Jak czytać tekst, którym jest człowiek. Glosy do Platona, Karola Wojtyły i Margaret Archer

• Authors: Wierzbicki Alfred Marek
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Według Platona, człowiek i państwo to ten sam tekst - pisany małymi lub dużymi literami. Teza ontologiczna: człowiek i państwo mają tę samą istotę. Teza metodologiczna: dwie różne metody "czytania" tekstu o człowieku i tekstu o państwie. Teza ontologiczna jest błędna, poprawna jest teza metodologiczna, implikuje ona jednak inną ontologię niż ta, którą głosi Platon. W pewien sposób uwaga Platońska antycypuje nowoczesny spór pomiędzy metodologicznym indywidualizmem a kolektywizmem. Krytyka alternatywy indywidualzm-kolektywizm Karola Wojtyły uwzględnia historyczny kontekst społeczeństwa, w którym zachodzi zjawisko alienacji. Rozwija personalistyczne rozumienie alienacji i proponuje sposoby jej praktycznego przezwyciężania. Podstawowa kategoria etyki społecznej to kategoria uczestnictwa. Wojtyła analizuje społeczeńśtwo w aspekcie normatywnym, uxczestnictwo polega na tym, że osoba współistniejąc i współdziałając z innymi, spełnia się jako osoba. Reinterpretuje marksistowską diagnozę alienacji: uczestnictwo jest przeciwieństwem alienacji. Margaret Archer podejmuje próbę zbudowania realistycznej teorii społecznej, która implikuje poprawną ontologię i nadaje się do użycia jako efektywne narzędzie badań socjologicznych. Teoria morfogenetyczna/morfostatyczna przezwycięża atemporalną ontologię, jaką zakłada zarówno metodologiczny indywidualizm, jak i metodologiczny holizm. Uwzględnienie wymiaru czasu w zjawisku transformacji społecznej pozwala na badanie procesu transformacji zgodnie z jej czasowymi fazami. Analiza czynnika czasu ugruntowuje dualizm metodologiczny, wolny od wszelkiego typu konflacji w opisie struktury i działania na gruncie ontologii pluralistycznej, zgodnie z którą, sprawczość jest właściwością zarówno jednostek, jak i struktur.

Keywords

PL

osoba; społeczeństwo; uczestnictwo; alienacja; metodologiczny indywidualizm; metodologiczny kolektywizm; morfogeneza

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 10
• Pages: 105-112

Dates

issued

105

Contributors

author

Wierzbicki Alfred Marek

References

• Archer M.S. (1995), Realist social theory: the morphogenetic approach, Cambridge: Cambridge Ubiversity Press.
• Arystoteles (2001) Polityka II, 4, tł. L. Piotrowicz, Dzieła wszystkie, t. 6, Warszawa: Wydawnictwo NAukowe PWN.
• Platon, Państwo, 368cd, tł. W. Witwicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wojtyła K. (1994a), Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, Lublin: Towarztswo Naukowe KUL.
• Wojtyła K. (1994b), Uczestnictwo czy alienacja?, w: Osoba i czyn oraz inne szkice antropologiczne, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 447-461.

Notes

PL

Artykuł 8. z numeru 10.

Identifiers

ISSN

2299-2367