Funkcje aktotwórców na przykładzie archiwów państwowych. Rozważania wstępne

• Authors: Adam Baniecki , Anna Laszuk

Title variants

EN

Functions of archives creators on the example of state archives. Preliminary considerations

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przedstawienie przez Międzynarodową Radę Archiwów projektu nowego modelu opisu archiwalnego „Records in Contexts” sprawiło, że autorzy poszukują możliwości zastosowania tego modelu w polskim systemu informacji archiwalnej. Zwracają uwagę na brak w Polsce opracowań czy tezaurusa zawierającego usystematyzowane funkcje pełnione przez różne podmioty działające we wszelkich obszarach. Odwołują się do nielicznych przykładów z innych państw, w tym tezaurusa funkcji The Australian Governments' Interactive Functions Thesaurus, który był jedną z podstaw przygotowania Międzynarodowego standardu opisu funkcji ISDF i systemu Access to Memory AtoM, oraz późniejszego poradnika z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów Strategies for Documenting Government Business: the DIRKS Manual. Następnie wskazują osiem określonych w ustawie o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach podstawowych obszarów działalności archiwów państwowych, tzn. kształtowanie państwowego zasobu archiwalnego, gromadzenie, ewidencjonowanie, przechowywanie, opracowanie, zabezpieczenie i udostępnianie materiałów archiwalnych oraz prowadzenie działalności informacyjnej. Wstępnej częściowej analizie poddane zostały niektóre przepisy i dokumenty sporządzane w archiwach, tzn. jednolity rzeczowy wykaz akt (jrwa), wzór sprawozdania z działalności archiwum państwowego oraz Strategia Archiwów Państwowych na lata 2010–2020, jako źródła mogące dostarczyć informacji przy tworzeniu polskiego słownika funkcji, przynajmniej w zakresie działalności archiwów państwowych. Jako model teoretyczny, który można przy tych pracach wykorzystać, wskazany został Tezaurus archiwistyki, autorstwa Stanisława Nawrockiego. Opracowanie kończą pytania o możliwość zastosowania w Polsce podejścia do systemu informacji opartego na analizie funkcji i dokumentacji wytwarzanej w trakcie ich wykonywania, które są zachętą do podjęcia dyskusji nad kształtem systemu informacji o zasobie.

EN

The presentation by the International Council of Archives of the project of a new model of archival description "Records in Contexts" made the authors look for the possibility of using this model in the Polish system of archival information. They draw attention to the lack of studies or thesaurus in Poland containing systematized functions performed by various entities operating in all areas. They refer to a handful of examples from other countries, including the function thesaurus for The Australian Governments' Interactive Functions Thesaurus, which was one of the foundations for the preparation of the International Standard for Describing Functions ISDF and Access to Memory AtoM, and the later guidebook from the British Commonwealth – Strategies for Documenting Government Business: the DIRKS Manual. Then, they indicate the eight basic areas of activity of state archives specified in the Law on the national archival holdings and archives, i.e. shaping the state archival holdings, collecting, inventorying, storing, processing, securing and making available archival materials, and conducting information activities. Some regulations and documents prepared in the archives were subject to a preliminary partial analysis, i.e. the uniform substantive records classification scheme, the model report on the activities of the state archives and the Strategy of the State Archives for 2010–2020, as sources that can provide information when creating the Polish dictionary of functions, at least in the scope of the activities of state archives. As the theoretical model that can be used in these works, the Archival Thesaurus by Stanisław Nawrocki was pointed out. The study ends with questions about the possibility of applying in Poland an information system approach based on the analysis of functions and documentation produced during their performance, which are an incentive to discuss the shape of the system of information about the holdings.

Keywords

PL

funkcje; Records in Contexts; standard opisu; system informacji archiwalnej tezaurus archiwistyki

EN

functions of archives creators; Records in Contexts; description standard; archival information system; archival thesaurus

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Archiwa – Kancelarie – Zbiory
• Year: 2020
• Issue: 11(13)
• Pages: 189-208

Contributors

author

Adam Baniecki

• Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Bolesławcu

author

Anna Laszuk

• Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych w Warszawie

References

• Baniecki, Adam, tłum. ISDF. Międzynarodowy standard opisu funkcji. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2017. https://www.archiwa.gov.pl/files/ISDF.pdf.
• Baniecki, Adam. „Krajowe adaptacje międzynarodowych standardów archiwalnych”. Archeion 112 (2011): 173–90.
• Baniecki, Adam, i Rafał Raczyński. „Raport końcowy z realizacji projektu badawczego wdrożenia systemu Access to Memory AtoM w Archiwum Państwowym we Wrocławiu w latach 2012–2016 sporządzony pod kątem optymalizacji funkcji archiwów państwowych (Drugi raport)”, b.d. DA.041.1.2020. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
• Baniecki, Adam, i Anna Laszuk. „Archiwizacja jako klucz do dobrego zarządzania. Międzynarodowy zestaw narzędzi”. W Archiwa, źródła, historia: prace ofiarowane w siedemdziesiąte urodziny Profesora Władysława Stępniaka, zredagowali Ewa Rosowska i Hubert Wajs, 37–50. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2018.
• Chorążyczewski, Waldemar, i Krzysztof Stryjkowski, red. Archiwa bez granic: pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich. Kielce, 20–21 września 2017 r. Warszawa: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, 2019.
• Doroszewski, Witold, red. Słownik języka polskiego. T. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1960.
• Duranti, Luciana, i Patricia C. Franks, red. Encyclopedia of archival science. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield, 2015.
• The Finnish Conceptual Model of Archival Description. Dostęp 27.10.2020. https://www.yumpu.com/en/document/read/36837292/the-finnish-conceptual-model-of-archival-description.
• Galuba, Rafał. „Nowe funkcje archiwów państwowych w polskim prawie archiwalnym”. W Nowe funkcje archiwów, zredagowali Irena Mamczak-Gadkowska i Krzysztof Stryjkowski, 49–65. Poznań: Instytut Historii UAM, 2015.
• Korejwo, Mariusz. „Ewidencja ludności i dowody osobiste. Akta spraw: formy, postaci, podstawy prawne 1928–1990”. Archeion 117 (2016): 189–214.
• Laszuk, Anna. „Dokumenty w kontekstach: projekt standardu”. Archiwista Polski 21, nr 4 (2016): 7–18.
• Laszuk, Anna. „Europejski Portal Archiwalny – efekt współpracy i działania opartego na standardach międzynarodowych”. W Archiwa Polski i Europy: wspólne dziedzictwo różne doświadczenia = Polish and European archives ; shared heritage – dissimilar experiences, zredagowała Alicja Kulecka, 23–34. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2017.
• Laszuk, Anna. „Zagadnienia teoretyczne i praktyczne a rekomendacje Centralnej Komisji Metodycznej kadencji 2013–2016”. W Metodyka i standardy opracowania archiwalnego: rzeczywistość i potrzeby, zredagowali przez Irena Mamczak-Gadkowska i Krzysztof Stryjkowski, 21–30. Poznań: Instytut Historii UAM, 2019.
• Maciejewska, Wanda, red. Polski słownik archiwalny. Warszawa; Łódź: Państwowe Wydaw. Naukowe. Oddział, 1974.
• Mamczak-Gadkowska, Irena, i Krzysztof Stryjkowski, red. Nowe funkcje archiwów. Poznań: Instytut Historii UAM, 2015.
• Markiewicz, Urszula. „Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie – zagadnienia archiwotwórcze i problemy opracowania”. Archeion 117 (2016): 215–230.
• Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. „Strategia archiwów państwowych na lata 2010-2020. Załącznik do Komunikatu Nr 1/2010 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 23 grudnia 2010 r.”. Dostęp 10.07.2020. https://www.archiwa.gov.pl/pl/component/content/category/39-strategia-archiw%C3%B3w-pa%C5%84stwowych.
• Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. „Zarządzenie Nr 8 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 30 listopada 2007 r. w sprawie zasad opracowania i terminu składania rocznego sprawozdania opisowego z działalności archiwum państwowego oraz przedkładania cząstkowych sprawozdań statystycznych”. WOU-030-1/07. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
• Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. „Zarządzenie Nr 46 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 19 grudnia 2019 r. zmieniające zarządzenie w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitego rzeczowego wykazu akt i instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych w archiwach państwowych”. Dostęp 10.07.2020. https://ndap.bip.gov.pl/dziennik-urzedowy/dziennik_urzedowy_2019.html.
• Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. „Zarządzenie Nr 14 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 9 lipca 2020 r. w sprawie powołania Komitetu Sterującego do spraw strategii archiwów państwowych – tekst”. Dostęp 10.07.2020. https://ndap.bip.gov.pl/dziennik-urzedowy/dziennik_urzedowy_2020.html.
• Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. „Zarządzenie Nr 27 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 30 października 2020 r. w sprawie organizacji procesu planowania i sprawozdawczości, wzorów formularzy planistycznych i sprawozdawczych oraz ustalenia terminów ich składania”. Dostęp 10.07.2020. https://ndap.bip.gov.pl/dziennik-urzedowy/dziennik_urzedowy_2020.html.
• National Archives of Australia. „Australian Governments’ Interactive Functions Thesaurus (AGIFT)”. Dostęp 8.08.2020. https://data.naa.gov.au/def/agift/AGIFT.html.
• Nawrocki, Stanisław. Tezaurus archiwistyki. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1984.
• Nowożycki, Bartosz. „Records in Context. Omówienie nowego standardu opisu archiwalnego”. Archeion 119 (2018): 297–316.
• Overview of Classification Tools for Records Management. Canberra: National Archives of Australia, July 2003. https://www.naa.gov.au/sites/default/files/2019-10/classifcation-tools.pdf.
• „Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).” Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej, nr 251, poz. 1885 (2007).
• Staszewska, Hanna. „O sprawozdawczości w archiwach, czyli co chcielibyśmy wiedzieć, a czego nie dowiemy się ze sprawozdań? Próba analizy problemu i przyczynek do dyskusji”. W Nowe funkcje archiwów, zredagowane przez Irena Mamczak-Gadkowska i Krzysztof Stryjkowski, 158–64. Poznań: Instytut Historii UAM, 2015.
• Strategies for Documenting Government Business: the DIRKS Manual, July 2018. https://www.opengov.nsw.gov.au/publications/17383.
• Stryjkowski, Krzysztof. „O starych i nowych funkcjach archiwum”. W Nowe funkcje archiwów, zredagowali Irena Mamczak-Gadkowska i Krzysztof Stryjkowski, 11–19. Poznań: Instytut Historii UAM, 2015.
• Stryjkowski, Krzysztof, i Sylwia Stryjkowska. „Usługi archiwalne i outsourcing oraz ich wpływ na działalność i zasób archiwów”. Archeion 118 (2017): 48–68.
• „Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej.” Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej, poz. 1220 (2020).

Identifiers

DOI

AKZ.2020.007