PL
Religijną i kulturową doniosłość problematyki śmierci dla kultury typu ludowego potwierdza rozbudowany system wierzeń i zwyczajów, jaki towarzyszy umieraniu i pogrzebowi. Autorzy na podstawie materiału zebranego od Polaków zamieszkujących na Białorusi pokazują, ze jest on zorganizowany wokół kilku podstawowych kręgów i dotyczy: (1) sytuacji bezpośrednio poprzedzającej moment śmierci, co wyraża się w różnych możliwościach wieszczenia bądź przeczuwania śmierci, (2) zespołu wierzeń i praktyk religijnych związanych z chwilą konania, które ułatwiają lub utrudniają śmierć, (3) praktyk i wierzeń dotyczących przygotowania nieboszczyka do pogrzebu, (4) sposobów organizowania domowego czuwania przy zmarłym, (5) organizacji i przebiegu wyprowadzania zwłok i pogrzebu, (6) obchodzenia rocznic i świąt zmarłych, (7) pośmiertnych kontaktów dusz zmarłych osób z miejscami i osobami, z którymi były one związane w życiu doczesnym. Prezentowany materiał układa się w trzy zasadnicze kompleksy. W części pierwszej wybrane dokumentacje ułożone są w porządku linearnym przedstawiają strukturę ludowej wiedzy na temat śmierci i jednocześnie przebieg organizacji pogrzebu. W drugiej części opracowania są przypomniane niektóre napisy nagrobne z cmentarzy z okolic Woronowa. Napisy te zawierają tradycyjną metaforykę, w której śmierć człowieka jest porównana do snu czy gasnącego słońca. Końcowa partia artykułu prezentuje wybór różnorodnych pieśni pogrzebowych, jakie przy zmarłym śpiewają Polacy na Białorusi. Zebrany repertuar obejmuje około 130 utworów. Dużą grupę stanowią: (1) pieśni maryjne, a także legendy o objawieniach, (2) pieśni do świętych, patronów dobrej śmierci, (3) teksty o Sądzie Ostatecznym i przykłady napominające żyjących, (4) przykłady hymnów i psalmów, (5) pieśni o motywach sierocych.