Dramaturgia mitu i tragedii: „Król Roger” Karola Szymanowskiego w tyglu

• Authors: Lisiecka Katarzyna

Title variants

EN

The Dramaturgy of Myth and Tragedy: Karol Szymanowski’s “King Roger” in the Pop-Cultural Melting Pot

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article discusses the tragedic aspects of Karol Szymanowski’s 20th-century opera King Roger op. 46. The work’s dramaturgical design was crucially influenced by ancient models (especially Euripides’ The Bacchae) as well as Friedrich Nietzsche’s concept of tragedy and music drama. The first part of the article presents theatrical aspects of King Roger’s tragedic character, drawing on selected stagings of this opera (by Mariusz Treliński, Krzysztof Warlikowski, and Kasper Holten), which addressed the problems of the disintegration of the world and the crisis of values. It is observed that their dramaturgy centers around the axis of references to the crisis of contemporary culture and questions about the individual’s and the community’s reactions to the threat caused by the Dionysian element. Based on an analysis of the dramatic structure of the libretto and the composer’s statements about his creative process, the author emphasizes the significance of the theatrical aspects of opera. She stresses how important it was for Szymanowski to achieve an adequate compromise within the fusion of arts and horizons, including the Dionysian and Apollonian tendencies in the work’s ideological program.

Keywords

EN

music drama; tragedy; opera; dramaturgy of myth; Karol Szymanowski; Friedrich Nietzsche

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2023
• Issue: 2(285)
• Pages: 39-61

Contributors

author

Lisiecka Katarzyna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Berger, Karol. „King Roger’s «Liebesleben»”. W: Karol Szymanowski in seiner Zeit, herausgegeben Michał Bristiger, Roger Scruton und Petra Weber-Bockholdt, 101–112. München: Wilhelm Fink Verlag, 1984.
• Carapezza, Paolo Emilio. „Król Roger między Dionizosem a Apollinem”. Tłumaczenie Jerzy Stankiewicz. Res Facta, nr 9 (1982): 50–61.
• Cyz, Tomasz. Powroty Dionizosa: „Król Roger” według Szymanowskiego i Iwaszkiewicza. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2008.
• Dąbrowski, Bartosz. Mit dionizyjski Karola Szymanowskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2001.
• Dąbrowski, Bartosz. Szymanowski: Muzyka jako autobiografia. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria, 2010.
• Gadamer, Hans-Georg. Prawda i metoda: Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłumaczenie i wstęp Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
• Gilson, Étienne. Społeczeństwo masowe i jego kultura. Tłumaczenie Agnieszka Kuryś. Redakcja Jan Sochoń. Warszawa: Teologia Polityczna, 2022.
• Gmys, Marcin. „Z rozdźwiękiem w duszy: O synkretyzmie religijnym w Królu Rogerze Szymanowskiego”. W: Harmonie i dysonanse: Muzyka Młodej Polski wobec innych sztuk, 512–522. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2012.
• Gutowski, Wojciech. „Mit w czasoprzestrzeni powieści młodopolskiej”. W: Czas i przestrzeń w prozie polskiej XIX i XX wieku, redakcja Czesław Niedzielski i Jerzy Speina, 107–122. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1990.
• Gutowski, Wojciech. Nagie dusze i maski: O młodopolskich mitach miłości. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997.
• Iwaszkiewicz, Jarosław. „Karol Szymanowski a literatura”. W: Cztery szkice literackie, 42–72. Warszawa: Czytelnik, 1953.
• Jachimecki, Zdzisław. „Szkic sycylijskiego dramatu”. W: Karol Szymanowski, Korespondencja, opracowanie Teresa Chylińska, t. 1, 522–566. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1982.
• Kencki, Patryk. „Biblijne inspiracje w Królu Rogerze”. W: Życie Księgi: Biblia a dramat i teatr współczesny, redakcja Ewa Partyga i Maria Prussak, 101–110. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata, 2010.
• Kobierzycki, Tadeusz. „Dionizyjskie motywy opery Król Roger Karola Szymanowskiego”. Heksis 2 (2010). https://heksis.dezintegracja.pl/dionizyjskie-motywyopery-krol-roger-karola-szymanowskiego/.
• Komorowska, Małgorzata. Szymanowski w teatrze. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1992.
• Komorowska, Małgorzata. „Z problematyki wykonawczej muzyki Karola Szymanowskiego: odtwórcy roli Króla Rogera – od Eugeniusza Mossakowskiego do Mariusza Kwietnia”. Polski Rocznik Muzykologiczny 18 (2020): 111–128.
• Kozińska, Dorota. „Król Roger w krzywym zwierciadle”. Dialog, nr 7/8 (2020): 59–67.
• Lisiecka, Katarzyna. Fuzja sztuk i horyzontów: Arystotelesowski paradygmat opery. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2019.
• Ławski, Jarosław. „Odessa 1918: U źródeł libretta Króla Rogera Iwaszkiewicza i Szymanowskiego”. W: Odessa, muzyka, literatura: Ukraińsko-polski transfer kulturowy; Studia, wstęp i układ Jarosław Ławski, redakcja Natalia Maliutina i Weronika Biegluk-Leś, 97–116. Białystok: Temida 2, 2019. http://hdl.handle.net/11320/10551.
• Nietzsche, Friedrich. Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm. Tłumaczenie i przedmowa Bogdan Baran. Kraków: Inter Esse, 1994.
• Nowak, Iwona. „Pokrewieństwo dwóch dzieł, czyli o tym, co łączy Króla Rogera Karola Szymanowskiego z Bazylissą Teofanu Tadeusza Micińskiego”. W: Karol Szymanowski w perspektywie kultury muzycznej przeszłości i współczesności, redakcja Zbigniew Skowron, 249–258. Kraków: Musica Iagellonica, 2007.
• Szymanowski, Karol. Korespondencja: Pełna edycja zachowanych listów od i do kompozytora. Opracowanie Teresa Chylińska. T. 1. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1982.
• Taylor, Charles. Źródła podmiotowości: Narodziny tożsamości nowoczesnej. Tłumaczenie Marcin Gruszczyński et al. Opracowanie Tadeusz Gadacz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.36744/pt.1326