Doświadczenie bezrobocia a relacje rodzinne we współczesnej Polsce – perspektywa płci

• Authors: Karwacki Arkadiusz , Suwada Katarzyna

Title variants

EN

Gendered Experience of Unemployment and Family Relations in Contemporary Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorzy na podstawie analizy pamiętników osób bezrobotnych oraz studiów przypadku analizują relacje między doświadczeniem bezrobocia a relacjami rodzinnymi kobiet i mężczyzn. Wskazują, że płeć różnicuje zarówno przyczyny, jak i konsekwencje bezrobocia. W tekście wskazano problem opuszczania przez kobiety rynku pracy ze względu na macierzyństwo, sprawowanie opieki nad dzieckiem z uwzględnieniem presji do przedłużania opieki i deprecjonowania obowiązków domowych, przypisania do płci praktyk opiekuńczych na rzecz osób zależnych czy nierównego dostępu do zasobów ekonomicznych. Autorzy wyróżnili cztery typy bezrobotnych kobiet: (1) wspierane kohabitantki w poczekalni, (2) deprecjonowane housewives bez etatu, (3) samotne siłaczki z dziećmi oraz (4) bezdzietne opoki rodziny. W odniesieniu do mężczyzn wskazano, że bezrobocie jest szczególnie trudnym doświadczeniem ze względu na utratę statusu żywiciela rodziny i uprzywilejowanej pozycji. Na podstawie doświadczeń badanych mężczyzn scharakteryzowano trzy podstawowe typy bezrobotnych mężczyzn – (1) kury domowe w spodniach, (2) upadłych ojców oraz (3) synów marnotrawnych.

EN

Based on the analysis of the diaries written by the unemployed, the article investigates the relationship between the experience of unemployment and family relations of women and men. The authors argue that gender differentiates both the causes and consequences of unemployment. In the case of women, the following problems are indicated: the exit from the labor market due to child birth or child care, concomitant with the pressure for the care period prolongation, depreciation of housework, gendered ascription of the responsibility of care for the dependent, and the unequal economic resources. Four types of unemployed women are identified in the article: (1) the supported cohabitants in the waiting room, (2) undervalued housewives without a full-time job, (3) lonely super-women with children, and (4) childless family rocks. For men, the unemployment turns out to be a particularly difficult experience due to the loss of a breadwinner status and a privileged position. Three basic types of unemployed men can be distinguished on the basis of the analysed material: (1) housewives in trousers, (2) fallen fathers, and (3) prodigal sons.

Keywords

PL

bezrobocie; relacje rodzinne; role w rodzinie; perspektywa gender; feminizacja bezrobocia

EN

unemployment; family relations; family roles; gender perspective; feminisation of unemployment

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2020
• Issue: 1(236)
• Pages: 165-194

Contributors

author

Karwacki Arkadiusz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika

author

Suwada Katarzyna

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika

References

• Bakalarczyk, Rafał, Paweł Kubicki, Michał Polakowski, Dorota Szelewa. 2015. Niepełnosprawność: problemy opieki. Warszawskie debaty o polityce społecznej. Warszawa: Friedrich-Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA).
• Błędowski, Piotr, Arkadiusz Karwacki. 2020. Bezrobocie jako kwestia społeczna – aspekty socjologiczne i ekonomiczne. Studia Socjologiczne. 1, 236: 135–164. DOI: 10.24425/sts.2020.132454.
• Bryan, Derrick M. 2013. To Parent or Provide? The Effect of the Provider Role on Low-Income Men’s Decisions about Fatherhood and Paternal Engagement. Fathering: A Journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers, 11, 1: 71–89. DOI: 10.3149/fth.1101.71.
• Chant, Sylvia. 2007. Re-thinking the „Feminization of Poverty” in Relation to Aggregate Gender Indices. Journal of Human Development, 7, 2: 201–20. DOI: 10.1080/14649880600768538.
• Clasen, Jochen, Daniel Clegg. 2006. Beyond activation: Reforming European unemployment protection systems in post-industrial labour markets. European Societies 8, 4: 527–553. DOI: 10.1080/14616690601002582.
• Connell, R. W. 2005. Masculinities. Second Edition. Berkeley, California: University of California Press.
• Cottle, Thomas J. 2003. Hardest Times: The Trauma of Long-Term Unemployment. University of Massachusetts Press.
• Dowd, Nancy E. 2000. Redefining Fatherhood. New York: New York University Press.
• Dwórznik, Inga. 2011. Bariery związane w uprawnieniami do urlopów macierzyńskich, wychowawczych, chorobowych i opiekuńczych oraz ich finansowaniem a także ochroną zatrudnienia kobiet. W: A. Kurowska, I. Dwórznik, P. Franczak. Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian. Ekspertyza. Warszawa: PARP, 37–48.
• Faludi, Susan. 2013. Reakcja. Przekład A. Dzierzgowska. Warszawa: Czarna Owca.
• Frieske, Kazimierz W. 2018. Neoliberalna rekonstrukcja państwa opiekuńczego: prawa socjalne i efektywność. W: P. Poławski, red. Warunkowość i kontraktualizm w pomocy społecznej. Lokalne zróżnicowanie i społeczne konsekwencje. Warszawa: IPiSS, 32–47.
• Giza-Poleszczuk, Anna. 2005. Rodzina a system społeczny: reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Główny Urząd Statyczny. 2016. Budżet Czasu Ludności 2013. Warszawa: GUS.
• Golinowska, Stanisława. 2010. Praca i polityka społeczna. Wzajemne wzmacnianie się i konflikty. W: J. Szambelańczyk, M. Żukowski, red. Człowiek w pracy i polityce społecznej. Poznań: Wydawnictwo UE w Poznaniu, 25–45.
• Golinowska, Stanisława. 2019. O polskiej biedzie w latach 1990–2015. Definicje, miary i wyniki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Harvey, David. 2005. A Brief History of Neoliberalism. Oxford: Oxford University Press.
• Hochschild, Arlie, Anne Machung. 2003. The Second Shift. New York: Penguin Books.
• Kaźmierczak, Tomasz. 2014. Aktywne obywatelstwo: relacja państwo–obywatel zredefiniowana. W: A. Karwacki, T. Kaźmierczak, M. Rymsza. Reintegracja. Aktywna polityka społeczna w praktyce. Warszawa: ISP, 17–42.
• Kimmel, Michael S. 2015. Społeczeństwo genderowe. Przekład A. Czerniak, A.M. Kłonkowska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• CBOS. 2018. Kobiety i mężczyźni w domu. Komunikat z badań 287/2018. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Komarovsky, Mirra. 2004. The Unemployed Man and His Family: The Effect of Unemployment Upon the Status of the Man in Fifty-Nine Families. Walnut Creek: Rowman AltaMira Press.
• Kowalewska, Helen. 2017. Beyond the ‘train-first’/‘work-first’ dichotomy: How welfare states help or hinder maternal employment. Journal of European Social Policy, 27, 1: 3–24. DOI: 10.1177/0958928716673316.
• Kubicki, Paweł. 2018. Polityka publiczna wobec osób z niepełnosprawnościami. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
• Kurowska, Anna, Inga Dwórznik, Paweł Franczak. 2011. Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian. Ekspertyza. Warszawa: PARP.
• Kurowska, Anna. 2011. Bariery związane z dostępnością taniej instytucjonalnej opieki nad dziećmi w Polsce. W: A. Kurowska, I. Dwórznik, P. Franczak. Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian. Ekspertyza. Warszawa: PARP, 22–36.
• Kurowska, Anna. 2015. Zmiany dostępu do opieki nad dzieckiem w wieku poniżej trzech lat w polskich gminach przed wejściem w życie ustawy „żłobkowej” i po jej wdrożeniu. Problemy Polityki Społecznej, 30, 3: 119–42.
• Myrdal, Gunnar. 1975. Przeciw nędzy na świecie. Przekład W. Adamicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Potoczna, Małgorzata, Wielisława Warzywoda-Kruszyńska. 2009. Kobiety z łódzkich enklaw biedy. Bieda w cyklu życia i w międzypokoleniowym przekazie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Ridgeway, Cecilia L., Shelley J. Correll. 2004. Unpacking the Gender System A Theoretical Perspective on Gender Beliefs and Social Relations. Gender & Society, 18, 4: 510–31. DOI: 10.1177/0891243204265269.
• Roy, Kevin. 2004. You Can’t Eat Love: Constructing Provider Role Expectations for Low-Income and Working-Class Fathers. Fathering: A Journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers, 2, 3: 253–76. DOI: 10.3149/fth.0203.253.
• Saxonberg, Steven, Tomas Sirovatka. 2006. Seeking the Balance Between Work and Family After Communism. Marriage & Family Review, 39, 3: 287–313.
• Saxonberg, Steven. 2014. Gendering Family Policies in Post-Communist Europe: A Historical-Institutional Analysis. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Schmitt, Christian. 2008. Gender-Specific Effects of Unemployment on Family Formation: A Cross-National Perspective (September 1, 2008). SOEPpaper No. 127; DIW Berlin Discussion Paper No. 841. DOI: 10.2139/ssrn.1276149.
• Schütz, Alfred. 1979. Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania. Studia Filozoficzne, 6, 163: 55–93.
• Sikorska, Małgorzata. 2019. Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Strier, Roni. 2014. Unemployment and Fatherhood: Gender, Culture and National Context. Gender, Work & Organization, 21, 5: 395–410. DOI: 10.1111/gwao.12044.
• Sułek, Antoni. 2007. The Marienthal 1931/1932 Study and Contemporary Studies on Unemployment in Poland. Polish Sociological Review, 157: 3–25.
• Suwada, Katarzyna. 2017. Men, Fathering and the Gender Trap. Sweden and Poland Compared. Palgrave Macmillan.
• Szahaj, Andrzej. 2017. Neoliberalizm, turbokapitalizm, kryzys. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Thorsen, Dag Einar, Amund Lie. 2011. What Is Neoliberalism? Contemporary Readings. Law and Social Justice, 2, 2: 1–21.
• Woś, Rafał. 2014. Dziecięca choroba liberalizmu. Warszawa: Studio Emka.
• Varley, Ann. 2013. Feminist Perspectives on Urban Poverty: De-essentialising Difference. W: L. Peake, M. Rieker, eds. Rethinking Feminist Interventions into the Urban. London: Routledge, 125–41.
• Varley, Ann. 2014. Gender, Families and Households. W: V. Desai, R. Potter, red. The Companion to Development Studies, 3rd edition. London: Routledge, 397–402.
• Zachorowska-Mazurkiewicz, Anna. 2016. Praca kobiet w teorii ekonomii: perspektywa ekonomii głównego nurtu i ekonomii feministycznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Zawadzka, Anna. 2007. The Unemployed in the Inter-War Period and at the End of the 20th Century: Problems, Attitudes, Narratives. Analysis of the Memoirs of the Unemployed. Polish Sociological Review, 157: 27–43.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2020.132455