Peirce i Wittgenstein o życiu znaków

• Authors: Agnieszka Hensoldt

Title variants

EN

Peirce and Wittgenstein on the life of signs

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem tego artykułu jest zbadanie i porównanie poglądów Peirce'a i Wittgensteina na naturę znaków. Przeprowadzone badanie pokazuje, że istnieją przynajmniej cztery punkty w powyższej kwestii, co do których Peirce i Wittgenstein pozostają zgodni: triadyczna natura znaków, obecność i szczególna rola w naszych dyskursach znaków zdegenerowanych, rola reguł w konstytuowaniu znaczenia znaków, a także niezbywalna rola społeczności w tworzeniu i podtrzymywaniu procesu semiozy. Fakt istnienia znaczących podobieństw w poglądach Peirce'a i Wittgensteina na naturę znaków nie sprawia jednak, że ich koncepcje semiotyczne są identyczne. Koncepcje te opierają się bowiem na odmiennych założeniach np. co do celów semiozy. Mimo tego wnioski, do jakich dochodzą Peirce i Wittgenstein, są w dużej mierze zbieżne, co może być argumentem na rzecz ich istotności i ważności.

EN

The aim of the paper is to examine some important features of Peirce's and Wittgenstein's accounts of the nature of signs. The analysis shows that there are at least four points , regarding the nature of signs, on which Peirce and Wittgenstein agree. These are: the triadic nature of signs, the presence (and the specific role) of degenerate signs in our discourses, the role of rules in the constitution of meaning, and the indispensable role of a community in creating and maintaining the network of signs. Discovering these similarities does not mean that Peirce's and Wittgenstein's conceptions of semiotics are identical, as their authors make different assumptions about e.g. the aims of semiosis, but they nevertheless reach very similar conclusions.

Keywords

PL

Peirce; Wittgenstein; znak,; triadyczna koncepcja znaku; język; gry językowe; znaczenie; reguły; nawyki; użycie; wspólnota

EN

Peirce; Wittgenstein; sign; triadic conception of sign; language; language games; meaning; rules; habits; use; community

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2014
• Issue: 41
• Pages: 38-55

Contributors

author

Agnieszka Hensoldt

References

• Austin [1993] – J.L. Austin, Jak działać słowami, [w:] J.L. Austin, Mówienie i poznawanie. Roz-prawy i wykłady filozoficzne, przeł. B. Chwedeńczuk, PWN, Warszawa 1993.
• Bambrough [1981] – R. Bambrough, Peirce, Wittgenstein, and Systematic Philosophy, „Mid-west Studies in Philosophy” (6) 1981, s. 263–273.
• Boghossian, Drewniak [1995] – P.G. Boghossian, E. Drewniak, Wittgenstein and Peirce on Meaning, „Dialogos” (30) 1995, s. 173–188.
• Buczyńska-Garewicz [1994] – H. Buczyńska-Garewicz, Semiotyka Peirce'a, Polskie Towa-rzystwo Semiotyczne, Warszawa 1994.
• Deledalle [1990] – G. Deledalle, Victoria Lady Welby and Charles Sanders Peirce: Meaning and Signification, [w:] Essays on Significs, A. Eschabach (red.), John Benjamins, Amster-dam 1990, s. 133–149.
• Goodman [2002] – R. Goodman, Wittgenstein and William James, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
• Gorlée [1989] – D.L. Gorlée, Wittgenstein et Peirce: Le jeu de langage, „Semiotica” (73) 1989, s. 219–231.
• Gorlée [1994] – D.L. Gorlée, Semiotics and the Problem of Translation. With Special Reference to the Semiotics of Charles S. Peirce, Rodopi, Amsterdam - Atlanta 1994.
• Hardwick [1977] – Ch.S. Hardwick, Introduction, [w:] Semiotics and significs. The correspond-ence between Ch.S. Peirce and Lady Victoria Welby, Ch.S. Hardwick, J. Cook (red.), In-diana University Press, Bloomington and London 1977, s. xxiv-xxxiv.
• Hensoldt [2007] – A. Hensoldt, Idee Peirce'owskiego pragmatyzmu i ich renesans w XX-wiecznej filozofii języka, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2007.
• Hookway [1992] – Ch. Hookway, Peirce, Routledge, London 1992.
• Hookway [2005] – Ch. Hookway, The Pragmatist Maxim and the Proof of Pragmatism, „Cognitio. Revista de filosofia” 6 (1) 2005, s. 25–42.
• Hookway [2008] – Ch. Hookway, The Pragmatic Maxim and the Proof of Pragmatism (2): After 1903, „Cognitio. Revista de filosofia” 9 (1) 2008, s. 57–72.
• Johanson [1994] – A.E. Johanson, Peirce and Wittgenstein's “On Certainty”, [w:] Living Doubt. Essays Concerning the Epistemology of Charles Sanders Peirce, G. Debrock, M. Hulswit (eds), Dordrecht/Boston/London 1994, s. 171–185.
• Nubiola [1996] – J. Nubiola, Scholarship on the Relations between Ludwig Wittgenstein and Charles S. Peirce, [w:] Studies in the History of Logic: Proceedings of the III International Symposium on the History of Logic, I. Angelelli, M. Cerezo (red.), Walter de Gruyter, Berlin 1996.
• Peirce [1931] – The Collected Papers of Charles Sanders Peirce, Ch. Hartshorne and P. Weiss [vol. 1–6], A.W. Burks [vol. 7–8] (red.), Harvard University Press, . Cambridge, MA 1931–1958.
• Peirce [1965] – Ch.S. Peirce, Utrwalanie przekonań, przeł. Z. Dyjas, [w:] H. Buczyńska, Peir-ce, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965, s. 107–127.
• Peirce [1992] – The Essential Peirce. Selected Philosophical Writings, vol. 1 (1867–1893), N. Houser, Ch. Kloesel (red.), Indiana University Press, 1992.
• Peirce [1997] – Ch.S. Peirce, Wybór pism semiotycznych, przeł. R. Mirek, A.J. Nowak, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa 1997.
• Peirce [1998] – The Essential Peirce. Selected Philosophical Writings, vol. 2 (1893–1913), The Peirce Edition Project, Indiana University Press, 1998.
• Peirce [2009] – Charles Sanders Peirce o nieskończonej wspólnocie badaczy, wstęp i przekład A. Hensoldt, Wydawnictwo UO, Opole 2009.
• Pihlström [2012] – S. Pihlström, A New Look at Wittgenstein and Pragmatism, „European Journal of Pragmatism and American Philosophy” IV (2) 2012, s. 9–26, URL = http://lnx.journalofpragmatism.eu/wp-content/uploads/2012/12/2_pihlstrom.pdf.
• Rorty [1961] – R. Rorty, Pragmatism, Categories and Language, „Philosophical Review” (70) 1961, s. 197–223.
• Rorty [1994] – R. Rorty, Filozofia a zwierciadło natury, przeł. M. Szczubiałka, Wydawnictwo SPACJA, Warszawa 1994.
• Rotter [2004] – K. Rotter, Problem niejasności językowych w drugiej filozofii Wittgensteina i gramatyce krytycznej Schachtera, „Studia Semiotyczne” (XXV) 2004, s. 291–323.
• Rotter [2006] – K. Rotter, Gramatyka filozoficzna w dobie sporu o podstawy matematyki. Eseje o drugiej filozofii Wittgensteina, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2006.
• Short [2007] – T.L. Short, Peirce's Theory of Signs, Cambridge University Press, Cambridge 2007.
• Thayer [1968] – H.S. Thayer, Meaning and Action: A Critical History of Pragmatism, Bobs-Merrill, New York 1968.
• Wittgenstein [1981] – L. Wittgenstein, Philosophische Bemerkungen, aus dem Nachlass hrsg. von R. Rhees, Frankfurt am Main 1981.
• Wittgenstein [2000a] – L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa 2000.
• Wittgenstein [2000b] – L. Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus, przeł. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa 2000.