The concept of freedom in the language of Molise and Burgenland Croats

• Authors: Kapetanović Amir

Title variants

PL

Koncept WOLNOŚCI w języku molizańskich i burgenlandzkich Chorwatów

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This paper analyses and compares the linguistic picture of freedom, or rather, the concept of freedom in these two Croatian ethnic/language communities (Molise Croatian and Burgenland Croatian), whose language has been developing independently for centuries under the strong influence of the linguistic cultures within which they represent Slavic islands (Romance influence in Molise and German influence in Burgenland, although there is some Hungarian and Western Slavic influence among Burgenland Croats). This research relies on the main theoretical foundations and methodological assumptions of the Polish (Lublin) ethnolinguistic school (with certain limitations). After an introduction, the first part of the following chapter on the concept of freedom shall contain a discussion on the basis of lexicographic descriptions and written sources, while the second part shall contain a discussion on the basis of the results of the survey.

PL

Badanie konceptu wolności w języku molizańsko-chorwackim i burgenlandzko-chorwackim pokazało, że w molizańsko-chorwackim nie występuje leksem słowiańskiej proweniencji, którym wyrażany jest ten koncept. Zamiast tego używa się zapożyczenia (italianizm liberta), które jednak nie zostało poświadczone w dwóch słownikach wydanych w 2000 r., nie pojawia się również w stosunkowo niewielkiej spuściźnie literackiej molizańskich Chorwatów. W burgenlandzko-chorwackim mikrojęzyku znany jest wyraz sloboda (tak jak w chorwackim języku standardowym), który razem z innymi derywatami od rdzenia slob- jest potwierdzony w słowniku burgenlandzko-chorwacko-niemieckim, a także w licznych tekstach literackich i prasowych oraz przysłowiach. Ankiety przeprowadzone w dwóch starych chorwackich diasporach (po ok. 40 ankietowanych) pokazują, że koncept wolności można opisać szeregiem ok. piętnastu charakterystyk. W obu wspomnianych wspólnotach cechy te są różne. U molizańskich Chorwatów na pierwszym miejscu pod względem liczby wskazań wyróżniony został opis „możliwość swobodnego działania” (28%), a drugie miejsce zajmuje „możliwość wyrażania myśli i poglądów” (18%). W burgenlandzko-chorwackim obie te cechy są niemal równoważne (odpowiednio 23,75% i 22,50%). Wśród pozostałych cech molizańscy Chorwaci wyróżnili przede wszystkim te wskazujące na aksjologiczny aspekt konceptu wolności, u burgenlandzkich Chorwatów natomiast odgrywał on rolę poślednią w odróżnieniu od aspektów: psychicznego, psychospołecznego, etycznego i politycznego. Na uwagę zasługuje też fakt, że uwidocznione w ankietach z obszaru Burgenlandu cechy „(korzystanie z) przyjemności” oraz „bezpieczeństwa (spokoju)” nie wystąpiły w ogóle wśród użytkowników molizańsko-chorwackiego, a także chorwackiego języka standardowego.

Keywords

EN

freedom; Molise Croatian; Burgenland Croatian

PL

wolność; molizańsko-chorwacki; burgenlandzko-chorwacki

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2017
• Issue: 31
• Pages: 133–148

Dates

published

2017

Contributors

author

Kapetanović Amir

• Institute of Croatian Language and Linguistics, Zagreb (Croatia)

References

• Abramowicz M., Bartmiński J., Bielińska-Gardziel I., Chlebda W. 2011: Instrukcja metodologiczna: zasady i etapy postępowania przy opracowywaniu haseł w ramach programu badawczego EUROJOS, <http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:eRpc5o2ff3wJ:ispan.waw.pl/default/images/eurojos/ eurojos_instrukcja_ma_ibg_wch_jb_26_ii_2011_.doc+&cd=4&hl=hr&ct=clnk&gl=hr> [12.12.2015].
• Bartmiński J. 2009: Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Bartmiński J. 2012: Językowe podstawy obrazu świata, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Bencsics N., Finka B., Szucsich I., Šojat A., Vlasits J., Zvonarich S., Babić Z., Barić E., Finka J., Lončarić M., Lukenda M., Mamić M., Menac-Mihalić M., Sekulić A., Šojat Lj., Znika M. 1991: Gradišćanskohrvatsko-hrvatsko-nimški rječnik / Burgenländischkroatisch-kroatisch-deutsches Wörterbuch, Komisija za kulturne veze s inozemstvom R Hrvatske — Zavod za hrvatski jezik — Ured Gradišćanske Zemaljske Vlade — Zemaljski arhiv (Zemaljska biblioteka), Zagreb: Grafički zavod Hrvatske.
• Breu W., Piccoli G., con la collaborazione di S. Marčec 2000: Dizionario croato molisano di Acquaviva Collecroce. Dizionario plurilingue della lingua slava della minoranza di provenienza dalmata di Acquaviva Collecroce in Provincia di Campobasso. Dizionario, registri, grammatica, testi, Campobasso: Selbstverl.
• Brozović D. 1970: O Makarskom primorju kao jednom od središta jezičnohistorijske i dijalekatske konvergencije, [w:] Zbornik znanstvenog savjetovanja o Makarskoj i Makarskom primorju, Makarska, SIZ za kulturu općine, 381–405.
• Capaldo M. 1979: Slavi balcanici in Italia meridionale tra il VII e il XVI secolo. Sintesi storiografica e prospettive di ricerca, [w:] Studi slavistici in ricordo di Carlo Verdiani, Pisa: Giardini, 55‒63.
• Čoralić L. 2003: “S one bane mora” — Hrvatske prekojadranske migracije (XV.‒XVIII. stoljeće), Zbornik Odsjeka za povijesne znanosti Zavoda za povijesne i društvene znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti 21, 183‒199.
• Duden 1976: Das große Wörterbuch der deutschen Sprache in sechs Bänden, Drosdowski G. (ed.), München–Wien–Zürich: Dudenverlag.
• Feruga K. 2009: Język diaspory molizańskich Chorwatów, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej.
• Hozjan S. 1998: Južna Italija, [w:] Hrvatski jezik, Lončarić M. (red.), Opole: Uniwersytet Opolski, Instytut Filologii Polskiej, 279‒286.
• Janoszczyk J. 2014: Językowy obraz WOLNOŚCI we współczesnym języku niemieckim, [w:] Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, t. 2: Wokół europejskiej aksjosfery, Bartmiński J., Bielińska-Gardziel I., Niebrzegowska-Bartmińska S. (red.), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 209–224.
• Kapetanović A. 2014: Koncept časti u moliškohrvatskom etnolektu u Italiji, Ricerche slavistiche 12(58), 147–162.
• Kapetanović A. 2015: Hiža w Apeninach: Koncept DOM w etnolekcie molizańsko-chorwackim, Etnolingwistyka 27, 115–127.
• Kapetanović A., Miloš I. (in print): Suvremena hrvatska jezična slika slobode, Lublin: LASIS.
• Kinda-Berlaković Z. 2011: Razvojni put književnog jezika gradišćanskih Hrvata do regionalnog hrvatskog standardnog jezika, Croatica et Slavica Iadertina VII/II, 377–387.
• Marinović I., Sammartino A., Šutić B. 2014: Korijeni — Hrvati Biokovlja i Donje Neretve u Italiji / Radici — Croati del Biokovo e della Narenta in Italia, Zagreb‒Montemitro: Centar za nove inicijative, Fondazione Agostina Piccoli.
• Piccoli A., Sammartino A., u suradnji sa S. Marčec i M. Menac-Mihalić 2000: Dizionario dell’idioma croato-molisano di Montemitro, Montemitro–Zagreb: Fondazione Agostina Piccoli, Matica hrvatska.
• Rešetar M. 1911: Die Serbokroatischen Kolonien Süditaliens, Wien: Schriften der Balkankommission Linguistische Abteilung [Italian: W. Breu, M. Gardenghi, Campobasso, 1997].
• Sabatini F., Coletti V. 1997: Dizionario Italiano, Firenze: Giunti.
• Sammartino A. 2012: Pet stoljeća tišine: Književnost moliških Hrvata, Riječi 3‒4.
• Sammartino A. 2013: Moliškohrvatske riječi iz srednjeg vijeka, I. dio: Jezik razdijeljen tim malim brazo de mare, Za govor jezika hrvatskoga, Časopis za učitelje hrvatskoga jezika 1(1).
• Scotti G. 2006: Hrvatski trokut u Italiji, Rijeka: Liber.
• Sujoldžić A. 2004: Vitality and Erosion of Molise Croatian Dialect, Collegium Antropologicum 28, Suppl. 1, 263‒274.
• Sujoldžić A., Finka B., Šimunović P., Rudan P. 1987: Jezik i porijeklo stanovnika slavenskih naseobina u pokrajini Molise, Italija, Rasprave Zavoda za jezik 13, 117‒146.
• Šimunović P. 1984: Šklavunske naseobine u južnoj Italiji i naša prva zapisana bugaršćica, Narodna umjetnost 21, 53‒68.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.31.8