O obiektywności prawdy i jej podstawach ontycznych

• Authors: Dębowski Józef

Title variants

EN

On Objectivity of Truth and Its Ontic Foundations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule – dzięki zestawieniu głównych pojęć obiektywności w sensie ontycznym – odpowiadam na pytanie, co się składa na obiektywnie istniejącą rzeczywistość. Odwołując się do pojęcia transcendencji strukturalnej, wskazuję również, gdzie (i jak) przebiega granica między ontyczną obiektywnością a ontyczną subiektywnością. Na koniec, sięgając do pojęcia obiektywności w sensie epistemologicznym, próbuję wyklarować relację pomiędzy obiektywnością i subiektywnością z jednej strony, a prawdziwością i fałszywością z drugiej.

EN

In the paper – thanks to the ontic sense of the objectivity concept – I answer the question what objectively existing reality consists of. Appealing to the concept of the structural transcendence, I indicate also where (and how) the boundary between the ontic objectivity and the ontic subjectivity runs. Finally, I try to clarify relations between objectivity and subjectivity as well as veracity and falseness.

Keywords

PL

Ingarden; obiektywność w sensie ontycznym; subiektywność w sensie ontycznym; transcendencja strukturalna; prawda; fałsz; klasyczna teoria prawdy; zdanie w sensie logicznym; sąd

EN

Ingarden; ontic sense of objectivity; ontic sense of subjectivity; structural transcendence; truth; false; classic theory of truth; proposition; belief

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2015
• Volume: 51
• Issue: 2(204)
• Pages: 111-124

Dates

published

2015

Contributors

author

Dębowski Józef

• Instytut Filozofii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

References

• Arystoteles, 1975, Kategorie. Hermeneutyka z dodaniem Isagogi Porfiriusza, tłum. K. Leśniak, Warszawa: PWN.
• Arystoteles, 2000A, Τα μετα τα φυσικα. Metaphysica. Metafizyka, tom I, tłum. T. Żeleźnik, redakcja naukowa A. Maryniarczyka, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Arystoteles, 2000B, Τα μετα τα φυσικα. Metaphysica. Metafizyka, tom II, tłum. T. Żeleźnik, redakcja naukowa A. Maryniarczyka, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Bachelard G., 1992, Pojęcie przeszkody epistemologicznej, tłum. Z. Cackowski, w: Poznanie. Antolgia tekstów fi lozoficznych, pod red. Z. Cackowskiego i M. Hetmańskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.
• Cackowski Z., 1989, Zasadnicze zagadnienia filozofi i, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Dębowski J., 2014, O klasycznej koncepcji prawdy i jej fi lozoficznych podstawach. Czy w Matrixie możliwa jest prawda?, w: Oblicza prawdy w filozofi i, kulturze, języku, pod red. A. Kiklewicza i E. Starzyńskiej-Kościuszko, Olsztyn: Instytut Filozofii UWM, s. 11–33.
• Dummett M., 1998, Logiczna podstawa metafizyki, tłum. W. Sady, Warszawa: Wydawnictwo Naukwe PWN.
• Galewicz W., 1983, Prawdziwość a inne wartości poznawcze. Uwagi w związku z Ingardenowską definicją prawdy, „Studia Filozoficzne”, nr 1–2 (206–207), s. 135–144.
• Ingarden R., 1971, Rozważania dotyczące zagadnienia obiektywności, w: idem, U podstaw teorii poznania. Część pierwsza, Warszawa: PWN.
• Ingarden R., 1972, O pytaniach esencjalnych, w: idem, Z teorii języka i filozofi cznych podstaw logiki, Warszwa: PWN.
• Ingarden R., 1987a, Spór o istnienie świata, Tom I, Ontologia egzystencjalna, oprac. i tłum. D. Gierulanka, (Wyd. III zmienione), Warszawa: PWN.
• Ingarden R., 1987b, Spór o istnienie świata, Tom II, Ontologia formalna, Część I, Forma i istota, oprac. i tłum. D. Gierulanka, (Wyd. III zmienione), Warszawa: PWN.
• Ingarden R., 1988, O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofi i literatury, tłum. M. Turowicz, Warszawa: PWN.
• Putnam H., 1998, Dlaczego świat nie jest wyrobem gotowym?, w: idem, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, tłum. A. Grobler, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 225–262.
• Putnam H., 1998, Modele i rzeczywistość, w: idem, Wiele…, op. cit., s. 208–211.
• Quine W. V. O., 1997, Na tropach prawdy, tłum. B. Stanosz, Warszawa: Spacja-Aletheia.