Problematyczność krytyki rozumu w filozofii Michela Foucaulta i szkoły frankfurckiej

• Authors: Agata Grzyb

Title variants

EN

A Problematic Case of the Critique of Reason in the Frankfurt School and in the Philosophy of Michel Foucault

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest problem krytyki rozumu, rozważany na przykładzie koncepcji M. Foucaulta oraz szkoły frankfurckiej. Celem artykułu jest przedstawienie i analiza obu stanowisk, a także ocena trafności i prawomocności dokonanych przez nich krytyk. Zastanawiam się również nad motywami i celami, dla których omawiani myśliciele podjęli takie krytyki. W trakcie ich rekonstrukcji wskazuję na główne ich cechy wspólne: historyczność rozumu oraz oparcie jego podstaw na kategorii panowania (władzy). Są to te cechy, które pozwoliły bohaterom tego artykułu sformułować najsilniejsze argumenty przeciw rozumowi, ale jednocześnie uczyniły ich krytykę niebezpieczną dla ich własnej filozofii. Krytyczna analiza porównawcza stanowiska Foucaulta i frankfurtczyków jest jednocześnie pretekstem do postawienia ogólniejszego pytania o to, w jaki sposób i z jakiej pozycji można dokonać w filozofii zasadnej, czyli rozumnej krytyki rozumu, a z jakiej jest to niemożliwe.

EN

This article deals with the problem of the critique of reason, considered here in two contemporary approaches: that of the Frankfurt School and of Michel Foucault. The aim is to analyze both perspectives, to compare them and to question the validity of both critiques. Causes for undertaking such a critical philosophy are also considered. While reconstructing the ways of thinking about reason, two common points are found to be the most important: the historicism of reason and its origins in the ideas of power and domination. These points appear to be the source of the strongest arguments against reason for both approaches, but they have also made their critique dangerous for their own convictions. The critical comparison between Michel Foucault and the Frankfurtians also serves as a pretext for posing a more general question: how and in which conditions is the critique of reason possible to be performed in philosophy at all?

Keywords

EN

reason; critique; history; domination; madness; nature

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2012
• Issue: 2
• Pages: 19-34

Contributors

author

Agata Grzyb

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie