažić, M. M., Štefan, A. 2011. Branja in pripovedovanja mladinske književnosti. – Knjižnica, 55:4, 121–132.
• Bolińska, M. 2008. Właściwości ludyczne opowiadań i bajek terapeutycznych (na wybranych przykładach). – Napis, 14, 447–460.
• Bottigheimer, R. B. 1998. An Important System of Its Own: Defining Children’s Literature – The Princeton University Library Chronicle, 59:2, 191–210.
• Cieślikowski, J. 1975a. Literatura i podkultura dziecięca. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Cieślikowski, J. 1975b. Ojczyzna najbliższa, czyli o czasoprzestrzeni dzieciństwa. – H. Skrobiszewska, ed., O literaturze dla dzieci i młodzieży. Studia – rozprawy – szkice, Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 36–49.
• Cieślikowski, J. 1985a. Literatura osobna. R. Waksmund, sel. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Cieślikowski, J. 1985b. Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Cieślikowski, J. 2010. A Semiotic Subject in the Children’s Submyth. R. Dubaniowski, trans. – Filoteknos, 1, 186–189.
• Cieślikowski, J. 2011. The Object, Modes of Existence, and Methods of Studying Children’s Literature. R. Dubaniowski, trans. – Filoteknos, 2, 200–208.
• Cieślikowski, J. 2015. The Topos of the Child and Childhood (a Synopsis). R. Dubaniowski, trans. – Filoteknos, 5, 236–244.
• Cieślikowski, J. 2017. The Fourth Literature. In [sic!] the nature and means of the existence of children’s literature. R. Dubaniowski, trans. – Filoteknos, 7, 204–215.
• Claparède, E. 1905. Psychologie de l’Enfant et pédagogie experimentale. Genève: Kündig.
• Douglas, V. 2015. Comment définir la littérature pour la jeunesse, ou le paradoxe insoluble. – I. Cani, N. Chabrol-Gagne, C. d’Humières, eds., Devenir adulte et rester enfant? Relire les productions pour la jeunesse. Clermont-Ferrand: Presses Universitaires Blaise Pascal, 105–117.
• Ewers, H.-H. 2013. Fundamental Concepts of Children’s Literature Research: Literary and Sociological Approaches Children’s Literature and Culture. New York–London: Routledge.
• Frycie, S. 1996. Współczesna nauka o literaturze dla dzieci i młodzieży i jej przedstawiciele. Piotrków Trybunalski: Wydawnictwo Wydziału Zamiejscowego Kieleckiej WSP.
• Frycie, S. 1999. Czy literatura dla dzieci i młodzieży jest literaturą “osobną”? – Guliwer, 6, 73–75.
• Hazard, P. 1932. Les Livres, les enfants et les hommes. Paris: Flammarion.
• Hernas, C. 1973. Potrzeby i metody badania literatury brukowej. – S. Żółkiewski, M. Hopfinger, eds., O współczesnej kulturze literackiej, vol. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 15–45.
• Huizinga, J. 2008. Homo ludens. Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Kaniowska-Lewańska, I. 1973. Literatura dla dzieci i młodzieży do roku 1864. Zarys rozwoju. Wybór materiałów. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Kostecka, W. 2016. Śmiech błazeński w literaturze i kulturze popularnej dla dzieci. – G. Leszczyński, ed., Do śmiechu. Komizm w sztuce dla dziecka. Poznań: Centrum Sztuki Dziecka, 93–110.
• Kuliczkowska, K. 1945. O współczesnej literaturze dla dzieci. – Odrodzenie, 50, 3–4.
• Kuliczkowska, K. 1960. Badania nad literaturą dla dzieci i młodzieży. – Biuletyn Polonistyczny, 3:9, 64–67.
• Kuliczkowska, K. 1964. Wielcy pisarze – dzieciom (Sienkiewicz i Konopnicka). Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Kuliczkowska, K. 1970. W szklanej kuli. Szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Lesnik-Oberstein, K. 2005. Defining Children’s Literature and Childhood. – P. Hunt, ed., S. Ray, assoc. ed., International Companion Encyclopedia of Children’s Literature. London and New York: Routledge, 15–29.
• Leszczyński, G. 2002. Literatura dla dzieci i młodzieży. – B. Tylicka, G. Leszczyński, eds., Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 223–228.
• Ługowska, J. 2009. Literatura dla młodego odbiorcy – ‘osobna’ czy ‘czwarta’? O sposobie istnienia oraz o miejscu twórczości dla dzieci i młodzieży w systemie kultury. – G. Leszczyński, D. Świerczyńska-Jelonek, M. Zając, eds., Ocalone królestwo: twórczość dla dzieci – perspektywy badawcze – problemy animacji. Sztambuch przyjaciół profesor Joanny Papuzińskiej. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 229–238.
• Mínguez-López, X. 2015. Una definición altamente problemática: la Literatura infantil y juvenil y sus ámbitos de estudio. – Lenguaje y Textos, 41, 95–105.
• Nodelman, P. 2008. The Hidden Adult: Defining Children’s Literature. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Paprocka, N. 2010. La littérature pour jeunes lecteurs: problèmes terminologiques liés au nom du domaine en polonais et en français. – Romanica Vratislaviensia, 57, 59–81.
• Papuzińska, J. 1981. Inicjacje literackie. Problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Papuzińska-Beksiak, J. 2013. Children’s Folklore and Its History in Poland. B. Lutostański, trans. – Tekstualia, 1.1, 289–301.
• Prout, A., James, A. 2005. A New Paradigm for the Sociology of Childhood? Provenance, Promise and Problems. – A. James, A. Prout, eds., Constructing and Reconstructing Childhood: Contemporary Issues in the Sociological Study of Childhood. London– Washington: Falmer Press, 7–32.
• Rąbkowska, E. 2017. Dzieci, zwierzęta i wielka zabawa. Przekształcenia wątków zwierzęcego folkloru w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży w perspektywie kulturowych studiów nad zwierzętami (cultural animal studies). – Polonistyka. Innowacje, 5, 85–101.
• Reynolds, K. 2011. Children’s Literature: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Rose, J. 1984. The Case of Peter Pan, Or The Impossibility of Children’s Fiction. London: Macmillan.
• Rudd, D. 2005. Theorising and Theories: How Does Children’s Literature Exist?. – P. Hunt, ed., Understanding Children’s Literature: Key Essays from the Second Edition of The International Companion Encyclopedia of Children’s Literature. London–New York: Routledge, 15–29.
• Rudd, D. 2013. Reading the Child in Children’s Literature: An Heretical Approach. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Skowera, M. 2017. Bezpieczna i pożyteczna kraina niedorosłości. Literatura dziecięca jako konstrukt. – Jednak Książki, 7, 13–30.
• Slany, K. 2016. Groza w literaturze dziecięcej. Od Grimmów do Gaimana. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Slany, K. 2017. Karnawalizacja grozy w folklorze dziecięcym. – Literatura Ludowa, 1, 3–19.
• Slavova, M. 2015. Kopciuszek czy księżniczka? Teoretyczne modele badania literatury dziecięcej. N. Staffa, R. Waksmund, trans. – Filoteknos, 5, 229–235.
• Smuszkiewicz, A. 1998. “Czwarta” czy „osobna”? (O literaturze dla dzieci i młodzieży). – M. Kwiatkowska-Ratajczak, S. Wysłouch, eds., Konteksty polonistycznej edukacji. Poznań: Biblioteka Literacka Poznańskich Studiów Polonistycznych, 357–370.
• Szwagrzyk-Dalasińska, A. 2018. Dyskursywność badań nad polską literaturą dla dzieci i młodzieży. – Literatura Ludowa, 62:4–5, 35–42.
• Szymborska, K. 2014. W metodologicznym tyglu Children Studies. – J. Sztachelska, K. Szymborska, eds., Children Studies jako perspektywa interpretacyjna. Studia i szkice. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 21–33.
• Szymkowska-Ruszała, J. 1990. Koncepcje teoretyczne w badaniach nad literaturą dla dzieci i młodzieży po roku 1945. – Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie, 72, 117–128.
• Uniwersytet Wrocławski. 2016. The Child and the Book International Conference: Children’s Literature and Play. – http://www.ifr.uni.wroc.pl/sites/default/files/slideshow/call_for_ papers_-_childrens_literature_and_play.pdf (14.09.17).
• Urbańczyk, L. 2014. “Czwarta”, “osobna”… najważniejsza – o badaniu literatury dla dzieci i młodzieży dawniej i dziś. – Inter Artes, 1, 67–74.
• Westin, B. 2011. Barnlitteraturforskningens arkeologi. – Barnelitterært forskningstidsskrift, 2: 1, 9–19.
• Wyka, K. 1982. Pan Pickwick na łyżwach. – S. Frycie. Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945–1970. Vol. 2: Baśń i bajka, poezja, książki dla najmłodszych, utwory sceniczne, grafika, czasopiśmiennictwo, krytyka literacka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 479–481.
• Zabawa, K. 2013. Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej. Kraków: Akademia Ignatianum / Wydawnictwo WAM.
• Zanfabro, G. 2015. Chi ha paura dei libri per bambini/e? I presupposti della critica: una questione politica. – Between, 5:10, 1–27.