Adaptacja i postęp – powiązania między ewolucją w mikro- i makroskali

• Authors: Paweł Wołoszyn , Jacek Wołoszyn

Title variants

EN

Adaptation and progress – connections between micro- and macroevolution

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Teoria ewolucji w postaci opracowanej na potrzeby nauk biologicznych dostarczyła niezwykle inspirujących koncepcji, które znalazły mniej lub bardziej dosłowne zastosowanie w szeregu różnorodnych dziedzin nauki. Analogie ewolucyjne przeniknęły także do ekonomii, gdzie w zależności od konkretnego podejścia funkcjonują jako bardzo dokładne analogie bądź luźne metafory. Mimo że zjawiska ewolucji biologicznej wydają się odległe od rzeczywistości ekonomicznej, niemniej jednak niektóre koncepcje ewolucyjne, gdy zostaną zastosowane do opisu zjawisk społeczno-ekonomicznych, okazują się bardzo odpowiednim narzędziem. W tym artykule prezentowane są rozważania poświęcone wybranym podobieństwom procesów adaptacji i postępu. Procesy te analizowane niezależnie od siebie można uważać za osobne zjawiska. Adaptacja zachodzi raczej w skali pojedynczych jednostek i dąży do osiągnięcia jak najlepszego dopasowania do warunków otoczenia poprzez odpowiednie dostrojenie zachowania. Z drugiej strony postęp dokonuje się w skali całych społeczeństw i prowadzi do zmiany owych warunków otoczenia. Oba procesy przebiegają w różnych skalach czasu, rozległości zasięgu i liczebności zaangażowanych jednostek, osadzone są jednak na wspólnym podłożu samoreplikacji – podstawowego procesu zapewniającego ciągłość, różnorodność i elastyczność systemów biologicznych oraz systemów w naturalny, nietechnologiczny sposób stworzonych przez człowieka. Replikacja niemal dokładnych kopii tych samych elementów powtarzana bezustannie umożliwia podtrzymanie ciągłości istnienia systemu pomimo nieuniknionego starzenia się i podupadania jego elementów. Jednocześnie drobne odstępstwa od doskonałej precyzji replikacji pozwalają całemu systemowi osiągać stopniowy postęp w kolejnych pokoleniach. Rozwój jednostki i postęp całego systemu są z sobą ściśle związane i muszą zachodzić tak, by w każdej chwili współistniały z sobą wszystkie etapy, w przeciwnym razie może dojść do utraty zdolności regeneracji systemu.

EN

The theory of evolution as developed for the biological sciences has provided very inspiring concepts that have found more or less literal use in a number of different fields of science. Evolutionary analogies are also found in economics, where they function as very accurate analogies or loose metaphors, depending on the specific approach. Although the phenomena of biological evolution appear to be far from economic reality, some evolutionary concepts, when used to describe socio-economic systems and processes, prove to be a very suitable tool. This paper discusses selected similarities of adaptation and progress. These processes analysed independently from one another can be regarded as separate phenomena. Adaptation takes place rather on a scale of single individuals and strives to achieve the best fit to the environment through appropriate tuning of behaviour. On the other hand, progress occurs on the scale of whole societies and leads to changes in the environmental conditions. Both the processes take place on different scales of time, range extent and number of individuals involved. However, both phenomena are based on a common foundation of self-replication, the basic process which ensures continuity, diversity and flexibility of biological systems and also systems created by man in natural, non-technological way. Replication of almost exact copies of the same elements repeated incessantly allows to maintain the continuity of the system in spite of inevitable decline and ageing of its components. At the same time, minor deviations from perfect precision of replication allow the whole system to achieve gradual progress in subsequent generations. The development of an individual and the progress of the entire system are closely related and must occur in such a way that all the stages coexisted with each other at any time, otherwise the ability of the system to regenerate can be lost.

Keywords

PL

ekonomia ewolucyjna; system samoreplikujący; następstwo pokoleń

EN

evolutionary economics; self-replicating system; succession of generations

• Publisher: Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna
• Journal: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Year: 2013
• Issue: 1(22)
• Pages: 195-205

Dates

printed

2013-06

Contributors

author

Paweł Wołoszyn

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Zarządzania, 31-510 Kraków, ul. Rakowicka 27

author

Jacek Wołoszyn

• Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie, Wydział Zarządzania i Turystyki, 33-100 Tarnów, ul. Szeroka 9

References

• Mayr E ., What Evolution Is, Basic Books, New York 2002. ISBN 978-0465044269.
• Nelson R., Winter S., An Evolutionary Theory of Economic Change, Harvard University Press, Cambridge – London 1982. ISBN 0-674-27227-7.
• Arrow K., [wypowiedź], "Through the Glass Lightly: Science" 1995, vol. 267, no. 5204, s. 1617–1618.
• Bonarini A., Evolutionary Learning, Reinforcement Learning, and Fuzzy Rules for Knowledge Acquisition in Agent-Based Systems, "Proceedings of the IEEE 89" 2001, no. 9, s. 1334–1346.
• Holland J., Studying Complex Adaptive Systems, "Journal of Systems Science and Complexity" 2006, no. 19, s. 1–8
• Nelson R., Winter S., Evolutionary Theorizing in Economics, "Journal of Economic Perspectives" 2002, 16, no. 2, s. 23–46.
• Malawski A., Wörter M., Diversity Structure of the Schumpeterian Evolution: An Axiomatic Approach, „Swiss Institute for Business Cycle Research KOF Working Papers” 2006, no. 153, s. 1–20.
• Neumann J. von , Burks A., Theory of Self-Reproducing Automata, University of Illinois Press, Urbana – London 1966.