Determinanty więzi społecznej na statku – badania jakościowe wśród marynarzy

• Authors: Arkadiusz Kołodziej , Agnieszka Kołodziej-Durnaś

Title variants

EN

RESULTS OF QUALITATIVE RESEARCH ON FACTORS DETERMINING SOCIAL BONDS ON BOARD A SHIP

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Klasyczna socjologia poddaje analizie, oraz często także ocenie, zmiany zachodzące w obszarze więzi międzyludzkich. Dominujące w stowarzyszeniu styczności rzeczowe są źródłem osamotnienia. Wyrazem solidarności organicznej jest zarówno autonomizacja, jak i wzrost uzależnienia jednostki od społeczeństwa. Ograniczenie wspólnotowej (wspólnej, tradycyjnej) wizji świata rozwija potencjał emancypującego dyskursu, ale jednocześnie ułatwia procesom systemowym kolonizację świata przeżywanego. Statek morski wydaje się dla analiz tworzenia ładu społecznego (konstytuowania się więzi), szczególnie z badawczego punktu widzenia, interesującą platformą interakcji. Część ładu narzucona jest z zewnątrz (proceduralnie), część jednak musi się wytworzyć od nowa. Szczególnie ta spontaniczna część odtwarzania interakcji jest, z socjologicznego punktu widzenia, zagadnieniem ciekawym. Jaka jest świadomość kreowania porządku w czasie rejsu? Jaki charakter więzi się wytwarza? W jaki sposób dochodzi do instytucjonalizacji wzorów interakcji? W polskich socjologicznych badaniach załóg statków dalekomorskich (głównie rybackich) skupiano się na więziach między ich członkami. Podkreślano specyfikę więzi wynikającą z zespołowości pracy, niebezpieczeństw pracy na morzu, niepewności zysków. Przemiany w zakresie gospodarki morskiej ograniczyły liczebność polskich dalekomorskich statków rybackich, toteż autorzy artykułu przeprowadzili badania wśród członków załogi dalekomorskich statków handlowych. Materiał badawczy to głównie wywiady swobodne z listą pytań ukierunkowanych. Jedna z hipotez, która okazała się owocna i warta dalszej eksploracji, mówi o upowszechnieniu się nowoczesnych technologii, jako nośników rozrywki i środków komunikacji oraz o ich oddziaływaniu na erozję więzi między członkami załogi. Wyniki badań mogą być początkiem budowania koncepcji przemian w zakresie więzi społecznych na statku w perspektywie teorii aktora-sieci (ANT).

EN

Classic sociology has thoroughly explored and evaluated the changes in social bonds. Contractual and impersonal relationships prevailing in an association are the source of alienation; the organic solidarity may be characterized by both autonomization and the growth of dependence of an individual on the so ciety. The limitation of community-like (common, traditional) Weltanschauung develops the potential of emancipative discourse, but at the same time facilitates the colonization of Lebenswelt by the systemic processes. For a researcher, a sea vessel seems to be an interesting platform of interactions to analyze how social order is created (and bonds developed). Some part of order is of course enforced by procedures (from “the outside”), but others have to be constructed from the very beginning. Especially, the spontaneous part of reproducing interactions is from a sociological point of view an exciting issue. What is the consciousness of creating order during a voyage? What kind of bond is established? How are interaction patterns institutionalized? The Polish research on the crews of deep-sea vessels (especially fishing ones) often focused on the bonds between the crew members. The specifi city of the seamen’s work stemming from its team nature, dangerous conditions and uncertainty of profits was emphasized. Currently the transformation of maritime economy in Poland has resulted in a signifi cant reduction of the number of fi shing vessels, so for the purpose of this paper the research was carried out among the crew members of merchant deep-sea vessels. The research material consists mainly in unstructured interviews with a list of topics to be covered. One of the hypotheses which proved to be promising and worth exploring in further research is the one about the pervasiveness of modern technologies as carriers of entertainment and sources of communication and about their impact on the erosion of the bonds between the crew members. The research results may be the beginning of developing a theoretical frame of transformation of social bonds on a vessel in the perspective of action-network-theory (ANT).

Keywords

PL

WIĘŹ SPOŁECZNA; STATEK DALEKOMORSKI MARYNARZE; INSTYTUCJA TOTALNA; SOCJOLOGIA MORSKA

EN

SOCIAL BOND; DEEP-SEA VESSEL; SEAMEN; TOTAL INSTITUTION; MARITIME SOCIOLOGY

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Opuscula Sociologica
• Year: 2012
• Issue: 2(2)
• Pages: 27-44

Dates

published

2012

Contributors

author

Arkadiusz Kołodziej

• Unwiersytet Szczeciński

author

Agnieszka Kołodziej-Durnaś

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Arbiszewski K. 2008, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Universitas, Kraków.
• Bryniewicz W. 2004, Geneza i dzieje socjologii morskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Bryniewicz W., Kołodziej-Durnaś A., Stasieniuk Ż. 2010, The Origins of Maritime Sociology and Trends of Its Development, „Roczniki Socjologii Morskiej. Annuals of Marine Sociology”, t. XIX/vol. XIX.
• Cocco E. 2010, Performing Maritime Imperial Legacies: Tourism and Cosmopolitanism in Odessa and Trieste, „Anthropological Notebooks”, vol. 16 (1).
• Coelho M.P., Filipe J.B., Ferreira M.B. 2010, Between Market and Law: Common Fisheries Policy and the Quota Hopping Case, „Roczniki Socjologii Morskiej. Annuals of Marine Sociology”, t. XIX/vol. XIX
• Goffman E. 1961, Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates, Anchor Books.
• Heikell T. 2010, Growing up in a Seafaring Family: Recollecting One’s Childhood with an Absent and Present Father, „Roczniki Socjologii Morskiej. Annuals of Marine Sociology”, t. XIX/vol. XIX.
• Jacher W. 1976, Zagadnienia integracji systemu społecznego, PWN, Warszawa.
• Janiszewski L. 1967, Rybacy dalekomorscy. Studium socjologiczne, Instytut Zachodni, Poznań.
• Janiszewski L. 1969, Dalekomorski statek rybacki jako system społeczny, w: Ludzie morza, red. L. Janiszewski, Instytut Zachodniopomorski, Szczecin.
• Klepajczuk B. 1985, Dynamika struktury nieformalnej załogi statku rybackiego, „Przegląd Zachodniopomorski”, nr 1/2.
• Latour B. 2009, Polityka natury, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Macnaghten P., Urry J. 2006, Alternatywne przyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Milian L. 1972, Czas wolny marynarzy na statkach morskich transportowych, Szczecin.
• Nikołajew J. 1983, Problemy humanizacyjne na statku rybackim, „Humanizacja Pracy”, nr 1.
• Ossowski S. 2001, O osobliwościach nauk społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Parsons T. 2009, System społeczny, NOMOS, Kraków.
• Porada J. 2004, Narkotyki na morzu, „Roczniki Socjologii Morskiej. Annuals of Marine Sociology”, t. XV/vol. XV.
• Rybicki P. 1979, Struktura społecznego świata, PWN, Warszawa.
• Sennett R. 2006, Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, MUZA SA, Warszawa.
• Stasieniuk Ż. 2009, Zbiorowość marynarzy w procesie zmian społecznych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Szczepański Jan, 1963, Elementarne pojęcia socjologii, PWN, Warszawa.
• Sztompka P. 2005, Socjologia zmian społecznych, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Sztumski J. 2004, Załoga statku w świetle socjologii, „Roczniki Socjologii Morskiej. Annuals of Marine Sociology”, t. XV/vol. XV.
• Walkowiak J. 1980, Statek a instytucja zamknięta, „Przegląd Zachodniopomorski”, z 4.
• Woźniak R. 1987, Problemy socjologii wychowania morskiego. Socjologiczne studium wychowania na statku morskim, Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Szczecin.