Dzieje przecławickiej linii hrabiów Wielopolskich w XIX-XX wieku - zarys problemu

• Authors: Nowak Mariusz

Title variants

EN

The history of the line of Przecław earls of Greater Poland in the 19th and 20th centuries – a general outline

• Languages of publication: PL EN FR DE RU

Abstracts

EN

The article presents the history of the side, earl’s family line of the Wielopolski margrave in 19th and 20th centuries. Their material situation as land owners is presented, with a reference to their economic difficulties linked with the adaptation to capitalist transformations in Kingdom of Poland and later on in the Second Polish Republic. The article shows various forms of measures taken by the Wielkopolski family to maintain their high social status, e.g. through marriages with wealthy bourgeois families: the Laski and Halpert-Skanderberg family. The example of the Wielkopolski family points to the activation of the landed gentry at the turn of the 19th and 20th century when it comes to their economic activity other than farming. The article also tries to address the issue of the presence of the earl’s family in the political life of Kingdom of Poland (and their significant rile in the local conservative-conciliatory environment)

FR

Cet article présente l'histoire de la lignée latérale des comtes de la famille des marquis Wielopolski au 19ème siècle et au 20ème siècle. Leur situation matérielle en qualité de propriétaires terriens y est présentée en signalant les difficultés économiques liées à l'adaptation aux transformations capitalistes dans le Royaume de Pologne et aussi à l'époque de la Seconde République de Pologne. L'article montre les différentes formes des démarches de la famille Wielopolski ayant pour but la préservation de sa haute position sociale, entres autres au moyen des mariages avec des riches familles bourgeoises comme la famille Laski et la famille Halpert-Skanderberg. L'étude sur la base de l'exemple de la famille Wielopolski indique la mobilisation au tournant du 19ème siècle et du 20ème siècle de l'aristocratie terrienne dans le domaine de l'activité économique non-agricole. Cet article discute aussi le problème de la présence de cette famille des comtes dans la vie politique du Royaume de Pologne (et de leur rôle important joué dans le milieu conservateur qui s'y prononçait en faveur du compromis)

DE

Dieser Artikel stellt die Geschichte der Seitenlinie der Grafen Wielopolski aus der Familie der Markgrafen Wielopolski im 19. Jahrhundert und im 20. Jahrhundert dar. Man hat ihre materielle Lage als Gutbesitzer präsentiert und man hat ihre wirtschaftlichen Schwierigkeiten, die mit der Anpassung an die kapitalistischen Umwandlungen im Königreich Polen und auch in der Zweiten Republik Polen verbunden sind, signalisiert. Dieser Artikel zeigt die verschiedenen Gestalten der Bemühungen der Grafen Wielopolski, um ihre hohe gesellschaftliche Stellung zu behalten, unter anderem mittels Eheschließungen mit reichen bürgerlichen Familien, wie zum Beispiel die Familie Laski und die Familie Halpert-Skanderberg. Diese Studie zeigt aufgrund des Beispiels der Familie Wielopolski die Mobilisierung an der Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert der Gutbesitzer im Bereich der nicht landwirtschaftlichen Wirtschaftstätigkeit. Dieser Artikel diskutiert auch das Problem der Anwesenheit dieser Grafenfamilie im politischen Leben des Königsreichs Polen (und ihre große Rolle im konservativen Milieu, das sich zum Kompromiss neigte)

RU

В статье представлена история боковой (графской) линии рода маркграфов Велёпольских в XIX-XX вв. Рассмотрено их материальное положение как землевладельцев, при этом отмечены экономические трудности, связанные с адаптацией к капиталистическим изменениям в Царстве Польском, а также в период существования II Речи Посполитой. В статье показаны разные формы попыток Велёпольских сохранить высокое общественное положение, в частности, при помощи браков с состоятельными буржуазными родами - Ляских и Гальпертов-Скандербергов. С опорой на пример Велёпольских показана активизация земянства (шляхты-землевладельцев) на рубеже XIX-XX вв. в сфере несельскохозяйственной экономической деятельности. В статье также затрагивается проблема присутствия этой графской семьи в политической жизни Польского королевства и её значительной роли в консервативных кругах, занимавших соглашательскую позицию по отношению к российской власти

Keywords

PL

Ziemiaństwo; Wielopolscy; zabór rosyjski; kapitalizm; obóz ugody

• Publisher: Lublin Genealogical Society, Lublin, Poland
• Journal: Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego
• Year: 2014 (2015)
• Volume: 6
• Pages: 125 - 152

Contributors

author

Nowak Mariusz

• Kielce

References

• ---
• Źródła drukowane:
• Album pamiątkowy z pobytu Ich Cesarskich Mości Najjaśniejszych Państwa w Królestwie Polskim, Petersburg 1897
• Dobra ziemskie w województwie kieleckim według spisów z roku 1923 i 1925, oprac. E. Majcher-Ociesa, M. B. Markowski, Kielce 2014
• Ignacy Boerner. Pamiętnik z lat 1904-1905, oprac. T. Karbowniczek, Piotrków Trybunalski 2011
• H. Korwin Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855-1925), Warszawa 1993
• Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914-1918, oprac. J. Pajewski , Poznań 2002
• Pamiętniki Pawła Popiela (1807-1892), Kraków 1927
• Spis ziemian RP w roku 1930. Województwo kieleckie i województwo krakowskie, oprac. T. Epstein i S. Górzyński, Warszawa 1990
• A. N. Szwarc A. N., Memoriał kuratora warszawskiego okręgu naukowego Szwarca, w sprawach szkolnych przesłany Ministrowi Oświaty Gławonowi, jako odpowiedzi na list i memoriał przedstawiony 14/27 listopada 1904 r. przez grupę polskich ugodowców, Kraków 1905
• Encyklopedie, genealogie i słowniki:
• J. S. Dunin-Borkowski J.S., Almanach błękitny. Genealogie żyjących rodów, Lwów 1908
• Encyklopedia Orgelbranda, t. 15, Warszawa 1903
• Genealogisches Handsbuch der Baltischen Rittercshaften, Gorlitz 1930
• A. Górak A., J. Kozłowski J., K. Latawiec K., Słownik biograficzny gubernatorów i wicegubernatorów w Królestwie Polskim (1867-1918), Lublin 2014
• S. Górzyński S., J. Kochanowski J., Herby szlachty polskiej, Warszawa 1990
• K. Jasiewicz K., Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939-1945, Warszawa 1995
• S. Konarski S., Armorial de la noblese polonaise titrée, Paris 1958
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, t. 6, Warszawa 1885; t. 11, Warszawa 1891
• T. Żychliński T., Złota Księga Szlachty Polskiej, R. 5, Warszawa 1883; R. 9, Warszawa 1887
• Prasa:
• „Czas” 1901, nr 95; 1911, nr 50; nr 56
• „Gazeta Kielecka” 1885, nr 63; 1887, nr 44; 1890, nr 77
• Opracowania:
• M. Banaszek M., W. Borcych W., Z. Kałamaga Z., W. Różański W., Dzieje Huty im. M. Nowotki 1813-1988, Warszawa 1988
• M. Banaszek, Kuźnia. Osiedle Ostrowca Świętokrzyskiego. Rys historyczno-dokumentacyjny, Ostrowiec 1994
• A. Bastrzykowski A., Monografia historyczna Kunowa nad Kamienną i jego okolicy, Kraków 1939
• L. Bazylow L., Odrodzenie sprawy polskiej w kraju i w świecie (1900-1918), [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 3: 1795-1918, Warszawa 1982
• W. Brociek W., Ostrowiec Świętokrzyski i okolice, Kielce 1998
• W. Brociek, W.R., Ostrowiec. Dobra ostrowieckie i ich właściciele, Ostrowiec 1993
• F. Figowa F., Polskie stronnictwa burżuazyjne Galicji, Śląska Cieszyńskiego i Królestwa Polskiego w I wojnie światowej, Katowice 1962
• J. Gapys J., Postawy społeczno-polityczne ziemiaństwa w latach 1939-1945, Kielce 2003
• J. Grabiec-Dąbrowski J., Ostatni szlachcic. Aleksander Wielopolski Margrabia Gonzaga Myszkowski na tle dziejów, t. 1, Warszawa 1924
• A. Kidzińska A., Postawy członków Stronnictwa Polityki Realnej wobec służby Polaków a armiach zaborczych podczas I wojny światowej, [w:] Między irredentą a kolaboracją. Postawy społeczeństwa polskiego w latach niewoli – „W obcym mundurze”, red.L. Michalska-Bracha, M. Korybut-Marciniak , Warszawa 2013
• A. Kidzińska A., Prorosyjska działalność polityczna Zygmunta Wielopolskiego (1863-1919) w czasie I wojny światowej, [w:] Trudne sąsiedztwo. Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjsko – ukraińskich w XVI-XX wieku, red. A. Szczepaniak, Toruń 2007
• A. Kidzińska A., Ustrój Królestwa Polskiego a narodziny rosyjskiego parlamentaryzmu w myśli polityków ugodowych, [w:] Między Historią a Prawem, red. P. Leszczyński, R. Nir, M. Szczerbiński, Gorzów Wlkp. 2007
• A. Kidzińska A., Wybory do rosyjskiej Rady Państwa w Królestwie Polskim (1909-1912), [w:] Z dziejów pewnego eksperymentu. Parlamentaryzm rosyjski na progu XX wieku, red. A. Duszyk, K. Latawiec, M. Mądzik, Radom 2008
• J. Kita, J. Tomasz Potocki (1809-1861). Ewolucja postaw ziemianina polskiego, Łódź 2007
• Z. Kmiecik Z., >>Kraj<< za czasów redaktorstwa Erazma Piltza, Warszawa 1969
• R. Kołodziejczyk R., Burżuazja polska w XIX i XX wieku, Szkice historyczne, Warszawa 1979
• I. Krasińska I., Kółka rolnicze w guberni kieleckiej w początkach XX wieku, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego”, t. 37, z. 1 - 4, 2002
• A. Łukaszek A., Była taka fabryka: historia Zakładów >>Rudzki i Spółka<<, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki”, t. 17, 2009
• P. Maluśkiewicz P., Województwo konińskie, Warszawa 1983
• M. B. Markowski M.B., Obywatele ziemscy w województwie kieleckim 1918-1945, Kielce 1993
• J. Moniewski J., Kartki z przeszłości Ostrowca i jego okolic, Ostrowiec 1991
• Ostrowiec Świętokrzyski. Monografia historyczna miasta, Warszawa 1997
• M. Nowak M., Aktywność zachowawczych środowisk ziemiańskich guberni kieleckiej w czasie wyborów do rosyjskich dum państwowych w okresie rewolucji 1905-1907, [w:] Lokalne społeczności a konstytucje i uchwały sejmowe. Z dziejów parlamentaryzmu między Wisłą a Pilicą, red. J. Muszyńska, J. Pielas, Kielce 2008
• Ostrowiec Świętokrzyski – wczoraj, dziś i jutro, red. A. Ginsbert- Gebert, Warszawa 1979
• J. Pająk J., Konspiracyjne życie polityczne w Staropolskim Okręgu Przemysłowym 1882-1904, Kielce 1994
• Z. Pęckowski Z., Miechów. Studia z dziejów miasta i ziemi miechowskiej do roku 1914, Kraków 1967
• A. Piasecki A., Powiat turecki, Turek 1999
• K. Reychman K., Szkice genealogiczne, Warszawa 1936
• I. Rychlikowa I., Ziemiaństwo polskie 1795-1945. Obraz struktury społecznej, „Dzieje Najnowsze” 1986
• A. M. Skałkowski A.M., Aleksander Wielopolski (1803-1877) w świetle archiwów rodzinnych, t. 1-3, Poznań 1947
• W. Spasowicz W., Życie i polityka Aleksandra Wielopolskiego, [w: ] Pisma, t. 3, Petersburg 1992
• I. Spustek I., Polacy w Piotrogrodzie 1914-1917, Warszawa 1966
• B. Szabat, B., Kielce i Kielczanie w czasie rewolucji 1905-1905 roku, Kielce 2010
• B. Szabat B., Postawy polityczne ziemiaństwa w Kieleckiem na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Ziemiaństwo a ruchy niepodległościowe w Polsce XIX-XX wieku, red. W. Caban, M. B. Markowski, Kielce 1994
• J. Szczepański J., Kielecki Słownik Biograficzny. Architekci i budowniczowie, Warszawa 1990
• T. Schramm T., Francuskie misje wojskowe w państwach Europy Środkowej 1919-1938, Poznań 1987
• A. Szwarc A., Od Wielopolskiego do Stronnitwa Polityki Realnej. Zwolennicy ugody z Rosją, ich poglądy i próby działalności politycznej (1864-1905), Warszawa 1990
• A. Szwarc A., Zygmunt Wielopolski i Towarzystwo Kredytowe Ziemskie (1874-1898), [w:] Aktywność gospodarcza ziemiaństwa w Polsce w XVIII-XX wieku, red. W. Caban, M.B. Markowski, Kielce 1993
• W. Toporowicz W., Sprawa polska w polityce rosyjskiej 1914-1917, Warszawa 1973
• J. Waldorf J., Za bramą wielkiej ciszy, Warszawa 1990
• P. Wieczorkiewicz P., Próby modelowania nowych postaw politycznych wobec Rosji w dobie rewolucji 1905-1907 (Endecja i SPR), [w:] Społeczeństwo i polityka – dorastanie do demokracji, red. A. Żarnowska, Warszawa 1993
• M. Wierchowski M., Sprawy Polski w III i IV Dumie Państwowej, Warszawa 1966
• J. Wiśniewski J., Dekanat miechowski, Radom 1917
• O. Wyszomirska O., Przemysł i klasa robotnicza ziemi radomsko-kieleckiej 1870-1914, Warszawa 1970
• T. Zielińska T., Poczet polskich rodów arystokratycznych, t. 1, Warszawa 2000
• A. Żor A., Ropucha. Studium odrzucenia, Toruń 2005

Identifiers

ISSN

2080 - 9212