Karnawał wobec sacrum. O ludyczności kultury współczesnej

• Authors: Agata Kłocińska

Title variants

EN

The Carnival and the Sacred. On the Ludic in Contemporary Culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest karnawał. Od czasu prac Michaiła Bachtina zjawisko to budzi duże zainteresowanie w humanistyce. Bachtin mówi o karnawale jako o „świecie na opak”. Odwołując się do tej tezy, wielu autorów określa współczesną kulturę, pozostającą w opozycji do kultury tradycyjnej, jako skarnawalizowaną. Wydaje się jednak, że koncepcja „karnawalizacji” jest często nadużywana, a samo pojęcie karnawału stosowane zbyt szeroko. Karnawał nie jest prostym odwróceniem zwykłego porządku świata.Na polu filozofii zjawisko karnawału nie było dotąd badane. Tymczasem wydaje mi się, że może ono być bardzo ciekawym przedmiotem badań. Artykuł jest próbą podjęcia filozoficznej refleksji nad karnawałem. Koncepcja karnawału jako „świata odwróconego” pozwala wskazać jego związki z najbardziej fundamentalnymi kwestiami metafizycznymi, przede wszystkim ze stosunkiem człowieka do absolutu – do tego, co będzie w artykule ujmowane jako sacrum. Powołując się na koncepcję Rudolfa Otto, rozumiem sacrum jako to, co jest „całkiem inne” – jako coś spoza świata, co nigdy nie będzie przez człowieka poznane. Zgodnie z tezą przedstawioną w artykule, karnawał jest zjawiskiem typowo ludycznym. Z tego powodu, tak jak każda zabawa, tymczasowo przenosi nas do innego świata. Badania nad tradycyjnym, średniowiecznym karnawałem, pokazują, że rzeczywistość, do której odnosi się to zjawisko, to historia zbawienia. W tym sensie karnawał zwraca nas ku transcendencji. Karnawał i post wspólnie tworzą strukturę opartą na sprzecznościach. Dzięki temu są próbą wyrażenia ambiwalencji charakteryzującej numinosum – to, co święte. Poprzez tę strukturę człowiek, uwikłany w sferę profanum, stara się zbliżyć do sacrum – transcendencja przejawia się w immanencji. Kultura współczesna nie jest w tym sensie karnawałowa – poprzestaje ona bowiem na odwróceniu tradycyjnego porządku świata.

EN

The carnival is examined in this article. Since Mikhail Bakhtin’s work on this topic, the phenomenon has been a matter of interest for social science. Bakhtin called the carnival an “adverse world”. Referring to this concept, many authors have described modern culture that is in contradiction to the traditional one as having been “carnavalised”. I’m deeply concerned that this concept of “carnavalization” and the notion of “carnival” are often misused. In the philosophical field the phenomenon of the carnival has not been discussed yet. Whereas the author believes it might be a really interesting subject to research. The following article is a philosophical study of the carnival. The concept of the carnival as an „adverse world” lets us emphasize its collocations with the most fundamental metaphysical questions – most importantly, the relation between the human being and the absolute –understood in the article as the sacrum. Referring to Rudolf Otto’s concept, the author considers the sacrum to be something “absolutely different” – something from beyond this world which can never be conceived by the human being. The thesis advanced in the article is that the carnival is a typical ludic phenomenon. Because of this, as in every other form of play, it temporarily transfers us to another world. Studies of the traditional medieval carnival have revealed that the reality a carnival relates to us is the story of salvation. In this sense the carnival draws us towards transcendence. The carnival and Lent together create a structure based on contradictions. Owing to this, they are a trial in conceptualizing the ambivalence which characterizes the numinosum –that which is sacred. Through this structure, the human being, commited in the profanum, tries to approach the sacrum – transcendence reveals itself in immanency. Modern culture is not, in this meaning, a carnival – it only reverses the traditional order of the world.

Keywords

EN

carnavalization; carnival; feast; homo ludens; ludic culture, numinosum; play; sacrum, transcendency; values

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2012
• Issue: 3
• Pages: 117-134

Contributors

author

Agata Kłocińska

• Uniwersytet Warszawski